Ponaglenie i skarga na opieszałość organu podatkowego

Urząd skarbowy ma na wydanie decyzji kończącej postępowanie podatkowe zasadniczo miesiąc, a dyrektor izby administracji skarbowej rozpatrujący odwołanie - 2 miesiące. Terminy te nie obejmują opóźnień niezawinionych przez urzędników. Podatnik niezadowolony z tempa załatwiania jego sprawy może najpierw wnieść ponaglenie, a następnie skargę na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania.

Terminy ustawowe

Sprawy podatkowe muszą być rozstrzygane możliwie szybko i przy zastosowaniu najprostszych środków. Zasada ta wynika z art. 125 § 1 Ordynacji podatkowej.

Urząd skarbowy ma zasadniczo miesiąc na rozpatrzenie sprawy wymagającej przeprowadzenia postępowania dowodowego i wydanie decyzji. W przypadkach szczególnie skomplikowanych postępowanie podatkowe może trwać do 2 miesięcy. Należy jednak pamiętać, że postępowanie podatkowe jest dwuinstancyjne, a od decyzji wydanej przez urząd skarbowy można odwołać się do dyrektora izby administracji skarbowej. Odwołanie powinno być rozpatrzone zasadniczo w ciągu 2 miesięcy. Czas trwania postępowania odwoławczego może wydłużyć się z powodu rozprawy. Na załatwienie sprawy, w której przeprowadzono rozprawę lub podatnik złożył wniosek o jej przeprowadzenie, są 3 miesiące.

Reklama

Wspomniane terminy to efektywny czas przewidziany na przeprowadzenie postępowania. Nie wlicza się do nich: czasu zawieszenia postępowania, terminów określonych w przepisach prawa podatkowego na dokonanie określonych czynności oraz okresów opóźnień spowodowanych z winy podatnika lub z przyczyn niezależnych od organu podatkowego.

Po pierwsze ponaglenie

Upływ terminu nie pozbawia organu podatkowego kompetencji do załatwienia sprawy i wydania decyzji. Ma on jednak obowiązek powiadomić podatnika o każdym przypadku zwłoki, chociażby nie był za nią odpowiedzialny. Musi podać przyczynę opóźnienia i wskazać nowy termin wydania rozstrzygnięcia.

Sposobem na przyspieszenie działań urzędników jest ponaglenie. Można je złożyć w razie niedotrzymania terminu ustawowego lub wyznaczonego w przypadku zwłoki. Ponaglenie na niezałatwienie sprawy w terminie przez urząd skarbowy wnosi się do dyrektora izby administracji skarbowej, a ponaglenie na dyrektora izby administracji skarbowej - do Szefa KAS. Taki tryb wynika z art. 141 § 1 Ordynacji podatkowej.

Jeżeli organ rozpatrujący ponaglenie uzna je za uzasadnione, wyznacza dodatkowy termin załatwienia sprawy oraz zarządza wyjaśnienie przyczyn opóźnienia i ustalenie osób za to odpowiedzialnych. W razie potrzeby podejmuje również środki zapobiegające nieprzestrzeganiu terminów w przyszłości. Stwierdza też, czy niezałatwienie sprawy w terminie miało miejsce z rażącym naruszeniem prawa, co pozwala uzyskać odszkodowanie. Rażące naruszenie prawa występuje w przypadku naruszenia prawa w sposób oczywisty i ciężki. Nie wystarczy samo przekroczenie przez organ podatkowy ustawowego terminu załatwienia sprawy. To przekroczenie musi być znaczne i niezaprzeczalne. Rażące opóźnienie w podejmowanych czynnościach ma być bezsprzecznie pozbawione jakiegokolwiek racjonalnego uzasadnienia (por. wyrok NSA z dnia 21 lutego 2019 r., sygn. akt I FSK 1338/18).

Sprawa w sądzie

Złożenie ponaglenia otwiera drogę do wniesienia do sądu administracyjnego skargi na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania. Skuteczność uruchomienia tego trybu nie zależy od tego, czy, kiedy i w jaki sposób ponaglenie zostanie rozpatrzone. Skargę można bowiem złożyć w każdym czasie po wniesieniu ponaglenia. Stanowi o tym art. 53 § 2b Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

Rozpatrzenie skargi wymaga zbadania toku i poprawności wykonywanych przez organ podatkowy czynności, koncentracji materiału dowodowego, prawidłowości i celowości działań z punktu widzenia rozstrzygnięcia kończącego sprawę. Bezczynność występuje w przypadku niepodejmowania żadnych działań w celu załatwienia sprawy w terminie. Przewlekłość oznacza opieszałe, niesprawne i nieskuteczne prowadzenie postępowania podatkowego, w wyniku czego trwa ono dłużej niż to konieczne do wyjaśnienia okoliczności faktycznych i prawnych sprawy, np. wyznaczanie bez wyraźnej przyczyny nowych terminów zakończenia sprawy, wykonywanie czynności w dużych odstępach czasu czy przeprowadzanie niepotrzebnych dowodów. Ocena, czy w danym przypadku można mówić o opieszałości, powinna być dokonana z uwzględnieniem specyfiki i charakteru sprawy. Sam długi czas trwania postępowania podatkowego nie musi świadczyć o jego przewlekłości.

Rezultatem uwzględnienia skargi jest zobowiązanie organu podatkowego do wydania rozstrzygnięcia w określonym terminie. Jeżeli natomiast jeszcze przed wydaniem wyroku sprawa zostanie załatwiona, sąd stwierdza dopuszczenie się przez organ podatkowy bezczynności lub przewlekłego prowadzenia postępowania. Sąd, uwzględniając skargę, może ponadto orzec z urzędu albo na wniosek podatnika o wymierzeniu organowi podatkowemu grzywny lub przyznaniu na rzecz podatnika od organu podatkowego sumy pieniężnej. Przewiduje to art. 149 § 2 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Grzywna wymierzana jest w wysokości do dziesięciokrotnego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim ogłaszanego przez GUS. Sumę pieniężną przyznaje się w wysokości do pięciokrotności tego wynagrodzenia. To, czy i który środek (lub oba) ma być zastosowany, zależy od uznania sądu. Problem jednak w tym, że jako podstawę wyliczeń stosowane są dwa różne wskaźniki, tj. przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej w danym roku (w 2018 r. było to 4.585,03 zł) lub przeciętne wynagrodzenie miesięczne w gospodarce narodowej pomniejszone o potrącone składki ZUS (w 2018 r. było to 4.003, 88 zł). Obecnie daje to więc maksymalne kwoty grzywny i sumy pieniężnej na poziomie odpowiednio: 45.850,30 zł i 22.925,15 zł albo 40.038,80 zł i 20.019,40 zł (por. wyroki NSA: z dnia 25 lipca 2019 r., sygn. akt II OSK 1233/19 oraz z dnia 24 maja 2019 r., sygn. akt I OSK 2515/17).

Formalności związane z wniesieniem ponaglenia i skargi
Ponaglenie Skarga
Przedmiot sprawy niezałatwienie sprawy przez organ podatkowy w terminie ustawowym lub wyznaczonym na podstawie art. 140 Ordynacji podatkowej bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania podatkowego
Termin wniesienia środka zaskarżenia w każdym czasie w przypadku niezałatwienia sprawy w terminie w każdym czasie po wniesieniu ponaglenia
Organ rozpatrujący sprawę organ podatkowy wyższego stopnia wojewódzki sąd administracyjny właściwy ze względu na siedzibę organu podatkowego
Forma środka zaskarżenia ponaglenie można wnieść na piśmie, ustnie do protokołu lub za pomocą środków komunikacji elektronicznej (z użyciem kwalifikowanego podpisu elektronicznego, podpisu zaufanego albo podpisu osobistego) skargę wnosi się za pośrednictwem organu podatkowego, którego ona dotyczy, na piśmie lub w formie elektronicznej poprzez przesłanie jej na elektroniczną skrzynkę podawczą organu podatkowego na platformie ePUAP (z użyciem kwalifikowanego podpisu elektronicznego, podpisu zaufanego albo podpisu osobistego)
Opłata brak wpis w wysokości 100 zł

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 29.08.1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2019 r. poz. 900 ze zm.)

Ustawa z dnia 30.08.2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2018 r. poz. 1302 ze zm.)


autor: Małgorzata Żujewska
Gazeta Podatkowa nr 93 (1655) z dnia 2019-11-21

GOFIN podpowiada

Reklama
Reklama
Reklama
Reklama
Strona główna INTERIA.PL
Polecamy
Finanse / Giełda / Podatki
Bądź na bieżąco!
Odblokuj reklamy i zyskaj nieograniczony dostęp do wszystkich treści w naszym serwisie.
Dzięki wyświetlanym reklamom korzystasz z naszego serwisu całkowicie bezpłatnie, a my możemy spełniać Twoje oczekiwania rozwijając się i poprawiając jakość naszych usług.
Odblokuj biznes.interia.pl lub zobacz instrukcję »
Nie, dziękuję. Wchodzę na Interię »