Starsze osoby mogą być zwolnione z dnia na dzień
Firma zwolniła mnie, argumentując, że uzyskałam już prawo do przejścia na emeryturę - skarży się Bogusława Mackiewicz, która wiele lat była stewardesą. Wielu przedsiębiorców może pozbyć się w ten sposób starszych pracowników. Wystarczy, że podadzą, iż przyczyną zwolnienia jest to, że nabyli oni prawo do emerytury.
Nie muszą więc, jak pozostałym, uzasadniać merytorycznie powodów zwolnienia. Jak ustaliliśmy, rząd nie zamierza wystąpić z inicjatywą legislacyjną mającą wprowadzić przepis zabraniający im takiej praktyki. A jest ona zalegalizowana przez orzecznictwo Sądu Najwyższego.
Prawo na to zezwala
Samo nabycie prawa do emerytury może stanowić przyczynę wypowiedzenia umowy o pracę. Nie wynika to bezpośrednio z przepisów kodeksu pracy, ale z orzecznictwa Sądu Najwyższego. W wyroku z 29 września 2005 r. (II PK 19/05, OSNP 2006/15-16/236) SN stwierdził, że uzyskanie przez pracownika prawa do emerytury jest uzasadnioną przyczyną wypowiedzenia przez pracodawcę umowy o pracę na czas nieokreślony (art. 45 par. 1 k.p.). Nie jest to zdaniem sądu dyskryminacja pracownika ze względu na wiek (art. 113 k.p.). Wyroków o podobnej treści było w ostatnim czasie znacznie więcej. Na przykład wyrok SN z 3 grudnia 2003 r. (I PK 80/03, OSNP 2004/21/363). Sądy w większości nie kwestionują więc zwolnień pracowników, którzy mogą przejść na emeryturę w normalnym trybie, czyli po osiągnięciu przez kobietę 60 lat, a przez mężczyznę 65 lat, jak również w odniesieniu do osób pracujących w tzw. warunkach szkodliwych.
Linia orzecznicza nie jest jednak całkowicie jednolita. Niektóre składy orzekające nie zgadzały się z takimi praktykami firm. Było tak na przykład w wyroku SN z 26 listopada 2003 r. (I PK 616/02, PP nr 6/2004). Pracownicy powinni też zwrócić szczególną uwagę na najnowszy wyrok w tej sprawie, który zapadł 19 marca 2008 r. (I PK 219/07, niepubl.). SN stwierdził, że pracodawca nie może zwolnić pracownika z powodu uzyskania przez niego wcześniejszych uprawnień emerytalnych. Jeśli tak postąpi złamie zakaz dyskryminacji. Sąd doszedł do takiego wniosku na podstawie przepisów unijnych - Dyrektywy 76/207/EWG z 9 lutego 1976 r. i konwencji w sprawie wszelkich form dyskryminacji kobiet, a nie polskich. - Niekorzystne dla pracowników orzecznictwo SN powoduje, że pracodawcy mogą bez powodów merytorycznych zwalniać z pracy starszych pracowników - mówi Dariusz Gawron-Jedlikowski, radca prawny.
Dlaczego osoby, zwolnione w związku z nabyciem prawa do emerytury rezygnują z dochodzenia swoich racji? Czy Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej (MPiPS) nie widzi potrzeby zmian legislacyjnych? Czy sytuację starszych pracowników dodatkowo pogarsza ochrona przedemerytalna, z której korzystają? Dlaczego eksperci i pracodawcy postulują skrócenie z czterech do dwóch lat okresu ochronnego osób przed emeryturą?
Paweł Jakubczak
Więcej: Gazeta Prawna 19.09.2008 (184) - str.13
