Pracownik rusza w trasę, czyli - kto płaci mandat?
Powierzenie pracownikowi samochodu służbowego nie pociąga za sobą odpowiedzialności pracodawcy za wykroczenia drogowe pracownika - mandat zawsze obciąża sprawcę czynu. Inaczej kształtuje się odpowiedzialność pracownika za auto jako za powierzone mienie. Niekiedy kierowca może również ponosić odpowiedzialność karną na gruncie ustawy o transporcie drogowym.
Przepisy ustawy Prawo o ruchu drogowym obowiązują wszystkich kierowców. Ustawa ta określa zasady ruchu na drogach publicznych (a także poza drogami publicznymi, jeśli jest to konieczne dla uniknięcia zagrożenia bezpieczeństwa uczestników tego ruchu) i w strefach zamieszkania. Ponadto określa warunki dopuszczenia pojazdów do tego ruchu, wymagania w stosunku do osób kierujących pojazdami i innych uczestników ruchu oraz zasady kontroli ruchu drogowego i skutki prawne przewidziane dla kierowców nieprzestrzegających zasad bezpiecznego kierowania pojazdami mechanicznymi (art. 1 ust. 1 i 2 ustawy).
Pracownik będący kierowcą, który naruszył przepisy ruchu drogowego, sam w całości odpowiada za swoje czyny, co oznacza, że nie może przerzucić kosztu mandatu na pracodawcę. Podobnie rzecz ma się z niezgodnym z przepisami Prawa o ruchu drogowym parkowaniem pojazdu w miejscu niedozwolonym. Nieprawidłowe parkowanie kwalifikowane jest jako wykroczenie, za które grozi mandat karny wymierzony przez policję lub straż miejską. Za wykroczenie odpowiada jedynie sprawca, którym może być wyłącznie osoba fizyczna, czyli w omawianym przypadku pracownik. Co więcej, właściciel pojazdu, którym w tym przypadku jest pracodawca, ma obowiązek wskazać potencjalnego sprawcę wykroczenia, czyli osobę, której powierzył pojazd. Udzielenie tego rodzaju informacji jest powinnością pracodawcy oraz osób uprawnionych do reprezentacji pracodawcy lub np. takich, którym zarząd spółki udzielił uprawnień do udzielania takich informacji.
Nieudzielenie informacji co do tożsamości danej osoby w sytuacji, gdy informacji takiej żądają uprawnione organy państwowe lub instytucje upoważnione z mocy ustawy, jest zagrożone karą grzywny, o czym mowa w art. 65 Kodeksu wykroczeń.
Odpowiedzialność za służbowy samochód
Za samochód firmowy, używany wyłącznie w celach służbowych, pracownik, któremu go powierzono z obowiązkiem wyliczenia się lub zwrotu, ponosi odpowiedzialność w pełnej wysokości - zgodnie z art. 124 § 1 i 2 Kodeksu pracy, dotyczącym odpowiedzialności materialnej pracownika za wyrządzoną szkodę. Pracownik odpowiada materialnie za powierzony mu samochód jedynie wówczas, gdy auto jest mu prawidłowo przekazane przez pracodawcę. Niezbędne jest sporządzenie protokołu zdawczo-odbiorczego oraz podpisanie umowy o odpowiedzialności materialnej.
Uwolnienie się od odpowiedzialności materialnej za powierzone mienie jest możliwe jedynie wtedy, gdy pracownik wykaże, że szkoda powstała z przyczyn od niego niezależnych (art. 124 § 3 K.p.). W szczególności dotyczy to sytuacji, gdy pracodawca nie zapewnił warunków umożliwiających zabezpieczenie powierzonego mienia (np. nie zapewnił miejsca na strzeżonym parkingu, w wyniku czego w samochodzie dokonano kradzieży).
Pracownik, któremu pracodawca zezwolił na użytkowanie służbowego samochodu także do celów prywatnych, a w którym to samochodzie dojdzie do powstania szkody, odpowiada za szkodę na zasadach ogólnych Kodeksu cywilnego. Natomiast odpowiedzialność za szkody wyrządzone osobom trzecim spoczywa na pracowniku tylko wówczas, gdy korzystał on ze służbowego pojazdu w celach prywatnych mimo braku zgody pracodawcy.
Ogólnie rzecz ujmując, odpowiedzialność za szkody wobec osób trzecich - zgodnie z zasadami Kodeksu cywilnego - ponosi posiadacz samoistny (właściciel), czyli pracodawca. Jeśli jednak zezwolił on pracownikowi na faktyczne użytkowanie samochodu to także on, jako posiadacz zależny, odpowiada za powstałe szkody (art. 436 § 1 K.c.).
Kary w transporcie
Podczas, gdy ustawa Prawo o ruchu drogowym określa ogólne przepisy dotyczące ruchu na drogach, ustawa o transporcie drogowym dotyczy przedsiębiorców działających w branży transportowej. Ustawa określa zasady podejmowania i wykonywania krajowego transportu drogowego, międzynarodowego transportu drogowego, a także zasady krajowego i międzynarodowego transportu drogowego niezarobkowego, o ile nie dotyczy on pojazdów lub zespołu pojazdów:
- które producent przeznaczył do przewozu nie więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą;
- o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony w transporcie drogowym oraz niezarobkowym przewozie drogowym rzeczy;
- ratownictwa medycznego oraz przewozów w ramach usług transportu sanitarnego (art. 3 ust. 1 ustawy).
Ogólnie rzecz ujmując, odpowiedzialność za naruszenie przepisów transportu drogowego obciąża przede wszystkim przewoźników drogowych i to oni podlegają karom pieniężnym z tytułu naruszenia przepisów ujawnionych w wyniku kontroli Policji lub Inspekcji Transportu Drogowego. Taryfikator kar stanowi załącznik do ustawy o transporcie drogowym. W art. 92 ust. 1 i 2 określono jedynie, iż kara ta może wynieść minimalnie 50 zł, a suma kar nałożonych podczas jednej kontroli nie może przekroczyć 15 000 zł w przypadku kontroli drogowej i 30 000 w razie kontroli w siedzibie przedsiębiorstwa transportowego. Nałożoną karę pieniężną przedsiębiorca jest obowiązany zapłacić w terminie 21 dni od dnia jej wymierzenia (art. 93 ust. 4). Przedsiębiorca zobligowany jest także do niezwłocznego przekazania dowodu wniesienia opłaty organowi, który ją nałożył.
Istnieje możliwość odwołania się od decyzji o nałożeniu kary pieniężnej. Adresatem odwołania jest organ nadrzędny w stosunku do tego, który nałożył karę. Na złożenie odwołania przedsiębiorca ma 14 dni od doręczenia decyzji o nałożeniu kary. Mimo wniesienia odwołania kara musi zostać opłacona w wyżej wskazanym terminie; ewentualny zwrot kary będzie możliwy jedynie w razie uwzględnienia odwołania.
Za naruszenia przepisów o transporcie drogowym odpowiadają zawsze przedsiębiorcy prowadzący firmy transportowe, jeśli jednak nałożone kary są wynikiem zaniedbania lub celowego działania któregoś z zatrudnionych kierowców, przedsiębiorca może wymierzyć mu karę porządkową lub pociągnąć do odpowiedzialności materialnej. Ponadto kierowcy odpowiadają także za naruszenia przepisów wymienionych w art. 92a ustawy o transporcie drogowym. Jeśli podczas kontroli drogowej stwierdzone zostaną naruszenia:
- obowiązku posiadania w pojeździe wymaganych dokumentów wymienionych w art. 87 ust. 1-4 ustawy;
- zasad dotyczących maksymalnego dziennego czasu prowadzenia pojazdu, dziennego czasu odpoczynku i dziennego limitu czasu prowadzenia pojazdu bez przerwy;
- zasad użytkowania analogowych urządzeń rejestrujących (tachografów) określonych w odrębnym rozporządzeniu
kierowcy pojazdu grozi grzywna orzekana w trybie określonym w Kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia. Zgodnie jednak z art. 92a ust. 3-5 ustawy o transporcie drogowym, wszczęcie postępowania wobec kierowcy nie wyklucza rozpoczęcia postępowania administracyjnego wobec przedsiębiorcy-przewoźnika, chyba że okoliczności sprawy jednoznacznie dowodzą, że przedsiębiorca nie miał wpływu na powstanie naruszenia. Od ukarania przedsiębiorcy nie można jednak odstąpić w przypadkach rażących naruszeń: popełnianych wielokrotnie lub zagrażających ruchowi drogowemu.
Zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: ustawa o PIT) oraz ustawą o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej: ustawa o CIT), dany wydatek poniesiony przez przedsiębiorcę może zostać uznany za koszt podatkowy w prowadzonej przez niego działalności, jeżeli został poniesiony w celu uzyskania przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia ich źródła. Wyjątkiem są koszty wymienione w art. 23 ust. 1 ustawy o PIT i art. 16 ust. 1 ustawy o CIT.
Mimo że opłacenie mandatu drogowego nie jest wymienione w katalogu wydatków niestanowiących kosztów podatkowych, nie oznacza to, że automatycznie taki wydatek można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu. Wydatek z tytułu nieprzestrzegania przepisów ustawy Prawo o ruchu drogowym, nawet w przypadku przedsiębiorcy wykonującego usługi z zakresu prowadzonej działalności gospodarczej (np. dostarczenie towaru przez firmę handlową), nie ma związku z jego przychodami, jak również z zachowaniem oraz zabezpieczeniem źródła ich uzyskiwania i z tego względu nie spełnia warunków uznania za koszt podatkowy.
Mandat za przekroczenie prędkości
0 10 km/h - do 50 zł - 1 punkt karny
O 11 do 20 km/h - od 50 zł do 100 zł - 2 punkty karne
O 21 km/h do 30 km/h - od 100 zł do 200 zł - 4 punkty karne
O 31 km/h do 40 km/h - od 200 zł do 300 zł - 6 punktów karnych
O 41 km/h do 50 km/h - od 300 zł do 400 zł - 8 punktów karnych
O 51 km/h i więcej - od 400 zł do 500 zł - 10 punktów karnych
============================
Wyprzedzanie na przejściu dla pieszych - 200 zł - 9 punktów karnych
Nieustąpienie pierwszeństwa w ruchu - 300 zł - 5 punktów karnych
=================
Realizacja przewozu drogowego bez posiadania w pojeździe wymaganego dokumentu - 50 zł
Brak każdego wymaganego dokumentu, nie więcej jednak niż 500 zł
======================
Czas pracy kierowcy
Skrócenie dziennego czasu odpoczynku przy realizacji przewozu drogowego:
- o czas do 1 godz. - 100 zł
- o czas od 1 do 3 godz. - 300 zł
- o czas powyżej 3 godzin. - 500 zł
Przekroczenie maksymalnego czasu prowadzenia pojazdu bez przerwy przy realizacji przewozu drogowego:
- o czas powyżej 15 min. do 30 min. - 100 zl
- o czas powyżej 30 min. do 2 godz. - 300 zł
- o czas powyżej 2 godz. - 500 zł
==================
Rozmowa przez telefon komórkowy - trzymanie słuchawki lub mikrofonu podczas rozmowy - 200 zł
Parkowanie w miejscach przeznaczonych dla osób niepełnosprawnych - 500 zł
Przejazd na czerwonym świetle - 300-500 zł
Jazda bez włączonych świateł mijania w ciągu całego roku - 100 zl
Jazda bez wymaganych świateł w tunelu - 200 zł
=======================================
Podstawa prawna:
1. Ustawa z dn. 20.06.1997 r. - Prawo o ruchu drogowym - tekst jedn. Dz.U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908 z późn. zm.
2. Ustawa z dn. 6.09.2001 r. o transporcie drogowym - tekst jedn. Dz.U. z 2007 r. Nr 125, poz. 874 z późn. zm.
3. Ustawa z dn. 26.06.1974 r. Kodeks pracy - tekst jedn. Dz.U. 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.
4. Ustawa z dn. 20.05.1971 r. Kodeks wykroczeń - tekst jedn. Dz.U. z 2007 r. Nr 109, poz. 756 z późn. zm.
5. Ustawa z dn. 24.08.2001 r. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia - tekst jedn. Dz.U z 2008 r. Nr 133, poz. 848 z późn. zm.
6. Ustawa z dn. 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - tekst jedn. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.
7. Ustawa z dn. 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - tekst jedn. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn. zm.
Czytaj również:
Im droższe auto firmowe, tym wyższy podatek
