ZUS zleceniobiorcy będącego studentem
Wykonywanie umowy zlecenia zasadniczo stanowi tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, wypadkowego oraz zdrowotnego. Dla zleceniobiorcy dobrowolne jest wtedy tylko ubezpieczenie chorobowe. Obowiązek ubezpieczeń powstaje dla niego od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy. Jeśli jednak zleceniobiorcą jest student, który nie ma ukończonych 26 lat, nie trzeba go zgłaszać w ZUS ani naliczać i opłacać mu żadnych składek ubezpieczeniowych.
Umowy zlecenia zawierane ze studentami (także uczniami szkół ponadpodstawowych) w wieku do 26 lat są korzystne, ponieważ tacy zleceniobiorcy nie podlegają ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu (obowiązkowo ani dobrowolnie). Zleceniodawca nie zgłasza ich w ZUS, ani też nie potrąca z wypłacanego im wynagrodzenia żadnych składek. Przy ustalaniu braku obowiązku ubezpieczeń społecznych ucznia/studenta wykonującego zlecenie nie ma znaczenia jego obywatelstwo ani kraj, w którym się uczy lub studiuje. Jeżeli więc firma zawrze umowę zlecenia, np. z obywatelem Ukrainy posiadającym status studenta ukraińskiej uczelni i umowę tę student będzie wykonywał na terytorium Polski, nie będzie ciążył na firmie (jako zleceniodawcy) obowiązek odprowadzania za niego składek do ZUS.
Osoba, która rozpoczyna studia, nabywa prawa studenta z chwilą złożenia ślubowania. Status studenta dana osoba posiada do dnia ukończenia studiów. Generalnie za dzień ukończenia studiów uważa się dzień złożenia przez studenta egzaminu dyplomowego (inaczej jest tylko na kierunku lekarskim, lekarsko-dentystycznym oraz weterynarii, farmacji i fizjoterapii). Jeśli student w wieku do 26 lat wykonuje umowę zlecenia, to od następnego dnia po obronie pracy dyplomowej powinien zostać zgłoszony do ubezpieczeń w ZUS jako zleceniobiorca. Zdarza się, że student uzyskuje absolutorium, ale ma przełożony termin obrony pracy dyplomowej np. o kilka miesięcy. Wykonując jednocześnie umowę zlecenia i nie uczestnicząc już w zajęciach na uczelni, taka osoba nadal nie podlega ubezpieczeniom w ZUS, ponieważ posiada jeszcze status studenta. Jako zleceniobiorca powinna być zgłoszona w ZUS dopiero od następnego dnia po obronie pracy dyplomowej.
Po ukończeniu przez zleceniobiorcę-studenta 26 lat, zleceniodawca ma obowiązek zgłosić go w ZUS do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych (tj. emerytalnego, rentowych i wypadkowego) oraz ubezpieczenia zdrowotnego. Powinien to zrobić na druku ZUS ZUA. Jako datę powstania obowiązkowych ubezpieczeń powinien podać dzień, w którym zleceniobiorca będący studentem ukończył 26 lat (przykład). Przy ustalaniu wieku zleceniobiorcy będącego uczniem/studentem należy bowiem kierować się art. 112 Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2019 r. poz. 1145).
Zgodnie z nim termin oznaczony w tygodniach, miesiącach lub latach kończy się z upływem dnia, który nazwą lub datą odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było - w ostatnim dniu tego miesiąca. Z tym że przy obliczaniu wieku osoby fizycznej termin upływa z początkiem ostatniego dnia. W przypadku gdy taka osoba zostanie objęta obowiązkowymi ubezpieczeniami w trakcie miesiąca, a wynagrodzenie z umowy zlecenia otrzyma za cały miesiąc, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne należy ustalić proporcjonalnie. Naliczone składki trzeba natomiast wykazać w dokumentach rozliczeniowych sporządzonych za miesiąc, w którym nastąpiła wypłata wynagrodzenia.
Do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego z tytułu wykonywanej umowy zlecenia należy natomiast zgłosić osobę, która ma zawartą ze zleceniodawcą również umowę o pracę, nawet wtedy gdy nie ma ona ukończonych 26 lat. Dla celów ubezpieczeń w ZUS umowa zlecenia zawarta z własnym pracownikiem jest bowiem traktowana jak umowa o pracę, a osoba ją wykonująca - jako pracownik. Ta zasada obowiązuje także studenta, który nie ukończył 26 lat. W takim przypadku nie ma zastosowania reguła, zgodnie z którą student, który nie ukończył 26 lat, nie podlega ubezpieczeniom społecznym oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu z racji wykonywanej umowy zlecenia.
Umowa zlecenia zawarta z własnym pracodawcą (lub wykonywana na jego rzecz) stanowi dla jej wykonawcy tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych (emerytalnego, rentowych, chorobowego i wypadkowego) oraz ubezpieczenia zdrowotnego. Pracodawca nie dokonuje jednak dodatkowego zgłoszenia pracownika do tych ubezpieczeń z racji wykonywanej umowy zlecenia. Przychód ze zlecenia (podlegający oskładkowaniu) pracodawca dolicza mu do przychodów uzyskanych przez niego ze stosunku pracy (podlegających składkom ZUS) i wykazuje w jednym bloku raportu ZUS RCA.
autor: Dorota Wyderska
Gazeta Podatkowa nr 81 (1643) z dnia 2019-10-10
