Jak zapobiec wypaleniu?

Wypalony menedżer

Zmęczenie, frustracja, stres, zmieniająca się sytuacja na rynku oraz ostra konkurencja między firmami powodują, że lista obowiązków menedżerów wydłuża się, a wymagania wobec nich rosną. Dlatego "job burn out" czyli wypalenie zawodowe coraz częściej dopada osoby na stanowiskach menedżerskich. Psychologowie przestrzegają przed lekceważeniem tego zjawiska.

"Ogromne zaangażowanie w wykonywane zadania, spychające na margines inne sfery życia lub wręcz zmuszające do rezygnacji z życia rodzinnego i towarzyskiego, jest długofalowo niebezpieczne - mówi Dorota Duchniewicz-Człapińska, psycholog społeczny z Wyższej Szkoły Informatyki i Ekonomii TWP w Olsztynie. - Z drugiej strony daje menedżerowi poczucie ważności, "niezastępowalności" w firmie. W jego mniemaniu pomaga budować własny wizerunek osoby twardej, aktywnej, odpowiedzialnej, a to ważna motywacja do jeszcze większego działania".

Polskie wypalenie

Katarzyna Faczyńska, senior konsultant w IBT Polska, która ma doświadczenia z pracy w firmach zagranicznych w Holandii zauważa, że w Polsce nadal jeszcze wiele osób postrzega obowiązki zawodowe zajmujące kilkanaście godzin dziennie jako coś naturalnego i pozytywnego. "W innych krajach europejskich oraz w Stanach Zjednoczonych odchodzi się od takiego myślenia- mówi Katarzyna Faczyńska- Tam sprawa wypalenia zawodowego, a także życiowego, jest tematem wielu artykułów, programów telewizyjnych i radiowych. W Polsce, choć dostrzeżono ten problem, nadal nie poświęca mu się zbyt wiele uwagi i być może brak wiedzy na ten temat, a przede wszystkim brak przeciwdziałania zjawisku, pogłębia stan wypalenia menedżerów."

Pierwsze oznaki

Wypalenie zawodowe zaczyna się od wyczerpania emocjonalnego, braku satysfakcji z pracy, objawia się licznymi bólami somatycznymi takimi jak: bóle głowy, kręgosłupa, mięśni, bezsenność. Dlatego tak trudno zdiagnozować ten stan w jego początkowym stadium. "Jeśli podejrzewamy wypalenie u siebie, współpracowników czy najbliższych, warto skonsultować się z lekarzem psychiatrą, mogącym wykluczyć depresję lub dobrym psychologiem, który pomoże zaplanować odpowiednie działania" - dodaje Dorota Duchniewicz-Człapińska.

Jak zapobiec wypaleniu zawodowemu?

Czas ciężkiej pracy, okres pełen napięć oraz pojawiające się pierwsze niepokojące objawy, to sygnał do przeciwdziałania, bo syndromowi wypalenia zawodowego można zapobiec. "Nie należy zapominać, że praca to tylko część naszego życia- mówi pani psycholog- Bardzo ważny jest też wypoczynek, czas dla siebie i rodziny, a także hobby, które pozwoli oderwać się od codziennych obowiązków. Warto też ulepszać swoją własną organizację, rozsądniej podchodzić do zadań. Grunt to nie dopuścić do frustracji".

Katarzyna Faczyńska, która wprowadza w firmach Personal Efficiency Program PEP^? zauważa, że program ten, nie tylko podnosi poziom wydajności pracy oraz osobistej efektywności, ale też przeciwdziała frustracji zawodowej. "To dlatego, że zasady PEP^? rozwijają umiejętność ustalania priorytetów, podejmowania decyzji, koncentracji na zadaniach głównych. Pracownik naturalnie zaczyna lepiej funkcjonować, jednocześnie zwiększa się jego satysfakcja z pracy." PEP^? nie jest cudownym rozwiązaniem dla sfrustrowanego menedżera, może być jednak dobrym początkiem w przeciwdziałaniu wypaleniu lub walce z tym zjawiskiem.

Proste zasady zmieniające nawyki

Czym zatem jest program efektywności osobistej? Jest to trening połączony z indywidualnym coachingiem, przez który przechodzą pracownicy. W trakcie wdrażania programu każdy pracownik pod okiem konsultanta wprowadza porządkujące zasady w życie. Katarzyna Faczyńska wyjaśnia: "Podstawową zasadą jest hasło: "Zrób to od razu"- swoisty klucz do osobistej efektywności. Jeśli dane zadanie wykonamy natychmiast, czas staje się naszym sprzymierzeńcem, a nie wrogiem. Gdy na biurku rośnie sterta papierów, uporządkujmy je od ręki. Jeśli czeka nas trudna rozmowa z klientem, od której wiele zależy, zadzwońmy od razu, a zrealizowane zadanie zlikwiduje napięcie i ułatwi dalszą pracę."

Kolejnym elementem właściwej organizacji pracy jest ustalanie priorytetów. Słowo priorytet bywa jednak nadużywane, służy jako wymówka, że czegoś po prostu nie robi się wcale, gdyż "należy koncentrować się wyłącznie na priorytetach". Konsekwencją braku terminowości jest niezdolność skupienia się nad aktualnym zadaniem z powodu natrętnych myśli o niezałatwionych sprawach. Jeżeli sprawa rzeczywiście jest ważna, trzeba się nią zająć, jeśli nie - dać sobie z nią spokój.

Sprawdzonym sposobem pozbycia się zaległości i nadmiaru zadań jest uporanie się z drobiazgami. To one sprawiają, że czujemy się nadmiernie obciążeni pracą. Warto sporządzić listę i po kolei je załatwić.

Innym problemem wpływającym negatywnie na efektywność naszego działania są zdarzenia odrywające nas od priorytetowych czynności: e-maile, telefony i wizyty osób, które upominają się o coś. Często sami jesteśmy sobie winni, gdyż odkładając jakieś zadania "na później" i nie dotrzymując terminów, pogarszamy sprawę. Zatem warto załatwiać sprawy od razu, wówczas unikniemy zakłóceń rytmu pracy.

Konsultantka PEP - zwraca także uwagę na wpływ warunków pracy na wydajność. "To zagadnienie stało się przedmiotem wnikliwych badań- zauważa Katarzyna Faczyńska- Zajmuje się tym m.in. the Digital Equipment Corporation DEC w Szwecji, promując jednocześnie ideę "biura przyszłości". Analizowane są wszystkie elementy składające się na całość biura, począwszy od koloru ścian, a skończywszy na oprogramowaniu i komputerach. Bada się pod kątem ergonomicznym wszystkie używane sprzęty, aby zaprojektować biuro optymalnie wygodne, a także sprzyjające wydajnej pracy. Koncepcja ta jest spójna z założeniami PEP, według którego praca w przyjaznym otoczeniu jest kluczem do zarządzania swoim własnym czasem."

Grunt to równowaga

Człowiek efektywnie działający jest zadowolony z pracy, mniej zestresowany i bardziej zmotywowany. Nie należy jednak zapominać o równowadze między pracą, odpoczynkiem i życiem prywatnym. Połączenie tych wszystkich elementów może być skutecznym sposobem zapobiegania wypaleniu zawodowemu, zalecanym nie tylko zapracowanym menedżerom.

Autor: materiały IBT Polska