Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych i świadczenie urlopowe w 2009 r.

1.1. Wysokość odpisów na ZFŚS

W taki sposób zasady dokonywania odpisów na Fundusz reguluje art. 5 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz. U. z 1996 r. nr 70, poz. 335 z późn. zm.), dalej ustawy. Przeciętne wynagrodzenie miesięczne, będące podstawą do wyliczenia odpisów na Fundusz, ogłasza Prezes Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” nie później niż do dnia 20 lutego każdego roku. Obwieszczeniem z dnia 19 lutego 2009 r. Prezes GUS ogłosił, że przeciętne wynagrodzenie miesięczne w gospodarce narodowej, pomniejszone o potrącone od ubezpieczonych składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe oraz chorobowe, w 2008 r. wyniosło 2.578,26 zł, a w drugim półroczu 2008 r. wyniosło 2.666,77 zł. Ponieważ przeciętne wynagrodzenie z drugiego półrocza 2008 r. jest wyższe od wynagrodzenia całorocznego, to wynagrodzenie z II półrocza 2008 r. stanowi podstawę do wyliczenia odpisu podstawowego na jednego pracownika w 2009 r.

Wysokość odpisu podstawowego w 2009 r. wynosi:
 

Zwracamy uwagę! Pracodawca tworzący Fundusz obowiązkowo nie ma możliwości obniżania ustalonych w ustawie wielkości (rozumianych jako minimalne) obligatoryjnych odpisów podstawowych środków naliczanych na Fundusz, chyba że układ zbiorowy pracy lub regulamin wynagradzania stanowią inaczej. Zgodnie bowiem z przepisami ustawy, istnieje możliwość wprowadzenia w aktach prawa wewnątrzzakładowego w uzgodnieniu z zakładową organizacją związkową postanowień dopuszczających:

• dowolne kształtowanie wysokości odpisu na Fundusz,
  
  

• rezygnację z tworzenia Funduszu,
  
  

• rezygnację z wypłacania świadczenia urlopowego przez pracodawców niemających obowiązku tworzenia Funduszu.

Pracodawca nieobjęty układem zbiorowym pracy, u którego nie działa zakładowa organizacja związkowa, kwestie wysokości odpisu na Fundusz, rezygnację z tworzenia Funduszu albo odstąpienie od wypłacania świadczenia urlopowego uzgadnia z przedstawicielem pracowników wybranym przez załogę do reprezentowania jej interesów.

1.2. Wysokość świadczenia urlopowego

Pracodawcy spoza sfery budżetowej, którzy zatrudniają według stanu na dzień 1 stycznia danego roku mniej niż 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty, mogą tworzyć Fundusz albo mogą wypłacać raz w roku świadczenie urlopowe. Świadczenie urlopowe przysługuje każdemu pracownikowi korzystającemu w danym roku kalendarzowym z urlopu wypoczynkowego w wymiarze co najmniej 14 kolejnych dni kalendarzowych. Wysokość świadczenia nie może przekroczyć wysokości odpisu podstawowego, odpowiedniego do rodzaju zatrudnienia pracownika. Jego wysokość dla zatrudnionych w normalnych oraz w szczególnie uciążliwych warunkach ustalana jest proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy danego pracownika. Zasada proporcjonalności do wymiaru czasu pracy nie dotyczy świadczenia urlopowego wypłacanego pracownikom młodocianym.

Przepis art. 3 ust. 4 ustawy określa górną granicę świadczenia urlopowego dla poszczególnych grup pracowników, ustalaną w odniesieniu do wysokości odpisu podstawowego dla tych grup. W praktyce kwota świadczenia może być niższa od wysokości odpisu właściwego dla danego rodzaju zatrudnienia pracownika.

Przyjmując, że wysokość świadczenia urlopowego odpowiada wysokości odpisu podstawowego na Fundusz, pracodawca może w 2009 r. wypłacać świadczenie urlopowe w wysokości:

1) Pracownikowi zatrudnionemu w normalnych warunkach:

• na pełny etat - 1.000,04 zł,
  
  

• na 0,75 etatu - 750,03 zł,
  
  

• na 0,5 etatu - 500,02 zł,
  
  

• na 0,25 etatu - 250,01 zł;

2) Pracownikowi zatrudnionemu w szczególnie uciążliwych warunkach pracy:

• na pełny etat - 1.333,39 zł,
  
  

• na 0,75 etatu - 1.000,04 zł,
  
  

• na 0,5 etatu - 666,70 zł,
  
  

• na 0,25 etatu - 333,35 zł.

Kwota świadczenia urlopowego dla pracownika młodocianego odpowiada wysokości odpisu podstawowego naliczonego w zależności od roku nauki wynosi:

• w pierwszym roku nauki - 133,34 zł,
  
  

• w drugim roku nauki - 160,01 zł,
  
  

• w trzecim roku nauki - 186,67 zł.

1.3. Przekazanie środków na rachunek ZFŚS

Równowartość dokonanych odpisów i zwiększeń naliczonych zgodnie z przepisami ustawy na dany rok kalendarzowy pracodawca tworzący Fundusz obligatoryjnie przekazuje na rachunek bankowy Funduszu w terminie do dnia 30 września tego roku, z tym że w terminie do dnia 31 maja tego roku przekazuje kwotę stanowiącą co najmniej 75% równowartości odpisów podstawowych.

Podstawę naliczania odpisu stanowi przeciętna planowana w danym roku kalendarzowym liczba osób zatrudnionych w zakładzie pracy, obejmująca:

• pracowników zatrudnionych na czas nieokreślony i określony na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę w pełnym i niepełnym wymiarze czasu pracy (po przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy),
  
  

• pracowników przebywających na urlopach wychowawczych,
  
  

• osoby, z którymi zakład pracy zawarł umowę o wykonywanie pracy nakładczej,
  
  

• osoby zatrudnione na podstawie umowy agencyjnej, wykonujące pracę nieprzerwanie co najmniej przez 30 dni.

Powyższe wynika z przepisów § 1 i 5 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 14 marca 1994 r. w sprawie sposobu ustalania przeciętnej liczby zatrudnionych w celu naliczania odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych (Dz. U. nr 43, poz. 168 z późn. zm.), dalej rozporządzenia.

Stan zatrudnienia w firmie wynosi 29 pracowników po przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy, przy czym na 6 stanowiskach pełnoetatowych praca jest wykonywana w warunkach szczególnie uciążliwych. Ponadto pracodawca obejmuje opieką socjalną 2 emerytów, na których zwiększa odpis. Na podstawie powyższych danych pracodawca obliczył, że tegoroczny odpis podstawowy na Fundusz wynosi: 31.001,26 zł (23 etaty x 1.000,04 zł + 6 etatów x 1.333,39 zł), natomiast zwiększenia 333,34 zł (166,67 zł x 2 emerytów).

Do końca maja br. pracodawca dokona przelewu na rachunek Funduszu kwoty 23.250,95 zł (75% z kwoty 31.001,26 zł).

Natomiast do końca września 2009 r. pracodawca przekaże na rachunek Funduszu kwotę 8.083,65 zł, zgodnie z wyliczeniem: (31.001,26 zł + 333,34 zł) - 23.250,95 zł.

Ewentualne różnice wynikające z niedoszacowania lub przeszacowania przewidywanego stanu zatrudnienia w danym roku kalendarzowym pracodawca będzie zobowiązany skorygować w końcu tego roku, kiedy to należy dokonać porównania stanu planowanego z faktycznym przeciętnym stanem zatrudnienia (§ 1 rozporządzenia). Przy obliczaniu przeciętnej liczby zatrudnionych w danym roku dodaje się przeciętne liczby zatrudnionych w poszczególnych miesiącach i otrzymaną sumę dzieli się przez 12 (§ 2 ust. 1 rozporządzenia).

Sygnalizujemy, że Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej przygotowało projekt nowego rozporządzenia w sprawie sposobu ustalania przeciętnej liczby zatrudnionych w celu naliczania odpisu na Fundusz, w którym m.in. rezygnuje się z naliczania odpisu na osoby, z którymi zakład pracy zawarł umowę o wykonywanie pracy nakładczej oraz na osoby zatrudnione na podstawie umowy agencyjnej. Projekt został przesłany do uzgodnień międzyresortowych oraz opinii związków zawodowych i organizacji pracodawców.