Urlop szkoleniowy nie dla każdego pracownika
Urlop szkoleniowy jest jednym z uprawnień dokształcającego się pracownika. Nie przysługuje on jednak w każdym przypadku podnoszenia kwalifikacji zawodowych, ale tylko wtedy, gdy nauka odbywa się za zgodą lub z inicjatywy pracodawcy. Ponadto jego przyznanie jest uwarunkowane zakończeniem cyklu kształcenia określonym rodzajem egzaminu.
Jednym z podstawowych obowiązków pracodawcy jest ułatwianie pracownikom podnoszenia kwalifikacji zawodowych. Konkretyzacja tego obowiązku następuje w przepisach Kodeksu pracy dotyczących zdobywania lub uzupełniania wiedzy przez pracownika (art. 1031 - 1036 K.p.). W zakresie pracowniczego dokształcania Kodeks wyróżnia dwie sytuacje, tj. podnoszenie kwalifikacji zawodowych za zgodą lub z inicjatywy pracodawcy lub też dokształcanie całkowicie we własnym zakresie. Tylko w pierwszym przypadku pracownikowi przysługuje płatny urlop szkoleniowy, do którego prawo wynika wprost z przepisów Kodeksu pracy (art. 1031 § 2 K.p.). Wymiar urlopu jest uzależniony od rodzaju dokształcania podjętego przez zatrudnionego i wynosi:
- 6 dni - dla pracownika przystępującego do egzaminów eksternistycznych, egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe i maturalnego,
- 21 dni w ostatnim roku studiów - na przygotowanie pracy dyplomowej oraz przygotowanie się i przystąpienie do egzaminu dyplomowego.
Jak widać, ilość dni urlopu szkoleniowego zależy od rodzaju egzaminu kończącego cykl nauki, co warunkuje też wystąpienie samego prawa do wspomnianego urlopu. Jeżeli bowiem nauka nie będzie kończyła się jednym z egzaminów wymienionych w art. 1031 § 2 K.p., to pracownik nie będzie mógł skorzystać z płatnego wolnego na naukę.
W czasie przebywania na urlopie szkoleniowym pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. Podstawą do jego obliczenia są składniki wynagrodzenia (zarówno stałe, jak i zmienne) z miesiąca wykorzystywania tego urlopu (§ 5 rozporządzenia w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań…).
Kodeks pracy nakłada na pracodawcę ogólnie sformułowany obowiązek ułatwiania pracownikom podnoszenia kwalifikacji zawodowych. Nie oznacza to jednak bezwzględnego wymogu akceptacji każdego rodzaju dokształcania podjętego przez pracownika. Mogą występować sytuacje, w których pracodawca nie jest zainteresowany edukacyjnymi planami pracownika i nie zamierza w nich uczestniczyć. W takim przypadku mamy do czynienia z dokształcaniem, o którym mowa w art. 1036 K.p., tj. podejmowanym bez zgody czy inicjatywy pracodawcy. Jakiekolwiek uprawnienia pracownika z tego tytułu zależą tylko od wzajemnego porozumienia się pracodawcy i pracownika. Jeżeli strony umownie ustalą, że pracownikowi przysługuje bezpłatny urlop w związku z kształceniem, to takie porozumienie będzie wiążące. Jego zawarcie nie jest jednak obowiązkiem pracodawcy.
Należy przy tym pamiętać, że przesłanką rozstrzygającą o zakresie uprawnień dokształcającego się pracownika jest zgoda pracodawcy lub przejawienie przez niego inicjatywy w zakresie podnoszenia kwalifikacji przez zatrudnionego. W myśl stanowiska Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej (opublikowanego na stronie Ministerstwa: www.mpips.gov.pl), zgoda pracodawcy może być wyrażona przez każde zachowanie, które ją przejawia, m.in. przez przyznanie dofinansowania do nauki czy płatnego urlopu szkoleniowego.
Nie każdy pracownik, który podejmuje dokształcanie za zgodą lub z inicjatywy pracodawcy, będzie miał prawo do urlopu szkoleniowego. Zależy on bowiem od tego, w jaki sposób kończy się cykl nauki. Jak wynika z art. 1032 § 1 K.p., tylko określony rodzaj egzaminu oraz fakt przygotowania i obrony pracy dyplomowej (w przypadku nauki na studiach) dają prawo do omawianego urlopu. W kontekście tego unormowania, w praktyce pojawiały się wątpliwości w zakresie uprawnień do urlopu szkoleniowego na studiach podyplomowych. Do 30 września 2011 r. wątpliwości te były rozstrzygnięte na korzyść pracownika, tj. uznano, że w przypadku gdy program studiów tego typu przewidywał przygotowanie i obronę pracy dyplomowej, urlop szkoleniowy się należy. Takie stanowisko straciło jednak aktualność w związku z nowymi regulacjami dotyczącymi m.in. dokumentów potwierdzających ukończenie studiów podyplomowych.
Urlop szkoleniowy nie przysługuje, jeżeli pracownik jest już zwolniony od pracy z innego tytułu (np. z uwagi na korzystanie z urlopu wychowawczego).
W stanie prawnym obowiązującym do 30 września 2011 r. studia podyplomowe mogły (w zależności od programu) kończyć się złożeniem pracy dyplomowej lub egzaminu dyplomowego. Natomiast począwszy od 1 października 2011 r. zakończenie tych studiów następuje wyłącznie poprzez złożenie pracy końcowej lub egzaminu końcowego. Dla nabycia prawa do urlopu szkoleniowego na studiach konieczne jest natomiast przygotowanie i obrona pracy dyplomowej. Przesądza to o braku prawa do omawianego urlopu, co potwierdza nadesłane do naszego Wydawnictwa stanowisko Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej. Zgodnie z opinią Ministerstwa urlop ten zachowa pracownik, który studia podyplomowe podjął przed 1 października 2011 r.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 26.06.1974 r.- Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.)
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29.05.1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy… (Dz. U. nr 62, poz. 289 ze zm.)
autor: Agata Barczewska
Gazeta Podatkowa nr 6 (838) z dnia 2012-01-19