Skąd wziąć pieniądze na innowacje

Na poziomie krajowym doprowadzenie do zwiększenia innowacyjności przedsiębiorstw i tworzenie gospodarki opartej o wiedzę poprzez m.in. zwiększenie nakładów finansowych na badania naukowe wynika ze strategicznego dokumentu "Kierunki zwiększania innowacyjności gospodarki na lata 2007-2013". W celu realizacji wyżej wymienionych planów zostały stworzone specjalne fundusze przeznaczone na dofinansowanie w formie dotacji działalności badawczo-rozwojowej przedsiębiorców. Fundusze te pochodzą ze środków wspólnotowych, krajowych, jak i łączonych z obu tych źródeł, jakimi w praktyce są środki wypłacane z funduszy strukturalnych UE.

Ile środków finansowych jest dostępnych?

Na poziomie wspólnotowym przedsiębiorcy będą mogli współfinansować realizowane przez siebie badania i rozwój głównie z takich programów jak np. 7. Program Ramowy w zakresie badań i rozwoju technologicznego (dalej: 7PR), gdzie na lata 2007 - 2013 przewidziano do podziału kwotę 50,5 mld euro. Z funduszy strukturalnych UE, które otrzyma Polska w latach 2007 - 2013, ponad 8 mld euro będzie przeznaczone dla przedsiębiorców stawiających na innowacyjność. Dotacje na działalność badawczo - rozwojową przedsiębiorstw w ramach funduszy strukturalnych udzielane będą głównie w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka oraz 16 regionalnych programów operacyjnych (RPO). W ramach środków krajowych na przedsięwzięcie Inicjatywa Technologiczna przeznaczono w tym roku 300 mln zł. Ponadto z budżetu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego dotacje mogą otrzymywać też tzw. projekty celowe (projekty badawcze zakończone wdrożeniem efektów badań).

Kiedy będzie można uzyskać dotacje?

Oficjalne rundy aplikacyjne dotyczące wniosków w ramach funduszy strukturalnych, w tym także programu Innowacyjna Gospodarka oraz szesnastu RPO mają być ogłoszone w czwartym kwartale 2007 r. We wrześniu 2007 r. spodziewane jest ogłoszenie II tury naboru projektów do Inicjatywy Technologicznej. Natomiast w ramach 7. Programu Ramowego w zakresie badań i rozwoju technologicznego (dalej: 7PR) od stycznia 2007 r. ogłaszane są zaproszenia do składania wniosków na realizację projektów badawczych współfinansowanych przez Komisję Europejską.

Kto może uzyskać dotacje?

Z dotacji na badania i rozwój w ramach Innowacyjnej Gospodarki oraz programów regionalanych będą mogli korzystać zarówno samodzielnie wykonujący badania przedsiębiorcy, jak i ci współpracujący z ośrodkami badawczymi, np. w formie konsorcjum naukowo-przemysłowego. O dotacje z Inicjatywy Technologicznej ubiegają się zarówno przedsiębiorcy, jak i jednostki naukowe. Natomiast w przypadku 7PR i większości innych programów wspólnotowych konieczne jest, co do zasady, wspólne prowadzenie prac B+R przez kilka podmiotów z kilku państw (np. dwóch przedsiębiorców i instytut naukowy z różnych państw członkowskich UE).

Jakie projekty kwalifikują się do dofinansowania?

7PR obejmuje badania realizowane w ramach takich działów tematycznych jak zdrowie, żywność, rolnictwo i biotechnologia, technologie informacyjne i komunikacyjne, nanonauki, nanotechnologie, materiały i nowe technologie, energia, środowisko. W ramach 7PR dofinansowywane będą projekty badawcze dotyczące m.in. badań klinicznych, działania i niezawodności systemów i komponentów elektronicznych, stworzenia materiałów i systemów o zdefiniowanych wcześniej właściwościach i zachowaniu, opracowania technologii korzystnych dla środowiska naturalnego.

Dofinansowanie w ramach programu Innowacyjna Gospodarka może zostać przyznane na działalność B+R przedsiębiorców w zakresie tzw. badań przemysłowych, których wynikiem jest pozyskanie nowej wiedzy, przydatnej do opracowania nowych lub udoskonalonych produktów lub tzw. eksperymentalnych prac rozwojowych polegających na nabywaniu, łączeniu, kształtowaniu i wykorzystywaniu dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności z dziedziny nauki, technologii i biznesu oraz innej stosownej wiedzy i umiejętności na potrzeby planowania produkcji oraz tworzenia i projektowania nowych, zmienionych lub ulepszonych produktów, procesów czy usług. W praktyce wspierane będą badania nad stworzeniem nowych materiałów, prototypów urządzeń technicznych, nowych technologii, usług, oprogramowania czy farmaceutyków.

Poza samymi badaniami dotacje z Innowacyjnej Gospodarki obejmą także wydatki na infrastrukturę badawczą oraz wydatki na komercjalizację prac badawczo-rozwojowych (np. zakup maszyn potrzebnych do wytworzenia nowego produktu). W ramach Inicjatywy Technologicznej dofinansowywane są także koszty związane z przygotowaniem do wdrożenia dokonanych prac badawczo - rozwojowych (np. koszty badania rynku dla przyszłego produktu).

Jaka jest wysokość dofinansowania?

Wysokość dofinansowania prac B+R wyznaczają limity określone przede wszystkim we wspólnotowych zasadach ramowych określających warunki promowania działań sfery B+R+I. Dofinansowanie działalności B+R w ramach Innowacyjnej Gospodarki, regionalnych programów operacyjnych oraz Inicjatywy Technologicznej może wynosić od 25 do 75 proc. kosztów kwalifikowanych - w zależności od wielkości wnioskodawcy, rodzaju badań i ewentualnej współpracy z jednostkami badawczo-naukowymi. Zwrot kosztów obejmuje wynagrodzenia personelu badawczego, technicznego, bezpośrednio zaangażowanych w realizację projektu; amortyzację instrumentów, urządzeń i aparatury badawczej; koszt doradztwa i usług równoważnych wykorzystywanych do prac badawczych, w tym kosztów zlecanych badań, nabytych patentów; dodatkowe koszty ogólne poniesione bezpośrednio w rezultacie działalności badawczej oraz koszty operacyjne poniesione jako rezultat działalności badawczej (koszt materiałów i dostaw mediów).

W przypadku 7PR dofinansowanie może wynieść maksymalnie 50 proc. całkowitych kwalifikowanych kosztów projektu (75 proc. w przypadku MSP), a rodzaje kwalifikowanych wydatków są zbliżone do wyżej wymienionych.

Pozostałe formy wsparcia działalności B+R

Poza bezpośrednimi dotacjami istnieje również wiele innych instrumentów wsparcia B+R w przedsiębiorstwach jak np. mechanizmy podatkowe dla centrów badawczo-rozwojowych czy też kredyt technologiczny. Wsparcie prac B+R miało być z założenia jednym z celów Ustawy z 29 lipca 2005 r. o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej. Niestety tylko z założenia, ponieważ utworzenie przez przedsiębiorcę centrum badawczo-rozwojowego (CBR) na mocy ustawy okazało się bardzo trudne do zrealizowania. Tak trudne, że pomimo wysiłków dwudziestu przedsiębiorców, do dzisiaj żaden nie otrzymał statusu CBR. Z punktu widzenia ustawy status CBR jest korzystny dla przedsiębiorców, ponieważ pozwala na odpisanie od przychodów do 20 proc. środków i przeznaczenie ich na tzw. fundusz innowacyjności, z którego następnie można finansować prace B+R prowadzone w przedsiębiorstwie. Uzyskanie statusu CBR możliwe jest jednak tylko po spełnieniu ściśle określonych warunków - uzyskiwanie co najmniej 800 tys. euro przychodu ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych, z czego nie mniej niż 50 proc. stanowią przychody netto ze sprzedaży wytworzonych przez siebie wyników badań lub prac rozwojowych. W praktyce żadne przedsiębiorstwo starające się o status CBR nie było w stanie spełnić warunków zapisanych w ustawie.

Nowelizacja wymienionej ustawy powinna przyczynić się do wzrostu efektywności wykorzystywania środków publicznych udzielanych w formie kredytu technologicznego, czyli możliwości umorzenia części kredytu (nie więcej niż 50 proc.) udzielanego przykładowo na wdrożenie efektu prac B+R. Jednym z dotychczasowych problemów z praktycznym skorzystaniem z kredytu technologicznego był brak wystarczających środków. Od 2007 r. Fundusz Kredytu Technologicznego, z którego pochodzą środki na kredyt technologiczny, ma być zasilany ze środków funduszy strukturalnych w ramach programu operacyjnego Innowacyjna Gospodarka. Kwota, która została zaplanowana na wypłatę premii technologicznych w okresie 2007-2013, sięga 409,5 mln euro.

W praktyce istnieje wiele źródeł finansowania działalności B+R przedsiębiorców ze środków publicznych. Skorzystanie z tych źródeł nie jest proste i wiąże się z koniecznością spełnienia przez przedsiębiorcę wielu warunków i obowiązków. Jednakże w ostatecznym rozrachunku środki te, niezależnie od tego czy są to źródła krajowe czy też unijne, pozwalają na znaczne obniżenie kosztownych badań.

Michał Skwierczyński