Zwolnienie i przywrócenie do pracy pracownika - członka związku zawodowego
Pracownik, którego zwolniono z naruszeniem przepisów o ochronie związków zawodowych, może żądać przywrócenia do pracy niezależnie od tego, czy był zatrudniony na czas określony czy nieokreślony. To niezwykle istotny dla związkowców wyrok (sygn. akt P 4/10) Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12.07.2010 r.
Wyrok TK był konsekwencją pytania prawnego Sądu Rejonowego w Pabianicach, dotyczącego zbadania konstytucyjności art. 50 § 3 Kodeksu pracy (dalej "K.p."), który przewiduje, że w przypadku wypowiedzenia umowy o pracę, zawartej na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy, z naruszeniem przepisów o wypowiadaniu tych umów, pracownikowi przysługuje wyłącznie odszkodowanie.
Stan faktyczny, będący przedmiotem pytania prawnego pabianickiego sądu przedstawiał się następująco: pracownik spółki zatrudniony na czas określony w pełnym wymiarze czasu pracy sprawował jednocześnie funkcję przewodniczącego komisji zakładowej. Pracodawca wypowiedział pracownikowi umowę o pracę z zachowaniem dwutygodniowego okresu wypowiedzenia. Pracownik wniósł pozew o uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne lub - w razie rozpoznania sprawy po upływie okresu wypowiedzenia - o przywrócenie do pracy i zasądzenie wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy. Pozwana spółka wniosła o odrzucenie pozwu.
Pabianicki sąd wyraził wątpliwość, czy powyższe przepisy w dostateczny sposób zapewniają przewidzianą w Konstytucji wolność zrzeszania się w związkach zawodowych i odzwierciedlają zasadę sprawiedliwości społecznej w stosunku do osób będących pod ochroną przewidzianą w art. 32 ust. 1 i ust. 8 ustawy o związkach zawodowych.
TK w odpowiedzi na pytanie prawne orzekł, iż art. 50 § 3 K.p. w zakresie, w jakim pomija prawo pracownika (będącego pod ochroną art. 32 ust. 1 i ust. 8 ustawy o związkach zawodowych) do żądania przywrócenia do pracy na poprzednich warunkach w wypadku wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas określony z naruszeniem przepisów o tej ochronie, jest niezgodny z art. 2 (zasada sprawiedliwości społecznej) oraz art. 59 ust. 1 (wolność zrzeszania się) Konstytucji.
TK zajął stanowisko, iż działacz związkowy powinien mieć prawo zgłoszenia - oprócz żądania odszkodowania - alternatywnie, żądania przywrócenia do pracy (takie żądanie przysługuje pracownikowi zatrudnionemu na czas nieokreślony). W przeciwnym razie traci bowiem sens ochrona trwałości pracy działacza związkowego, która istnieje po to, aby działacz mógł wykonywać swoją działalność w miejscu zatrudnienia. TK orzekł, iż przewidziana w art. 32 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych szczególna ochrona trwałości stosunku pracy działaczy związkowych odnosi się do wszystkich stosunków pracy, bez względu na podstawę ich nawiązania, wymiar czasu pracy, jak również bez względu na fakt, czy stosunek pracy został nawiązany na czas nieokreślony, czy też na czas określony.
Uzasadniając wyrok, TK wskazał również, iż ochrona trwałości stosunku pracy, poprzez przywrócenie do pracy, umożliwia działaczom prowadzenie działalności związkowej, a w konsekwencji realizację prawa do zrzeszania się w związki zawodowe. TK przywołał również art. 3 ustawy o związkach zawodowych, zgodnie z którym nikt nie może ponosić ujemnych następstw z powodu przynależności do związku zawodowego lub pozostawania poza nim albo wykonywania funkcji związkowej.
Z wyroku TK wynika, że nadal w przypadku niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas określony, pracownicy będą mogli żądać wyłącznie odszkodowania. Natomiast wyjątkowo pracownicy chronieni na mocy art. 32 ust. 1 pkt 1 i ust. 8 ustawy o związkach zawodowych, będą mogli żądać albo odszkodowania, albo przywrócenia do pracy.
Kancelaria Prawna M. Szulikowski i Partnerzy
