Zasady ustalania wynagrodzenia urlopowego
Za czas urlopu pracownikowi przysługuje wynagrodzenie, jakie by otrzymał, gdyby w tym czasie pracował. Zmienne składniki wynagrodzenia mogą być obliczane na podstawie przeciętnego wynagrodzenia z okresu 3 miesięcy poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu lub w przypadkach znacznego wahania ich wysokości - z okresu przedłużonego do 12 miesięcy (art. 172 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy; Dz. U. z 1998 r. nr 21, poz. 94; ostatnia zmiana w Dz. U. z 2011 r. nr 232, poz. 1378), dalej K.p.
Za czas urlopu pracownikowi przysługuje wynagrodzenie, jakie by otrzymał, gdyby w tym czasie pracował. Zmienne składniki wynagrodzenia mogą być obliczane na podstawie przeciętnego wynagrodzenia z okresu 3 miesięcy poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu lub w przypadkach znacznego wahania ich wysokości - z okresu przedłużonego do 12 miesięcy (art. 172 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy; Dz. U. z 1998 r. nr 21, poz. 94; ostatnia zmiana w Dz. U. z 2011 r. nr 232, poz. 1378), dalej K.p.
Pracodawca nie musi wypłacać pracownikowi wynagrodzenia urlopowego, jeżeli na podstawie odrębnych przepisów jest obowiązany objąć go ubezpieczeniem gwarantującym mu otrzymanie świadczenia pieniężnego za czas urlopu. Jednak gdyby to świadczenie pieniężne za czas urlopu było niższe od wynagrodzenia urlopowego przewidzianego w art. 172 K.p., to pracodawca jest obowiązany wypłacić pracownikowi kwotę stanowiącą różnicę między tymi należnościami (art. 1721 K.p.).
Zasady obliczania wynagrodzenia urlopowego zostały określone w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz. U. nr 2, poz. 14 ze zm.), dalej rozporządzenia urlopowego. Z § 6 tego aktu wykonawczego wynika, że wynagrodzenie za czas urlopu wypoczynkowego ustala się z uwzględnieniem wynagrodzenia i innych świadczeń ze stosunku pracy, z wyłączeniem:
- jednorazowych lub nieperiodycznych wypłat za spełnienie określonego zadania bądź za określone osiągnięcie,
- wynagrodzenia za czas gotowości do pracy oraz za czas niezawinionego przez pracownika przestoju,
- nagród jubileuszowych,
- wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego, a także za czas innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy,
- ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy,
- dodatkowego wynagrodzenia radcy prawnego z tytułu zastępstwa sądowego,
- wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną,
- kwoty wyrównania do wynagrodzenia za pracę do wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę,
- nagród z zakładowego funduszu nagród, dodatkowego wynagrodzenia rocznego, należności przysługujących z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej,
- odpraw emerytalnych lub rentowych albo innych odpraw pieniężnych,
- wynagrodzenia i odszkodowania przysługującego w razie rozwiązania stosunku pracy.
Uwzględnianie różnych składników w wynagrodzeniu urlopowym
Składniki wynagrodzenia za pracę określone stawką miesięczną w stałej wysokości uwzględnia się w wynagrodzeniu urlopowym w wysokości należnej pracownikowi w miesiącu wykorzystywania urlopu (§ 7 rozporządzenia urlopowego). Do tego rodzaju składników wynagrodzenia zalicza się np. miesięczne wynagrodzenie zasadnicze w stałej wysokości, stałą miesięczna premię regulaminową, dodatek stażowy lub funkcyjny.
W przypadku, gdy pracownik otrzymuje wyłącznie stałe miesięczne wynagrodzenie, nie ustala się podstawy wynagrodzenia urlopowego. Za miesiąc, w którym korzysta z urlopu, przysługuje mu wówczas jego normalne wynagrodzenie.
Przykład Pracownik otrzymuje stałe miesięczne wynagrodzenie w wysokości 3.300 zł oraz dodatek funkcyjny w kwocie 350 zł i stażowy w wysokości 330 zł. W okresie od 21 do 31 maja 2012 r. korzystał z urlopu wypoczynkowego. Pracownikowi za maj br. przysługiwało wynagrodzenie za pracę i urlop w wysokości 3.980 zł, tj. 3.300 zł + 350 zł + 330 zł. Nie zachodzi w tym przypadku potrzeba odrębnego wyliczania wynagrodzenia urlopowego, gdyż stałe składniki wynagrodzenie przyjmuje się do wynagrodzenia urlopowego w wysokości należnej w miesiącu korzystania z urlopu. |
Składniki wynagrodzenia przysługujące za okresy nie dłuższe niż jeden miesiąc, z wyjątkiem stałych miesięcznych składników wynagrodzenia (tzw. zmienne miesięczne), przyjmuje się przy ustalaniu wynagrodzenia urlopowego w łącznej wysokości wypłaconej pracownikowi w okresie 3 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu. W przypadkach znacznego wahania wysokości tego typu składników, mogą być one przyjmowane w łącznej wysokości wypłaconej pracownikowi w okresie nieprzekraczającym 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu (§ 8 ust. 1 i 2 rozporządzenia urlopowego). Zalicza się do nich np. wynagrodzenie określone stawką godzinową, akordową lub prowizyjne, premię obliczaną procentowo od wymienionego wynagrodzenia, wynagrodzenie za godziny nadliczbowe.
Wynagrodzenie ustalone według podanych zasad stanowi podstawę wymiaru wynagrodzenia urlopowego. W celu obliczenia tego wynagrodzenia należy:
- podzielić podstawę wymiaru przez liczbę godzin, w czasie których pracownik wykonywał pracę w okresie, z którego została ustalona ta podstawa, a następnie,
- pomnożyć tak ustalone wynagrodzenie za jedną godzinę pracy przez liczbę godzin, jakie pracownik przepracowałby w czasie urlopu w ramach normalnego czasu pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, gdyby w tym czasie nie korzystał z urlopu.
Przykład Pracownik w maju 2012 r. korzystał z 5 dni (40 godz.) urlopu wypoczynkowego. Otrzymuje on stałe miesięczne wynagrodzenie w wysokości 2.200 zł, premię regulaminową do 15% wynagrodzenia zasadniczego oraz dodatki za nadgodziny. W lutym br. pracownik otrzymał premię w wysokości 220 zł, w marcu br. 176 zł, a w kwietniu br. 264 zł. Ponadto, w marcu br. za przepracowanie 16 godzin nadliczbowych otrzymał 316 zł. W okresie od lutego do kwietnia br. przepracował 520 godz. Wynagrodzenie urlopowe od zmiennych składników za 5 dni urlopu wykorzystanego w maju br.:
Pracownik za maj br. powinien otrzymać wynagrodzenie za pracę w kwocie 2.200 zł, wynagrodzenie za urlop od zmiennych składników w wysokości 75,20 zł, premię w wysokości przyznanej przez pracodawcę oraz ewentualnie wynagrodzenie za pracę nadliczbową, jeżeli taką świadczył w tym miesiącu. |
W razie zmiany w składnikach zmiennych miesięcznych lub zmiany wysokości takich składników w okresie, z którego ustala się podstawę wymiaru, wprowadzonych przed rozpoczęciem przez pracownika urlopu wypoczynkowego lub w miesiącu wykorzystywania tego urlopu, podstawę wymiaru ustala się ponownie z uwzględnieniem tych zmian (§ 10 rozporządzenia urlopowego).
Jeżeli przez cały okres przyjęty do ustalenia podstawy wymiaru, poprzedzający miesiąc wykorzystywania urlopu wypoczynkowego, lub przez okres krótszy, lecz obejmujący pełny miesiąc kalendarzowy lub pełne miesiące kalendarzowe, pracownikowi nie przysługiwało wynagrodzenie zmienne miesięczne, przy ustalaniu podstawy wymiaru uwzględnia się najbliższe miesiące, za które pracownikowi przysługiwało takie wynagrodzenie.
W przypadku, gdy pracownik przed rozpoczęciem urlopu wypoczynkowego otrzymał wynagrodzenie zmienne miesięczne za okres krótszy niż przyjęty do ustalenia podstawy wymiaru, podstawę wymiaru stanowi wynagrodzenie wypłacone pracownikowi za okres faktycznie przepracowany. Dotyczy to sytuacji, w której pracownik świadczył pracę przez okres krótszy niż 3 miesiące przyjmowane do podstawy wynagrodzenia urlopowego.
Przykład Pracownik zatrudniony na pełny etat otrzymuje wynagrodzenie godzinowe wynoszące 16 zł oraz regulaminową premię do 20%, liczoną od wynagrodzenia zasadniczego. W maju 2012 r. korzystał on z 9 dni (72 godz.) urlopu wypoczynkowego. W marcu i kwietniu br. pracownik był nieobecny w pracy z powodu choroby. Do ustalenia podstawy wymiaru wynagrodzenia urlopowego pracownika należy przyjąć wynagrodzenie z grudnia 2011 r. oraz ze stycznia i lutego 2012 r. Za grudzień 2011 r. pracownik otrzymał 2.956,80 zł, za styczeń 2012 r. - 2.822,40 zł, a za luty 2012 r. - 3.037,44 zł. W okresie od grudnia 2011 r. do końca lutego 2012 r. pracownik przepracował 504 godziny. Wynagrodzenie urlopowe za maj 2012 r.:
|
Ostatnią grupę składników wynagrodzenia stanowią składniki wypłacane za okresy dłuższe niż miesiąc. Należą do nich np. premie kwartalne, półroczne czy roczne. Tego rodzaju składniki wynagrodzenia wypłaca się w przyjętych terminach ich wypłaty, przy czym okres urlopu jest traktowany na równi z okresem wykonywania pracy.
Przykład Pracownik w maju 2012 r. korzystał z urlopu wypoczynkowego w wymiarze 5 dni (40 godz.). W miesiącu tym, zgodnie z regulaminem wynagradzania, zostanie wypłacona premia za 4 miesiące pracy w wysokości 15% wynagrodzenia za ten okres. Premia zostanie wypłacona w terminie jej wypłaty w takiej wysokości, jakby w maju 2012 r. pracownik przez cały miesiąc wykonywał pracę. Wynika to z faktu, że tego rodzaju premia (tu: za 4 miesiące pracy) nie jest pomniejszana za okres urlopu wypoczynkowego. |
W odniesieniu do premii jako składnika wynagrodzenia za pracę, trzeba podkreślić, że jej rodzaj decyduje o zaliczeniu do podstawy wynagrodzenia urlopowego. Premia określona w regulaminie wynagradzania, innym akcie prawa zakładowego lub w umowie o pracę, wypłacana po spełnieniu przez pracownika warunków jej uzyskania, jest premią o charakterze roszczeniowym, tzw. regulaminową. Nabycie do niej prawa zależy od spełnienia obiektywnych i wyraźnie określonych warunków, a nie od uznania pracodawcy. Takie premie podlegają wliczeniu do wynagrodzenia urlopowego. Natomiast premie uznaniowe, przyznawane wyłącznie według uznania pracodawcy i niemające roszczeniowego charakteru (będące w istocie nagrodą), nie podlegają wliczeniu do tego wynagrodzenia.
Biuletyn Informacyjny dla Służb Ekonomiczno - Finansowych Nr 18 z dnia 2012-06-20