Referendum, darmowe leki, emerytury. Sejm przyjął ponad 30 ustaw, kto skorzysta na nowych przepisach?

Posłowie zdecydowali, że ogólnokrajowe referendum odbędzie się 15 października, wraz z wyborami parlamentarnymi. Wniosek o jego przeprowadzenie złożył w imieniu rządu premier Mateusz Morawiecki. 

Uczestnicy będą mogli odpowiedzieć na cztery pytania:

1. Czy popierasz wyprzedaż majątku państwowego podmiotom zagranicznym, prowadzącą do utraty kontroli Polek i Polaków nad strategicznymi sektorami gospodarki?
2. Czy popierasz podniesienie wieku emerytalnego, w tym przywrócenie podwyższonego do 67 lat wieku emerytalnego dla kobiet i mężczyzn?
3. Czy popierasz likwidację bariery na granicy Rzeczypospolitej Polskiej z Republiką Białorusi?
4. Czy popierasz przyjęcie tysięcy nielegalnych imigrantów z Bliskiego Wschodu i Afryki, zgodnie z przymusowym mechanizmem relokacji narzucanym przez biurokrację europejską? 

Zgodnie z kalendarzem referendalnym, do 5 września uprawnione podmioty mają zawiadamiać Państwową Komisję Wyborczą (PKW) o uczestnictwie w kampanii w mediach publicznych. Prawo takie mają m.in. partie polityczne, które w ostatnich wyborach do Sejmu zyskały co najmniej 3 proc. ważnych głosów lub 6 proc. w przypadku koalicji wyborczych. Nieodpłatne audycje referendalne będą nadawane od 29 września do 13 października 2023 r. Przyjęta przez Sejm uchwała zostanie ogłoszona w Dzienniku Ustaw.

Dwa dni wcześniej Sejm odrzucił weto Senatu i nie zgodził się na rezygnację z nowelizacji ustawy o referendum ogólnokrajowym, która doprecyzowuje zasady przeprowadzania takiego głosowania. Nowe przepisy zostały już podpisane przez prezydenta Andrzeja Dudę i opublikowane w Dzienniku Ustaw. Wczoraj (17 sierpnia 2023 r.) weszły w życie.

Na finiszu kadencji Sejm uchwalił nową ustawę o zasadach udzielania przez Skarb Państwa gwarancji za zobowiązania Narodowej Agencji Bezpieczeństwa Energetycznego (NABE). Powołanie NABE ma ułatwić transformację krajowego sektora elektroenergetycznego. Zadaniem agencji będzie m.in. dostosowanie harmonogramu odstawienia poszczególnych bloków węglowych do potrzeb Krajowego Systemu Elektroenergetycznego. W ustawie wprowadzono dodatkową, 5-procentową, obowiązującą wstecznie (od początku 2023 r.) obniżkę cen energii. Przepisy te trafią teraz do Senatu.

Nowe przepisy zmieniają inne ustawy, m.in. o szczególnych rozwiązaniach służących ochronie odbiorców energii elektrycznej w 2023 r. Dzień wcześniej posłowie przyjęli nowelizację zakładającą m.in. zwiększenie limitu zużycia prądu, który jest objęty zamrożeniem cen. W przypadku gospodarstw domowych limit podniesiono z 2 tys. kWh do 3 tys. kWh. Nowelizacja trafi do podpisu prezydenta. Więcej o nowych limitach zużycia pisaliśmy w Interii Biznes tym artykule.

Ustawa o NABE nowelizuje też przepisy związane z mieszkalnictwem, w tym prawo budowlane. Przegłosowane rozwiązania przewidują m.in., że bez pozwolenia na budowę będzie można wznosić wolnostojące, parterowe lub dwukondygnacyjne domy jednorodzinne o powierzchni zabudowy powyżej 70 m kw. 

Za wrzutkę do ustawy o NABE uznano poprawkę dotyczącą kredytów 2 proc. Posłowie przyjęli, że takiego kredytu nie dostanie osoba, która zaciągnęła inny kredyt hipoteczny na budowę domu. Chyba, że ta inna umowa zostanie rozwiązana przed uruchomieniem środków. Zmienią się też przepisy dotyczące wydatków, jakie mogą być sfinansowane z rodzinnego kredytu mieszkaniowego. Ustawa o NABE trafi teraz do Senatu.

Sejm przyjął też poprawki do ustawy o osłonach socjalnych dla pracowników sektora elektroenergetycznego i branży górnictwa węgla brunatnego. Nowelizacja ma złagodzić skutki transformacji energetycznej wynikającej z redukcji emisji CO2 do 2050 r. oraz z tzw. Europejskiego Zielonego Ładu. Zmiany mają głównie doprecyzowujący charakter. Z dokumentu usunięto niepotrzebną definicję pracodawcy i zapewniono ZUS finansowanie zadań, które nakłada na niego nowa ustawa.

Postanowiono, że w związku z transformacją, w okresie wyłączania jednostek wytwórczych w sektorze energetyki oraz w czasie systemowej redukcji, ograniczenia lub zakończenia wydobycia węgla brunatnego pracownicy obu wspomnianych branż będą mogli korzystać z urlopu energetycznego i urlopu górniczego w wymiarze do czterech lat. Mają być one udzielane zatrudnionym, jeśli skorzystanie z nich pozwoli im nabyć prawo do emerytury. 

W czasie urlopu, pracownicy otrzymają świadczenia socjalne w wysokości 80 proc. miesięcznej pensji obliczanej jak wynagrodzenie urlopowe. Dostaną też jednorazową odprawę pieniężną w wysokości 12-krotności miesięcznego wynagrodzenia pracownika obliczonego jak wynagrodzenie za urlop. Odprawa będzie przyznawana pod warunkiem rozwiązania z pracownikiem umowy o pracę na mocy porozumienia stron. Ustawa trafi teraz do podpisu prezydenta.

Posłowie zajęli się też 13 poprawkami Senatu do ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z zapewnieniem rozwoju rynku finansowego oraz ochrony inwestorów na tym rynku. Sejm przyjął wszystkie poprawki. Jedna z nich korzystnie wpłynie na sytuację kredytobiorców, którzy skorzystali z wakacji kredytowych i mają kredyty na stały procent. Posłowie się zgodzili, aby okres obowiązywania stałej stopy nie był przedłużony o okres wykorzystanych wakacji kredytowych. Oznacza to, że kredytobiorca będzie mógł szybciej dokonać zmiany oprocentowania na zmienne albo ustalić z bankiem kolejny okres obowiązywania stałej stopy procentowej według nowych warunków rynkowych.

By chronić klientów instytucji finansowych ustawa m.in. wprowadzi obowiązek sprzedaży obligacji klientom detalicznym wyłącznie za pośrednictwem firm inwestycyjnych. Przewiduje też ograniczenie możliwości oferowania obligacji korporacyjnych klientom detalicznym poza rynkiem regulowanym, alternatywnym systemem obrotu oraz platformami finansowania społecznościowego przez wprowadzenie minimalnej wartości nominalnej takich obligacji. Wynosi ona co najmniej 40 tys. euro. Nowe przepisy, wraz z poprawkami, trafią do podpisu prezydenta.

Posłowie zajęli się też senackimi poprawkami do nowelizacji ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi. Od 1 stycznia 2025 r., ma być wprowadzona kaucja w wysokości 50 gr na jednorazowe butelki z plastiku do 3 litrów, szklane butelki wielorazowego użytku do 1,5 l i metalowe puszki do pojemności 1 l.

Aby otrzymać pieniądze, puste opakowania będzie trzeba oddać do sklepu. Obowiązek odbioru został nałożony na duże obiekty handlowe, o powierzchni powyżej 200 m kw. Mniejsze będą to mogły robić dobrowolnie. Ustawa wprowadza też obowiązkowe poziomy selektywnego zbierania. Już w pierwszym roku jej obowiązywania (2025 r.) trzeba będzie zebrać 77 proc. wszystkich butelek z rynku. Ustawa trafi do podpisu prezydenta.

Parlament zakończył też prace nad nowelizacją Kodeksu postępowania cywilnego. Wprowadza ona trzy ważne zmiany: zdalne rozprawy, doręczenia przez portal sądowy oraz zasadę, że sąd w drugiej instancji orzeka w jednoosobowym składzie, a nie trzyosobowym zgodnie z obowiązującą zasadą. Propozycja ta wzbudziła sprzeciw Senatu i ten w całości odrzucił nowelizację. Zmianę dotyczącą orzekania w jednoosobowym składzie skrytykowały też: Rzecznik Praw Obywatelskich, Naczelna Rada Adwokacka oraz Krajowa Izba Radców Prawnych. Sejm odrzucił weto i ustawa trafi do podpisu prezydenta.

Nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego zmienia też prawo o prokuraturze. Za jej sprawą prokurator krajowy zyska kompetencje prokuratora generalnego. Czyli Zbigniew Ziobro straci część kompetencji na rzecz swojego pierwszego zastępcy - prokuratora krajowego Dariusza Barskiego. Z drugiej jednak strony zadba o swoje wpływy w prokuraturze na przyszłość - pisał w piątek Business Insider Polska. 

Kolejna decyzja Sejmu dotyczy ustawy ocenowej, czyli prawa o zmianie ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie. Za jego sprawą inwestycje takie jak budowa dróg, linii kolejowych, lotnisk, zapór wodnych czy sieci przesyłowych będą uznawane za strategiczne bez konsultacji z okolicznymi mieszkańcami czy właścicielami gruntów. Nie będzie możliwości odwołania się od takiej decyzji do sądu. 

Zdaniem ekspertów, zawarty w ustawie katalog inwestycji jest tak szeroki, że będzie można podciągnąć pod niego niemal każdą inwestycję, na której będzie zależało rządowi. Ponadto, dzięki ustawie ocenowej rząd będzie mógł zlecać ich wykonanie bez ogłaszania przetargów. Senat odrzucił ustawę ale Sejm z tym się nie zgodził. Dokument trafi do podpisu prezydenta i zacznie obowiązywać po 30 dniach od opublikowania w Dzienniku Ustaw.

Posłowie przegłosowali też zmiany w podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT) i podatku dochodowym od osób prawnych (CIT) dotyczące przyspieszonej amortyzacji budynków i budowli użytkowych (czyli niemieszkalnych). Skrócono go z 40 lat do 5 lub 10 lat, w zależności od stopy bezrobocia w powiecie, na którego terenie działa przedsiębiorca. Sejm zgodził się też z poprawką Senatu dotyczącą liberalizacji wskaźnika bezrobocia. Dzięki temu z przyspieszonej amortyzacji będzie mogło skorzystać więcej podatników.

Zmiany są korzystne dla podatników, którzy wytwarzają (budują) określone środki trwałe – budynki i budowle niemieszkalne. Mają na nich skorzystać mikro, mali i średni przedsiębiorcy prowadzący działalność w gminach o wysokim wskaźniku bezrobocia, które jednocześnie są gminami o niskim dochodzie w przeliczeniu na mieszkańca.

Na obszarze gminy zlokalizowanej w powiecie, w którym przeciętna stopa bezrobocia wynosi od 120 proc. do 170 proc. średniej krajowej, okres amortyzacji wyniesie co najmniej 10 lat. Powyżej 170 proc. przeciętnej stopy bezrobocia w kraju, nie będzie mógł być krótszy niż 5 lat. Ustawa trafi do prezydenta i ma wejść w życie od 1 stycznia 2024 r.

Posłowie rozpatrzyli też stanowisko Senatu do nowelizacji Kodeksu spółek handlowych (Ksh), która poszerzy możliwość dokonywania transgranicznych oraz krajowych reorganizacji tych spółek. Obecnie połączenie transgraniczne jest możliwe jedynie z udziałem spółek kapitałowych oraz spółki komandytowo-akcyjnej (SKA). Uchwalona nowelizacja przewiduje nowe rodzaje reorganizacji transgranicznych oraz nowe typy reorganizacji krajowych. Dla ich celów zrównuje status SKA ze statusem spółek kapitałowych. Zwiększa też ochronę dla pracowników, wierzycieli i mniejszościowych wspólników. Dokument trafi do podpisu prezydenta i ma wejść w życie 15 września 2023 r.

Z nowelizacją Ksh wiąże się ustawa o uczestnictwie pracowników w spółce powstałej w wyniku transgranicznego przekształcenia, połączenia lub podziału spółek. Nowelizacja reguluje kwestie związane z uczestnictwem pracowników w takich spółkach. Przewiduje m.in. procedurę tworzenia specjalnego zespołu negocjacyjnego dla zabezpieczenia praw i interesów pracowników. Senat wnioskował o odrzucenie dokumentu. Sejm się na to nie zgodził i ustawa trafi do podpisu prezydenta.

Zgłoszona przez prezydenta a przyjęta przez Sejm Ustawa o szczególnej opiece geriatrycznej przewiduje powstanie szpitalnych oddziałów geriatrycznych, centrów zdrowia 75 plus oraz podstawowej opieki zdrowotnej. Wszystkie one mają pomóc seniorom w zachowaniu sprawności i samodzielności. Centra mają powstać w ciągu pięciu lat od wejścia w życie przepisów, czyli do stycznia 2029 r. Ustawa określa też minimalne standardy łącznej liczby łóżek w oddziałach geriatrycznych i standardy dotyczące minimalnej i maksymalnej liczby osób zamieszkujących obszar działania centrum. Teraz dokument trafi do podpisu prezydenta.

Na ostatnim przed wakacjami posiedzeniu posłowie zajęli się też ustawą o Centralnej Informacji Emerytalnej (CIE). Dzięki niej ma powstać platforma internetowa, na której każdy będzie miał dostęp do informacji poglądowej o stanie oszczędności emerytalnych i wysokości przyszłych świadczeń. Senat wnioskował o odrzucenie tej ustawy. Uzasadniał to m.in. tym, że już obecnie można sprawdzać stan swoich środków emerytalnych. Twierdził, że nowy, scentralizowany system informacji emerytalnej nie jest potrzebny i obciąży tylko budżet państwa. O CIE więcej pisaliśmy w Interii Biznes w tym artykule.

Posłowie odrzucili wniosek senatorów. Wskazali, że w nowym systemie zostaną zgromadzone informacje o posiadanych produktach ze wszystkich filarów zabezpieczenia emerytalnego - publicznego, firmowego i indywidualnego. Należą do nich ZUS, KRUS, IKE, IKZE, PPE, PPK, OFE. Każdy zainteresowany będzie miała dostęp m.in. do informacji o zgromadzonych środkach emerytalnych i symulacji wysokości przyszłych świadczeń. Ustawa trafi do podpisu prezydenta.  

Sejm nie zgodził się też na odrzucenie ustawy, która wprowadzi tzw. emeryturę europejską. Przewiduje ona, że każdy pracownik będzie mógł dodatkowo odkładać na emeryturę w ramach ogólnoeuropejskiego indywidualnego produktu emerytalnego (OIPE). Nowy sposób oszczędzania, zbliżony do indywidualnego konta emerytalnego (IKE), przeznaczony jest przede wszystkim dla osób, które rozważają pracę lub zamieszkanie w innym kraju Unii Europejskiej. Zachętą do oszczędzania będzie zwolnienie z opodatkowania dochodów z tytułu gromadzenia oszczędności na subkoncie OIPE, w tym także w momencie wypłaty zebranych środków.

Głosując nad zmianą ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz ustawy o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych, Sejm poszerzył grupę osób uprawnionych do bezpłatnych leków. Zaliczył do niej dzieci do 18 roku życia i seniorów mających powyżej 65 lat. Recepty dla nich będą mieć kod odpowiednio DZ i S. Zdecydował też o podwojeniu listy leków z Programu 75 plus — z ponad 2 tys. do 4 tys. pozycji. Katalog bezpłatnych produktów zostanie rozszerzony i ogłoszony w obwieszczeniu refundacyjnym, oddzielnie dla seniorów i dzieci. Dokument czeka na podpis prezydenta. 

Na wczorajszym posiedzeniu Sejm sfinalizował prace nad drugą nowelizacją ustawy refundacyjnej, która ma obecnie znacznie szerszy zakres. Reguluje na nowo rynek refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych. Zakłada m.in. podwyższenie marży hurtowej i zmiany marży aptecznej, bezpłatne leki dla kobiet w połogu i podniesienie podstawy limitu finansowania. 

Z punktu widzenia pacjentów ważne są dwie przyjęte przez Sejm zmiany. Postanowiono, że w przypadku leku wydawanego na receptę marża detaliczna wyniesie maksymalnie 25 proc. (liczona od kosztu jego sporządzenia). Obecnie nie ma mechanizmu kontrolującego maksymalną cenę leku recepturowego. Druga zmiana dotyczy leków dostępnych bez recepty (OTC) - tych, które kupić można w aptekach, na stacjach benzynowych i w sklepach. Minister zdrowia będzie miał upoważnienia do objęcia ich refundacją i ustalenia urzędowej ceny zbytu dla takiego leku. Sejm odrzucił poprawki Senatu i ustawa trafi do podpisu prezydenta.

Posłowie zgodzili się z zakazem sprzedaży osobom poniżej 18. roku życia energetyków - napojów z dodatkiem tauryny i kofeiny. Za nieprzestrzeganie tych przepisów będą groziły wysokie kary. Za złamanie zakazu sprzedaży energetyków nieletnim będzie grozić grzywna w wysokości do 2 tys. zł. Zaś za nieoznaczenie puszek z napojem energetycznym lub oznaczenie niespełniające wymogów ustawy będzie groziła grzywna w wysokości do 200 tys. zł, kara ograniczenia wolności lub obie kary łącznie. Zakaz sprzedaży energetyków ma zacząć obowiązywać 1 stycznia 2024 r. 

Sejm, niespodziewanie, do ustawy dodał przepisy o rejestrze talentów sportowych - pomysł forsowany przez Ministerstwo Edukacji Narodowej. Wszystkie zmiany zawarto w ustawie o zmianie ustawy o zdrowiu publicznym. Dokument trafi teraz do podpisu prezydenta. 

Posłowie zakończyli też prace nad ustawą o gwarantowanych przez Skarb Państwa ubezpieczeniach eksportowych. Zgodnie z ustawą Korporacja Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych (KUKE) będzie mogła ubezpieczać firmy działające w Ukrainie - decyzja ważna dla polskich firm. Ze względu na analizę ryzyka KUKE dotychczas nie mogła ubezpieczać firm, które podejmowały działalność w tym kraju.

W trakcie prac w Sejmie, PiS zgłosił do ustawy kontrowersyjną poprawkę dotyczącą aptek, niemającą nic wspólnego z KUKE. Zwiększa ona kontrolę antykoncentracyjną w sieciach aptek. Chodzi o uszczelnienie zasady "Apteka dla aptekarza", zwanej potocznie ADA. Zgodnie z ustawą kontrolę nad podmiotem prowadzącym aptekę ogólnodostępną będą mogli przejąć tylko farmaceuci. Muszą się legitymować prawem wykonywania zawodu i prowadzić albo jednoosobową działalność gospodarczą albo spółką jawną lub partnerską, której przedmiotem działalności jest wyłącznie prowadzenie aptek, i w której wspólnikami (partnerami) są wyłącznie farmaceuci. Postanowiono też, że jeden podmiot może mieć najwyżej cztery apteki w całym kraju. Za łamanie przepisów grozi cofnięcia zezwolenie na prowadzenie apteki ogólnodostępnej i kary od 50 tys. zł do 5 mln zł.

Mimo weta Senatu Sejm nie zgodził się na odrzucenie nowelizacji ustawy o ochronie zabytków. Posłowie zgodzili się, że poszukiwanie przedmiotów przy użyciu np. wykrywacza metali nie będzie już wymagało zgody konserwatora. Nowe przepisy przewidują, że poszukiwania przy użyciu np. wykrywacza metali będzie mogła prowadzić osoba pełnoletnia, pod warunkiem posiadania zgody właściciela i posiadacza nieruchomości oraz po zgłoszeniu poszukiwań do rejestru, który będzie prowadziło Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Ustawa trafi teraz do podpisu prezydenta.

ew, Business Insider