Zasady wliczania składników

Ważne: W podstawie wymiaru świadczeń chorobowych uwzględnia się składniki wynagrodzenia, od których opłacono składkę na ubezpieczenie chorobowe i które nie są wypłacane za okresy pobierania tych świadczeń.

Tak stanowi art. 41 ust. 1 ustawy zasiłkowej, którego interpretacji dokonał Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 24 czerwca 2008 r., sygn. akt SK 16/06 (Dz. U. nr 119, poz. 771).

Ustalając podstawę wymiaru świadczeń chorobowych należy zatem przyjąć generalną zasadę niewliczania do niej składników wynagrodzenia, na których przyznanie i wypłatę nie ma wpływu absencja chorobowa. Chodzi tu o te składniki wynagrodzenia, w stosunku do których przepisy wewnątrzzakładowe zawierają jednoznaczny zapis o zachowywaniu do nich prawa za okresy choroby oraz takie, które mimo braku regulacji płacowych są wypłacane za okresy absencji chorobowych, tj. które pracownik otrzymuje, pomimo że chorował w okresie, za który składniki te zostały przyznane. Wśród takich składników można wyróżnić:

nagrodę za ukończenie przez pracownika szkoły lub studiów,

wartość finansowanych przez pracodawcę szczepień ochronnych pracowników,

wartość nieodpłatnych badań pracowników (np. badanie mammograficzne),

dopłatę pracodawcy do dodatkowego ubezpieczenia pracownika z tytułu różnych ryzyk,

bony lub wypłaty w gotówce przyznawane pracownikom w jednakowej wysokości (lub jednakowym wskaźnikiem procentowym w stosunku do płacy pracownika) z okazji świąt, rocznicy firmy itp.,

jednorazowe zasiłki na zagospodarowanie,

sfinansowanie (dofinansowanie) przez pracodawcę kosztów wynajmu mieszkania przez pracownika,

dodatkowe ubezpieczenie pracownika wyjeżdżającego w delegację zagraniczną,

jednorazowe nagrody z okazji ślubu (lub urodzenia się dziecka) pracownika.

Poniżej zamieszczamy odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania naszych Czytelników dotyczące wliczania poszczególnych składników wynagrodzenia do podstawy wymiaru świadczeń chorobowych.

1) Czy nagroda uznaniowa uzależniona od wyników pracy zespołu powinna być uwzględniona w podstawie wymiaru zasiłków?

Nie wlicza się do podstawy wymiaru świadczeń chorobowych nagród uznaniowych, których wysokość nie jest uzależniona bezpośrednio od indywidualnego wkładu pracy pracownika, ale od wyników pracy zespołu (grupy) pracowników lub całego zakładu pracy.

Przykład

Cztery pracownice księgowości w październiku 2008 r. otrzymały nagrodę uznaniową, w wysokości po 500 zł każda, za wykonanie wyroku TK i dokonanie wyrównania świadczeń chorobowych przysługujących pracownikom za okres 3 lat. Jedna z pracownic we wrześniu 2008 r. była niezdolna do pracy z powodu choroby przez okres 3 dni, otrzymała jednak nagrodę w pełnej wysokości 500 zł. Oznacza to, że nagroda wypłacona pracownicom nie była uzależniona od indywidualnego wkładu pracy, ale od wyników pracy całego działu. Dlatego też nagroda nie może być uwzględniana w podstawie wymiaru świadczeń chorobowych.

Jak informuje ZUS, zagwarantowanie w przepisach wewnątrzzakładowych, iż nagroda uznaniowa, której wysokość nie jest uregulowana, lecz jest ustalana dowolnie przez pracodawcę, powinno skutkować wyłączeniem tej nagrody z podstawy wymiary świadczeń chorobowych, bez względu na jej wysokość w poszczególnych przypadkach.

2) Czy w podstawie wymiaru chorobówki należy uwzględniać nagrodę przyznawaną przez dyrektora z okazji Dnia Edukacji Narodowej, jeżeli przy jej wypłacie nie bierze się pod uwagę okresów absencji chorobowej?

W podstawie wymiaru świadczeń chorobowych nie mogą być uwzględnione oskładkowane składniki wynagrodzenia, których wypłata jest dokonywana zarówno za okres świadczenia pracy, jak i za okres pobierania świadczeń chorobowych. Dlatego też nagroda wypłacana z okazji Dnia Edukacji Narodowej nie może być uwzględniana w podstawie wymiaru świadczeń chorobowych. Jest to nagroda wypłacana z okazji corocznego święta pracowników danej placówki, a na jej wysokość nie wpływa absencja chorobowa.

3) Wypłaciliśmy pracownikom roczną nagrodę, według kryteriów ustalonych przez dyrektora. Nagrodę w pełnej wysokości otrzymali pracownicy, którzy przepracowali cały rok bez dnia absencji chorobowej. Pracownicy chorujący w ciągu roku krócej niż 180 dni otrzymali nagrody zmniejszone, natomiast nagrody nie przyznano osobom chorującym przez okres przekraczający 180 dni. Czy nagrodę należy uwzględniać w podstawie wymiaru chorobówek?

Tak, ponieważ wysokość nagrody rocznej wypłaconej pracownikom była uzależniona od absencji chorobowej. Należy wliczyć ją do podstawy wymiaru świadczeń chorobowych w wysokości 1/12 kwoty wypłaconej za rok poprzedzający miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy (nieproporcjonalne zmniejszanie nagrody powoduje, że nie podlega ona uzupełnieniu).

4) Czy w podstawie wymiaru świadczeń chorobowych należy uwzględniać nagrodę uznaniową przyznawaną za indywidualne osiągnięcia w pracy, przestrzeganie dyscypliny pracy, rzetelne i terminowe wykonywanie zadań, innowacyjność itp.? W regulaminie wynagradzania umieszczono zapis, zgodnie z którym na wysokość nagrody wpływa dłuższa absencja chorobowa.

Nagrodę uznaniową, o której mowa w pytaniu, należy uwzględniać w podstawie wymiaru świadczeń chorobowych.

Wymienione w regulaminie wynagradzania kryteria, uzasadniające wypłatę nagrody, mają związek z absencją chorobową (absencja chorobowa wpływa np. na indywidualne osiągnięcia w pracy lub na terminowość wykonywania zadań). Ponadto dodatkowy zapis uzależnia wysokość nagrody od absencji chorobowej. Zatem choroba pracownika wpływa na zmniejszenie kwoty nagrody (a nawet na prawo do niej), a to oznacza, że nie jest ona wypłacana za okresy absencji chorobowej.

5) Zakład pracy wypłaca diety z tytułu podróży służbowej na terenie kraju w kwotach wyższych niż określone w rozporządzeniu z dnia 19 grudnia 2002 r. Nadwyżkę uwzględnia w podstawie wymiaru składek ZUS. Czy diety ponad limit powinien uwzględniać w podstawie wymiaru świadczeń chorobowych?

Diet wypłaconych ponad limit nie należy uwzględniać przy obliczaniu świadczeń chorobowych. Diety nie są składnikiem wynagrodzenia, tylko zwrotem kosztów wyżywienia w czasie podróży służbowej pracownika.

6) Regulamin premiowania przewiduje wypłatę premii uznaniowej, której podstawowym kryterium jest ocena wywiązywania się pracownika z obowiązków zawodowych. Kwotę premii ustala dyrektor firmy i jest ona znacznie mniejsza w sytuacji, gdy pracownik chorował w okresie, za który została przyznana. Czy należy ją uwzględniać w podstawie wymiaru chorobówki? Nadmieniam, że premia jest wypłacana w różnych terminach, w miarę posiadanych środków.

Premia, o której mowa w pytaniu, jest uzależniona od absencji chorobowej, dlatego należy ją wliczać do podstawy wymiaru świadczeń chorobowych. Zmniejszenie premii za okresy choroby jest nieproporcjonalne (nie ma odpowiedniego zapisu dotyczącego proporcjonalnego zmniejszania premii za okresy absencji), dlatego wlicza się ją do podstawy wymiaru w wysokości faktycznie wypłaconej (pomniejszonej o składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez pracownika).

Nieregularna wypłata premii powoduje, że podlega ona doliczeniu do wynagrodzenia za miesiąc, w którym została wypłacona.

Ubezpieczenia i Prawo Pracy Nr 22 z dnia 2008-11-10