Rada Ministrów zaakceptowała "Strategię dla przemysłu lekkiego na lata 2000 - 2005"

Przemysł lekki ma szczególne znaczenie dla polskiej gospodarki, zarówno jako pracodawca zatrudniający około 238 tys. osób (tj. 10,3 proc. ogółu pracujących w przemyśle), jak również eksporter sprzedający towary za blisko 3200 mln USD (tj. 11,9 proc. eksportu ogółem). Obejmuje on przemysł włókienniczy, odzieżowy i skórzany.

Dzięki udziałowi w wartości przychodów ze sprzedaży produktów w 1999 roku w skali przemysłu wynoszącym 3,5 proc., przemysł lekki zajął 10 miejsce. W 1999 roku zadłużenie przemysłu lekkiego wyniosło 1334 mln zł i było wyższe o ponad 12 proc. niż w roku 1998.

Przemysł ten charakteryzuje się wysokim wskaźnikiem (ponad 90 proc.) sprywatyzowania.

W 1999 roku przychody przemysłu lekkiego ze sprzedaży produktów i usług były o 2,4 proc. niższe niż w roku 1997 i o 6 proc. niższe niż w roku 1998. Wzrost przychodów ze sprzedaży uzyskał przemysł odzieżowy, gdzie dynamika wyniosła 115 proc. Dobre rezultaty osiągają przede wszystkim przedsiębiorstwa sektora prywatnego.

W stosunku do roku 1997 wskaźnik zysku brutto przemysłu lekkiego obniżył się o blisko 2,6 proc. W najlepszej sytuacji znajduje się przemysł odzieżowy.

O 6 proc. obniżyła się wartość eksportu przemysłu lekkiego w stosunku do roku 1998, za to w stosunku do roku 1997 była wyższa o 3 proc. Wyniki importu są zbliżone. Są one o 7 proc. niższe niż w roku 1998, ale o 3 proc. wyższe niż w roku 1997.

Sztandarowym produktem polskich firm jest odzież stanowiąca ponad 65 proc. wartości eksportu. Głównym partnerem handlowym są kraje Unii Europejskiej.

Jeśli chodzi o współczynnik wydajności, to w polskim przemyśle lekkim jest on blisko 3 - krotnie niższy niż w krajach Unii. Jednak dobre wyniki krajów UE są konsekwencją lokowania na ich obszarze wyłącznie produkcji finalnej przynoszącej zyski w postaci wysokiej wartości dodanej z pominięciem najbardziej pracochłonnych procesów pośrednich.

Konkurencyjność wyrobów przemysłu lekkiego

Z analizy konkurencyjności wyrobów tego przemysłu wynika, że jest ona niska, co jest konsekwencją wysokich kosztów produkcji oraz ceny i parametrów techniczno - użytkowych wyrobów.

Wysokie koszty wynikają m.in. z niskiego poziomu technicznego maszyn i urządzeń, niepełnego wykorzystania majątku produkcyjnego, poziomu zarządzania oraz niewłaściwej struktury zatrudnienia.

Tylko nieliczne przedsiębiorstwa w przemyśle odzieżowym mają park maszynowy na poziomie technicznym dorównującym wyposażeniu znanych światowych firm. Na średnim światowym poziomie jest około jedna trzecia polskich przedsiębiorstw odzieżowych, jedna czwarta producentów tkanin dekoracyjnych oraz wyrobów skórzanych i obuwia.

Zbyt mała jest aktywność producentów jeśli chodzi o marketing i markę wyrobów, innowacje wzornicze i produktowe oraz elastyczność produkcji i terminowość dostaw.

Kierunki polityki przemysłowej na lata 1999 - 2002 w odniesieniu do przemysłu lekkiego

Głównym jej kierunkiem jest wzrost międzynarodowej konkurencyjności. Zadaniem strategicznym jest:

- restrukturyzacja przedsiębiorstw w kontekście integracji z UE;

- wykorzystywanie nowych technik i technologii w programach restrukturyzacji;

- wspieranie polskiego eksportu;

- określanie kierunków i tendencji rozwojowych rynku krajowego i światowego polskich wyrobów przemysłu lekkiego;

- stałe podnoszenie kwalifikacji przez kadrę kierowniczą w zakresie zarządzania przedsiębiorstwem;

- upowszechnienie systemów jakości zgodnych z wymaganiami norm ISO;

- szkolenie personelu różnych szczebli przedsiębiorstwa w celu uzyskania nowych umiejętności;

- wykorzystywanie dostępnych instrumentów polityki gospodarczej dla zapewnienia uczciwej konkurencji.

Ważną rolę w dalszej restrukturyzacji przedsiębiorstw przemysłu lekkiego, przy uwzględnieniu powyższych wskazań, odgrywa polityka regionalna.

Zakłada się, że osiągnięcie celu głównego nastąpi poprzez realizację celów pośrednich obejmujących m.in. zwiększenie konkurencyjności, wzrost eksportu i nakładów inwestycyjnych.

Wzrost konkurencyjności produkowanych wyrobów umożliwiający uczestnictwo we wspólnotowej polityce handlowej wymaga:

- doprowadzenia do zgodności z legislacją unijną;

- tworzenia silnych związków kapitałowych wewnątrz sektora pozwalających na rozwój centrów dystrybucyjnych i sieci handlowych;

- podnoszenia poziomu jakości oraz unowocześniania wzornictwa zgodnie z trendami mody;

- intensyfikacji rozwoju eksportu i wsparcia promocyjnego polskich marek na rynkach światowych;

- wspierania programów rozwoju dla regionów o szczególnej koncentracji przemysłu lekkiego;

- intensyfikacji działań zmierzających do ograniczenia emisji ścieków i odpadów zagrażających środowisku naturalnemu.

Perspektywy rozwoju przemysłu lekkiego do 2005 roku

1. Przewidywane skutki przemian w sferze makroekonomicznej.

Z analiz i prognoz wynika, że istnieje duże prawdopodobieństwo rozwoju podsektorów przemysłu lekkiego wytwarzających następujące asortymenty wyrobów:

- tkaniny dekoracyjne i techniczne;

- dzianiny;

- odzież o wysokim stopniu przetworzenia i dużym wkładzie wartości dodanej.

Mogą być trudności z utrzymaniem dotychczasowej wielkości produkcji tkanin, masowej produkcji odzieży o niskim standardzie oraz obuwia o wysokim standardzie.

Uwzględniając skutki przewidywanych zmian w latach 2000 - 2005, wartość produkcji w cenach stałych powinna wzrosnąć o około 9 - 10 proc. Wzrost eksportu możliwy jest o około 19 - 23 proc. Wzrost wydajności pracy na skutek inwestycji i poprawy organizacji pracy spowoduje zmniejszenie zatrudnienia o 10 - 12 proc.

Zakłada się, że przewidywane skutki przemian w sferze makroekonomicznej, w przemyśle lekkim będą pozytywne i tak przewiduje się wzrost:

- produktu krajowego brutto o około 0,2 - 0,3 proc. rocznie;

- eksportu o 4 - 6 proc. rocznie;

- importu o 3 - 4,5 proc. rocznie

- oraz polepszenie salda obrotów bieżących, a także możliwość wzrostu stopy bezrobocia najwyżej o 0,2 punktu procentowego, a realnie o około 0,1 punktu procentowego.

Do 2005 roku niezbędne nakłady inwestycyjne na modernizację należy szacować na około 2,2 - 2,9 mld zł.

2. Działania w kontekście integracji z Unią Europejską.

Od 1998 roku polski przemysł lekki uzyskał bezcłowy i bezkontyngentowy dostęp do rynku UE, a w roku 1999 został w pełni otwarty na konkurencję importu z unii w ramach utworzonej strefy wolnego handlu towarami przemysłowymi. Zapewnia to polskim eksporterom przewagę nad wieloma konkurentami z innych krajów, których eksport na rynku unii podlega licznym ograniczeniom ilościowym i wysokim cłom. Przewaga ta będzie się jednak zmniejszać w miarę postępującej liberalizacji w ramach WTO.

Należy również podkreślić, że zaledwie około 20 proc. polskiego eksportu do UE to eksport bezpośredni, natomiast około 80 proc. to tzw. obrót uszlachetniający.

Do 2005 roku przemysł lekki na światowym i unijnym rynku podlegać będzie dalszej liberalizacji, co oznacza coraz większą konkurencję.

Przyszłe członkostwo Polski w unii wiąże się z przyjęciem zewnętrznej taryfy celnej UE w stosunkach z krajami trzecimi oraz wszystkich rozwiązań ochronnych tam obowiązujących.

3. Przewidywane działania niezbędne do poprawy funkcjonowania przemysłu lekkiego:

1. Wzrost produktywności:

- oznacza konieczność zwiększenia innowacyjności wzorniczej i produktowej.

2. Wzrost eksportu:

- dzięki wprowadzeniu instrumentów wpływających na ten wzrost,

- intensyfikacji działań podmiotów gospodarczych na rzec jego poprawy.

3. Doskonalenie sposobów zarządzania przedsiębiorstwem:

- poprzez zwiększenie znaczenia organizacji przedsiębiorców,

- szkolenie kadr.

4. Poprawa sytuacji ekonomiczno - finansowej przedsiębiorstw:

- poprzez ich restrukturyzację finansową oraz realizację pozostałych zadań restrukturyzacyjnych wspomaganych ze środków budżetowych.

5. Zapewnienie uczciwej konkurencji na rynku krajowym oznacza konieczność:

- implementacji i wdrożenia regulacji prawnych UE;

- negocjacji w ramach WTO dotyczących przyszłej polityki celnej;

- wzmocnienia kadrowego i w zakresie oprzyrządowania kontrolnego służb celnych i inspekcji celnej;

- monitoringu krajowego rynku wyrobów przemysłu lekkiego;

- uregulowania kwestii napływu odzieży używanej;

- przyspieszenia procedur upadłościowych i likwidacyjnych.

6. Kontynuacja restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych:

- wiąże się z koniecznością ograniczenia skutków społecznych związanych z restrukturyzacją zatrudnienia;

- preferencyjne kredyty udzielane przez Bank Gospodarstwa Krajowego;

- restrukturyzacja finansowa na zasadzie postępowań układowych.

Działania wynikające ze Strategii dla przemysłu lekkiego na lata 2000 - 2005 będą monitorowane przez zespół składający się z przedstawicieli administracji państwowej, pracodawców oraz związków zawodowych.