Bonusy na koniec roku

Składki od rocznej nagrody

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów o pdof, osiągany u pracodawcy z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy. Do przychodu "pracowniczego" zalicza się w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona. Tak wynika z art. 12 ust. 1 ustawy o pdof.

Wypłacona pracownikowi nagroda roczna stanowi też podstawę do naliczenia składki na ubezpieczenie zdrowotne. Bowiem do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne pracowników stosuje się te same przepisy, które określają podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób. Tak wynika z art. 81 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Z tym że przy ustalaniu podstawy wymiaru składki zdrowotnej:

• nie stosuje się wyłączeń wynagrodzeń za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną,
• nie stosuje się rocznego limitu podstawy wymiaru składek emerytalnej i rentowych,
• pomniejsza się ją o kwoty składek finansowanych przez pracowników (tj. emerytalną, rentowe i chorobową).

Nagroda dla byłego pracownika

Od kwoty rocznej nagrody pracodawca powinien naliczyć składki zarówno na ubezpieczenia społeczne, jak i na ubezpieczenie zdrowotne nawet wtedy, gdy została ona wypłacona byłemu pracownikowi. Wypłata ta stanowi bowiem dla tej osoby przychód ze stosunku pracy. W tym przypadku bez znaczenia jest to, że nagroda została wypłacona (bądź postawiona do dyspozycji pracownika) po ustaniu stosunku pracy. O tym, czy wypłata stanowi przychód ze stosunku pracy nie decyduje faktyczne pozostawanie w zatrudnieniu danego pracownika w momencie dokonania przez pracodawcę wypłaty, lecz to, że jest ona należna za okres, kiedy dana osoba była jeszcze zatrudniona na podstawie umowy o pracę.

Podobnie będzie też w przypadku, gdy nagroda roczna jest wypłacana byłemu pracownikowi, który w momencie dokonywania wypłaty jest już przykładowo na emeryturze. Również wtedy taką nagrodę należy oskładkować.

Przekroczenie rocznego limitu

Zdarza się, że w trakcie roku, za który jest wypłacana nagroda, pracownik przekroczy roczną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Jeżeli nagroda zostanie wypłacona pracownikowi jeszcze w roku, w którym nastąpiło przekroczenie, to pracodawca od tej wypłaty oczywiście nie nalicza składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Z art. 19 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wynika, że roczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w danym roku kalendarzowym nie może przewyższać kwoty odpowiadającej 30-krotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy. W 2007 r. limit ten wynosi 78.480 zł.

Do momentu osiągnięcia tego rocznego limitu płatnik składek (pracodawca) ma obowiązek naliczać i opłacać składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od pełnej podstawy ich wymiaru. Dopiero od nadwyżki ponad tę kwotę graniczną płatnik zaprzestaje dalszego ich naliczania i opłacania - aż do końca danego roku kalendarzowego (art. 19 ust. 3 powołanej ustawy).

Jak jednak postąpić w przypadku, gdy nagroda roczna za 2007 r. zostanie wypłacona pracownikowi na początku 2008 r.? Czy również wtedy nie należy naliczać składek emerytalno-rentowych od tej wypłaty? O to najczęściej pytają sami pracownicy. Nie zgadzają się oni bowiem, ażeby w takiej sytuacji pracodawca potrącał im te składki. Są jednak w błędzie.

Zwróćmy uwagę, że przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych odnoszą się do przychodu, określonego z kolei przepisami podatkowymi. Wobec tego decydującym jest tutaj moment wypłaty nagrody lub postawienia jej do dyspozycji pracownika. Ważne jest więc, kiedy nagroda roczna została wypłacona pracownikowi (bądź postawiona do jego dyspozycji), a nie jakiego okresu dotyczy. Nie ma tutaj znaczenia to, że pracownik przykładowo przekroczył w 2007 r. roczny limit podstawy wymiaru składek emerytalnych i rentowych. W tym bowiem przypadku nagroda roczna będzie przychodem osiągniętym przez pracownika dopiero w 2008 r. W konsekwencji oznacza to więc, że wypłacona w styczniu 2008 r. nagroda roczna za 2007 r. stanowi dla pracownika podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za styczeń 2008 r.

Wycieczka w prezencie

Czasami, oprócz nagród w formie pieniężnej, w ramach wynagrodzenia za roczną pracę, pracodawca funduje pracownikom nagrodę rzeczową, wycieczkę itp. Powinien wówczas pamiętać, aby od wartości takiej nagrody rzeczowej czy wycieczki naliczyć i opłacić składki ubezpieczeniowe.

Przychodem ze stosunku pracy (podlegającym oskładkowaniu) są nie tylko wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne, ale również wartość pieniężna świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń. Do przychodu pracowniczego zalicza się m.in. nagrody przekazane pracownikowi zarówno w formie pieniężnej, jak i rzeczowej.

Wartość pieniężną świadczeń w naturze ustala się w wysokości ekwiwalentu pieniężnego określonego w przepisach o wynagradzaniu obowiązujących w zakładzie pracy. W przypadku braku takiego zapisu - wartość pieniężną świadczeń w naturze ustala się wówczas zgodnie z § 3 pkt 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. nr 161, poz. 1106 ze zm.). Zgodnie z tym przepisem, jeżeli przedmiotem świadczenia są rzeczy lub usługi zakupione przez pracodawcę, to wtedy wartość pieniężną takiego świadczenia ustala się według cen jego zakupu.

Podstawa prawna:
ustawa z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2007 r. nr 11, poz. 74 ze zm.),
ustawa z dnia 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej? (Dz. U. nr 210, poz. 2135 ze zm.),
ustawa z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 ze zm.).

Dorota Wyderska