Co z drugą waloryzacją emerytur? Nowe przepisy już w tym roku, są szczegóły

Jedną z obietnic wyborczych nowego rządu, zapowiedzianą w grudniowym expose Donalda Tuska, było wprowadzenie podwójnej waloryzacji emerytur i rent, co w praktyce oznaczałoby dodatkowe pieniądze dla seniorów. Choć wprowadzenie tego rozwiązania nie było pewne, a ministra rodziny, pracy i polityki społecznej Agnieszki Dziemianowicz-Bąk, w rozmowie z "Dziennikiem Gazetą Prawną", odnosząc się do drugiej podwyżki świadczeń dla seniorów przyznała, że "być może nie będzie takiej potrzeby", właśnie do wykazu prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów wpisano projekt ustawy wprowadzającej taki mechanizm.

Projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw dotyczy wprowadzenia, obok obowiązujących przepisów w zakresie corocznej waloryzacji emerytur i rent przeprowadzanej od 1 marca, dodatkowej waloryzacji świadczeń. Miałaby ona być przeprowadzana wtedy, gdy wzrost cen towarów i usług konsumpcyjnych w pierwszym półroczu danego roku przekroczy 5 proc. 

Jako potrzebę wprowadzenia takiego mechanizmu wskazano, że w warunkach wysokiej inflacji emeryci i renciści "odczuwają nadmiernie wzrost cen towarów i usług konsumpcyjnych w ciągu roku, a ich świadczenia tracą na wartości realnej i często nie wystarczają na zaspokojenie podstawowych potrzeb". 

Jak miałaby wyglądać dodatkowa waloryzacja emerytur? Jeżeli inflacja w pierwszym półroczu nie przekroczy 5 proc., zastosowanie będą miały dotychczasowe zasady rocznej waloryzacji świadczeń. Natomiast w przypadku, gdy inflacja w pierwszym półroczu przekroczy 5 proc., będzie miała miejsce druga waloryzacja. "Proponuje się, by dodatkowa waloryzacja przeprowadzana była od dnia 1 września, w sytuacji, gdy wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w pierwszym półroczu danego roku przekroczy 105 proc." - czytamy w istocie rozwiązań planowanych w projekcie. 

Z projektu wynika, że wskaźnikiem dodatkowej waloryzacji będzie wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w pierwszym półroczu danego roku zwiększony o co najmniej 20 proc. realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w pierwszym półroczu danego roku. Projekt zakłada również, że w czerwcu zbierałaby się Rada Dialogu Społecznego, która debatowałaby nad zwiększeniem udziału realnego wzrostu wynagrodzenia we wskaźniku dodatkowej waloryzacji, ponad ustawowe 20 proc.  

Projektodawcy podkreślają, że w 2024 r., w przypadku przeprowadzenia dodatkowej waloryzacji, z uwagi na to, że czerwcowe negocjacje dotyczyć będą zwiększenia udziału wynagrodzeń we wskaźniku waloryzacji w 2025 r., proponuje się przyjęcie we wskaźniku dodatkowej waloryzacji zwiększenia na poziomie 20 proc. realnego wzrostu wynagrodzeń w pierwszym półroczu danego roku. 

W ramach dodatkowej waloryzacji, świadczenia miałyby być podwyższane na okres od 1 września roku, w którym przeprowadzana jest dodatkowa waloryzacja do ostatniego dnia lutego następnego roku kalendarzowego, tj. do dnia poprzedzającego terminem corocznej waloryzacji od 1 marca. 

Podstawą waloryzacji rocznej będzie, tak jak dotychczas, kwota świadczenia i podstawa jego wymiaru w wysokości przysługującej ostatniego dnia lutego roku kalendarzowego, w którym przeprowadza się waloryzację - bez uwzględniania dodatkowej waloryzacji.

Oznacza to, że w odniesieniu do świadczeń przyznanych do 31 sierpnia poprzedniego roku kalendarzowego, które podlegały dodatkowej waloryzacji, przy waloryzacji rocznej waloryzowana byłaby kwota świadczenia i podstawa jego wymiaru bez uwzględniania podwyżek emerytur i rent wynikających z dodatkowej waloryzacji. 

Jak czytamy w istocie rozwiązań planowanych w projekcie, skutek finansowy dodatkowej waloryzacji będzie jedynie w okresie wrzesień danego roku - luty następnego roku (przez sześć miesięcy). Ze względu na pomniejszenie podwyżki wynikającej z waloryzacji, która odbędzie się w marcu następnego roku, o podwyżkę wynikającą z dodatkowej waloryzacji (wrzesień danego roku) skutek tej waloryzacji nie będzie powodował skutków przenoszonych na koszt waloryzacji w marcu następnego roku. 

Jeżeli wskaźnik rocznej waloryzacji okaże się niższy od wskaźnika dodatkowej waloryzacji - wskaźnik rocznej waloryzacji będzie podnoszony do wysokości wskaźnika dodatkowej waloryzacji. Działanie to ma utrzymać wysokość świadczeń co najmniej na tym samym poziomie, zgodnie z zasadą, że wyniku przeprowadzonej waloryzacji kwota świadczenia nie może ulec obniżeniu - zapewniają projektodawcy.

Rząd ma przyjąć projekt ustawy w drugim kwartale 2024 r.