Ile naprawdę zarabiają górnicy?
Zarobki i przywileje emerytalne górników od lat budzą wiele emocji. Z jednej strony, podawane przez GUS średnie płace w przemyśle wydobywczym zdecydowanie przekraczają średnią krajową. Z drugiej, przedstawiciele górników twierdzą, że przeciętna pensja w tej branży jest silnie zawyżana przez wysokie wypłaty dla zarządów spółek.
Ogólne dane o średnich zarobkach w branży nie dają, rzecz jasna, informacji o faktycznych przychodach na poszczególnych stanowiskach. Zbadaliśmy więc wynagrodzenia górników bardziej szczegółowo. Dane o średnich płacach na konkretnych stanowiskach produkcyjnych nie są zawyżone przez wysokie stawki menedżerów. W wyliczeniach uwzględnione są w odpowiedniej proporcji dodatkowe roczne wypłaty z zysku, trzynaste pensje, dodatkowa wypłata z okazji Barbórki (tzw. czternastka), nagrody regulaminowe i uznaniowe oraz inne dodatki (np. deputat węglowy). Poniższe dane przedstawiają kwoty brutto w ujęciu miesięcznym w przeliczeniu na pełen etat. Uwzględniono jedynie dane zatrudnionych na umowę o pracę na czas nieokreślony. Co istotne, dane nie uwzględniają wynagrodzeń na wyższych szczeblach menedżerskich.
Robotnicy w górnictwie - także ci, którzy muszą pracować pod ziemią - po uwzględnieniu dodatków rocznych, premii regulaminowych, dodatków za pracę zmianową i w nadgodzinach oraz nagród i deputatów, zarabiali w 2012 roku średnio od 5626 zł dla robotników dołowych po 7214 zł dla górników eksploatacji podziemnej. Tymczasem średnia płaca w całej branży wyniosła w 2013 roku 6744 zł.
Z przepisów Karty górnika, uchwalonej, co ciekawe, 30 grudnia 1981 roku, wynikają różnego rodzaju przywileje związane wprost ze stażem pracy w górnictwie. Między innymi jest to dodatek zwiększający miesięczne wynagrodzenie o kwoty od 20 proc. pensji od drugiego miesiąca przepracowanego pod ziemią do 60 proc. dla tych, którzy zjeżdżają do pracy pod ziemię stale od 15 lat. Do tego dochodzą nagrody jubileuszowe za przepracowanie kolejnych okresów. I tak, na 15. rocznicę zatrudnienia górnik dostaje nagrodę w wysokości 75 proc. miesięcznego wynagrodzenia, za 20 lat pracy - 100 proc., aż do czterech miesięcznych pensji po 50 latach pracy.
Stabilny wzrost pensji wraz ze stażem pracy czy nagrody jubileuszowe mogą zachęcać do pozostania w zawodzie jak najdłużej. Nie zawsze jest to możliwe - choćby ze względu na związane z pracą górnika problemy zdrowotne. Górnicy mają jednak możliwość wcześniejszego przejścia na emeryturę. Do tego, w 2005 roku, gdy wchodziła w życie reforma emerytalna, wywalczyli sobie prawo do niepodlegania jej regulacjom. W związku z tym 85 proc. przechodzących na emeryturę górników otrzymuje świadczenie przewyższające 3,5 tys. zł. Dlatego też w tej branży decyzja o przejściu na emeryturę jest łatwiejsza niż dla zwykłego pracownika, który może liczyć na świadczenie sięgające zaledwie 40 proc. ostatniego wynagrodzenia.
W efekcie, jak wynika z danych Forum Obywatelskiego Rozwoju, ponad jedna czwarta emerytowanych górników ma nie więcej niż 54 lata.
Szczegółowej analizy płac w górnictwie dokonano na podstawie bazy danych Głównego Urzędu Statystycznego, zebranej podczas cyklicznego badania wynagrodzeń według zawodów. Baza pochodzi z badania przeprowadzonego przez GUS w październiku 2012 roku.
Redakcja wynagrodzenia.pl
