Byłeś nieobecny, gdy ZUS prowadził kontrolę L4? Możesz stracić pieniądze i pracę

Zgodnie z art. 68 ustawy zasiłkowej, ZUS oraz pracodawca są uprawnieni do kontrolowania ubezpieczonych co do prawidłowości wykorzystywania zwolnień od pracy zgodnie z ich celem, oraz są upoważnieni do formalnej kontroli prawidłowości zaświadczeń lekarskich. 

Pracodawca może samodzielnie przeprowadzić kontrolę wyłącznie, jeżeli zatrudnia ponad 20 pracowników, za których dokonuje opłat na ubezpieczenie chorobowe.

Kontrola chorego pracownika może przebiegać na dwa sposoby. W pierwszym przypadku kontrola odbywa się na podstawie informacji od osób trzecich poprzez sprawdzenie dokumentacji zwolnienia. W drugim przypadku kontrolerzy ZUS mogą dokonać osobistej kontroli w:

• miejscu zamieszkania pracownika,
• miejscu czasowego pobytu,
• miejscu pracy,
• innym miejscu, wskazanym przez osoby trzecie.

W trakcie kontroli, ZUS sprawdza, czy dany pracownik w trakcie niezdolności do pracy z powodu choroby nie wykonuje innej pracy zarobkowej lub nie wykorzystuje zwolnienia w innym, niezgodnym z przepisami celu.

Kiedy ZUS przeprowadza kontrole zwolnienia lekarskiego? ZUS ma prawo kontrolować pracowników zarówno w godzinach porannych, jak i popołudniowych każdego dnia tygodnia, dlatego nie da się przewidzieć, kiedy owa kontrola zostanie przeprowadzona.

Zasady dotyczące praw i obowiązków pracownika przebywającego na zwolnieniu w znacznej mierze zależą od tego, czy na zwolnieniu znajduje się we wskazaniach cyfra "1", czy cyfra "2". Cyfra "1" oznacza, że pracownik w trakcie L4 musi pozostać w domu z wyjątkiem odbywania wizyt u lekarza, w szpitalu, udania się na rehabilitację lub do apteki.

Jeżeli na zwolnieniu lekarz umieścił cyfrę "2", wówczas pracownik może wykonywać czynności, które pozwalają mu na zaspokojenie potrzeb życiowych, jednak pod warunkiem, że nie zagrażają one jego zdrowiu. W takim przypadku pracownik w trakcie L4 może wyjść do sklepu lub na krótki spacer.

Podczas zwolnienia lekarskiego pod żadnym pozorem nie wolno natomiast:

• wyjechać na wakacje lub inny wyjazd wypoczynkowy,
• wykonywać pracy zarobkowej (ani stacjonarnej, ani zdalnej),
• uczestniczyć w zajęciach na studiach, w szkole itp.,
• wykonywać prac remontowych. 

Pracownik przebywający na zwolnieniu ma jednak prawo do przeprowadzki w trakcie L4, ale musi on poinformować o tym pracodawcę oraz ZUS w ciągu 3 dni od zmiany miejsca zamieszkania.

Nieobecność podczas kontroli nie zawsze skutkować będzie negatywnymi konsekwencjami. Jeżeli nieobecność pracownika zostanie usprawiedliwiona, np. wizytą u lekarza czy na rehabilitacji, to Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie obarczy pracownika żadnymi konsekwencjami.

Jeżeli natomiast istnieją podejrzenia, że pracownik nie wykorzystuje L4 zgodnie z przeznaczeniem np. wyjechał na wakacje, a podczas kontroli kontrolerzy z ZUS-u nie zastali go w domu, wtedy pracodawca ma prawo wstrzymać wypłatę świadczenia chorobowego. Jednocześnie pracownik może utracić prawo do zasiłku opiekuńczego, chorobowego oraz świadczenia rehabilitacyjnego. Co więcej, ZUS może dodatkowo żądać zwrotu wypłaconych środków.

- Jeżeli ktoś korzysta ze zwolnienia niezgodnie z jego przeznaczeniem, to my wstrzymujemy wypłatę "chorobowego", a jeżeli zostało już wypłacone, nakazujemy jego zwrot. (...). Niekiedy są to nawet kilkunastotysięczne kwoty - mówi Iwona Kowalska-Matis, rzeczniczka dolnośląskiego oddziału ZUS. 

Wykorzystywanie zwolnienia lekarskiego niezgodnie z jego przeznaczeniem może również zostać uznane za poważne naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych. W konsekwencji pracodawca ma wtedy prawo do natychmiastowego rozwiązania umowy o pracę z winy pracownika.

WG