Wszystko o abonamencie medycznym

Stosunkowo nowym zjawiskiem na polskim rynku usług medycznych są abonamenty pracownicze. Rynek usług medycznych w zakresie abonamentów medycznych rozwija się bardzo prężnie i tendencja ta będzie rosła. Jedną ze stron umowy o abonament medyczny jest świadczeniodawca, czyli podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych, drugą natomiast pracodawca.

Pracodawca z własnych środków może wykupić abonament medyczny dla swoich pracowników. Zakres świadczeń zależy od ustaleń dokonanych przez strony i związany jest z wysokością ponoszonej przez pracodawcę opłaty. Pracodawca ponosi koszty, jednakże zyski wydają się znacznie większe. Abonamenty medyczne stanowią istotny element zarządzenia szczególnie zasobami ludzkimi w organizacji. W artykule przedstawiono podstawowe prawne i praktyczne zagadnienia związane z abonamentem medycznym dla pracowników.

Zdrowie jest szczególną, nadrzędną wartością w życiu człowieka. To bezcenne i pożądane przez wszystkich dobro. Utrata zdrowia powoduje nie tylko konsekwencje indywidualne, ale i społeczne - w szczególności dla pracodawcy chorującego pracownika. Ochrona zdrowia pracowników powinna odgrywać istotną rolę w zarządzaniu zasobami ludzkimi każdego zakładu pracy. Związek między zdrowiem pracowników a ich produktywnością jest oczywisty. Trudno oczekiwać od źle czującego się pracownika nowych pomysłów czy efektywnego wykonywania obowiązków. Dlatego, w poczuciu własnego interesu, coraz więcej zakładów pracy posiada programy oferujące pracownikom dodatkową opiekę medyczną.

Reklama

Pracownicy w Polsce podlegają obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu i z tego tytułu mają dostęp do opieki medycznej finansowanej ze środków publicznych. Zakres powyższej opieki medycznej określa ustawa z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Z uwagi na ograniczoną dostępność i pogarszającą się jakość świadczeń zdrowotnych publicznych, alternatywą staje się prywatna opieka medyczna. Pracownicy ze względu na efektywność funkcjonowania całej organizacji powinni mieć łatwy dostęp do wysokiej jakości opieki medycznej i dlatego też zasadnym jest objęcie ich dodatkową opieką medyczną w formie tzw. abonamentu medycznego.

Dodatkowa opieka medyczna nad pracownikami finansowana przez pracodawcę w węższym rozumieniu obejmuje pojedyncze świadczenia zdrowotne, np. szczepienia przeciwko grypie, natomiast w szerszym rozumieniu - abonament medyczny (stałą, wszechstronną opiekę), będący przedmiotem artykułu.

Pojęcie i charakter prawny abonamentu medycznego

Od połowy lat 90-tych XX wieku na polskim rynku usług medycznych pojawiło się nowe zjawisko. Z wielu jego nazw funkcjonujących na rynku, pozostających często w bezpośrednim związku z nazwą świadczeniodawcy (np. Enel-Care), czy elitarnym charakterem usług (np. VIP, Gold), dominuje określenie "pakiet medyczny" lub "abonament medyczny".

Dla potrzeb niniejszego artykułu opisywana usługa medyczna mająca na celu objęcie dodatkową opieką medyczną pacjenta-pracownika w zamian za miesięczną (ew. roczną) opłatę nazywana będzie abonamentem medycznym dla pracowników. Medicover jako pierwsza tego typu firma w Polsce - od roku 1995 oferuje firmom prywatny Kompleksowy System Opieki Medycznej . Poza Medicoverem, na rynku ogólnopolskim najpopularniejsze centra medyczne oferujące abonamenty medyczne to: Enel-Med, Lux Med, LIM. Ogólnopolskie firmy medyczne świadczą swe usługi przede wszystkim w dużych miastach, takich jak Warszawa, Kraków, Wrocław, czy Poznań. Ich zasięg podmiotowy bywa bardzo duży np. Medicover obsługuje 3 tysiące firm (ok. 150 tys. osób), a Lux Med ma ponad pięć tysięcy firm .

Podstawą prawną udzielania świadczeń zdrowotnych w ramach abonamentu medycznego jest zawarta przez kontrahentów umowa cywilna. Umowa o świadczenie usług medycznych czy też abonamentu medycznego nie jest uregulowana przepisami kodeksu cywilnego. Jest to tzw. umowa nienazwana. Ma ona niewątpliwie charakter cywilny, opiera się na równorzędności jej stron, a możliwość jej zawierania wynika z fundamentalnej zasady swobody zawierania umów. Jest to umowa o świadczenie usług i na podstawie art. 750 kodeksu cywilnego można do niej stosować przepisy o zleceniu (umowa zlecenia uregulowana jest w art. 734-752 kodeksu cywilnego).

Jedną ze stron umowy o abonament medyczny jest świadczeniodawca, czyli podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych, drugą natomiast pracodawca. Pracodawca z własnych środków może wykupić abonament medyczny dla swoich pracowników. Zakres świadczeń zależy od ustaleń dokonanych przez strony i związany jest z wysokością ponoszonej przez pracodawcę opłaty.

Reasumując, abonament medyczny to specyficzna usługa oferowana przez świadczeniodawców rynku usług medycznych, której przedmiot związany jest z udzielaniem w ustalonym zakresie świadczeń zdrowotnych pacjentom objętym usługą w zamian za periodyczną opłatę w ustalonej wysokości. Z uwagi na podmiot (adresata usługi), wyróżnić należy dwa rodzaje abonamentów medycznych: dla pracowników i dla pacjentów (klientów) indywidualnych.

Strony umowy

Jedną ze stron umowy o abonament medyczny jest świadczeniodawca, czyli podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych. Świadczeniodawcą może być tylko podmiot uprawniony do udzielania świadczeń zdrowotnych oraz posiadających w swej ofercie abonamenty medyczne. Rynek usług medycznych w Polsce jest ograniczony pod względem podmiotowym. Zgodnie z obowiązującym prawem, świadczeń zdrowotnych w Polsce mogą udzielać zasadniczo następujące podmioty:
1. zakłady opieki zdrowotnej (publiczne i niepubliczne),
2. indywidualne praktyki (lekarskie, pielęgniarskie, położnych),
3. grupowe praktyki (lekarskie, pielęgniarskie, położnych).

W praktyce jako strona występować będą tylko zakłady opieki zdrowotnej i to przede wszystkim niepubliczne. Zakładem opieki zdrowotnej jest wyodrębniony organizacyjnie zespół osób i środków majątkowych utworzony i utrzymany w celu udzielania świadczeń zdrowotnych i promocji zdrowia (np. szpital, przychodnia, poradnia, medyczne laboratorium diagnostyczne). Drugą stroną umowy jest pracodawca w rozumieniu art. 3 Kodeksu pracy (czyli osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości, jeżeli zatrudniają pracowników).

Pakiety świadczeń zdrowotnych kupuje pracodawca na rzecz pracowników. W zakresie opisywanych abonamentów medycznych pojęcie pracownika należy rozumieć szerzej niż w ujęciu Kodeksu pracy (art.2), ponieważ obejmować one będą również osoby związane stosunkami cywilnoprawnymi (np. kadra menadżerska "zatrudniona" może być na podstawie umów cywilnoprawnych). W rezultacie adresatem usługi medycznej w ramach abonamentu dla pracowników będzie nie tylko osoba zatrudniona na podstawie stosunku pracy, ale również osoba związana z organizacją umową cywilną (np. kontraktem menadżerskim, zleceniem).

Abonamenty można wykupić dla części pracowników (np. tylko dla kadry kierowniczej lub jako nagrodę dla "zasłużonych") albo też dla wszystkich pracowników. Możliwe jest za dodatkową opłatą objęcie opieką medyczną członków rodziny pracownika, który posiada abonament (opłata za członka rodziny bywa znacznie niższa). Członkowie rodziny to przede wszystkim małżonek lub dziecko, ewentualnie rodzic.

Treść umowy

Przedmiotem umowy (abonamentu medycznego) jest udzielanie uprawnionym pacjentom świadczeń zdrowotnych. Definicja świadczeń zdrowotnych została uregulowana w ustawie z 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej. Zgodnie z art. 3 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej, świadczenie zdrowotne to działanie służące zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu, a także poprawie zdrowia i inne działania medyczne wynikające z procesu leczenia (w szczególności związane z badaniem i poradą lekarską, leczeniem, rehabilitacją leczniczą, badaniem diagnostycznym, w tym z analityką medyczną, pielęgnacją chorych).

Od woli stron zależy zakres świadczeń zdrowotnych będących przedmiotem umowy. Z zakresem zaś oferowanych usług w abonamencie powiązana jest bezpośrednio jego cena. Większość świadczeniodawców ma w swej ofercie kilka (przeciętnie 3 do 5) abonamentów różniących się między sobą zakresem świadczeń oraz wysokością opłaty. Najczęściej spotykane są trzy rodzaje abonamentów: podstawowy, typowy (średni) i rozszerzony (extra).

Do zakresu oferowanych świadczeń w abonamencie podstawowym należy podstawowa opieka zdrowotna, specjalistyczna ambulatoryjna opieka zdrowotna (jednakże ograniczona, np. podmiotowo, czyli nie obejmuje prawa dostępu do specjalistów każdego rodzaju), badania diagnostyczne (zazwyczaj tylko podstawowe) oraz profilaktyka zdrowotna (np. związana z bezpłatnym uczestnictwem w badaniach profilaktycznych). Typowy abonament obejmuje, podobnie jak podstawowy, i specjalistyczną opiekę oraz badania diagnostyczne, ale w znacznie szerszym zakresie (np. dostęp do wszystkich lub większości możliwych specjalistów, bardziej specjalistyczne badania).

Oferta rozszerzona obejmuje pełen zakres badań w tym specjalistyczne, takie jak tomografia, czy rezonans magnetyczny, dostęp do wszystkich specjalistów oraz rehabilitacji, a czasem również świadczeń stomatologicznych. Niektórzy świadczeniodawcy oferują również pomoc doraźną (całodobowe pogotowie) oraz hospitalizację. W abonamentach dla pracowników znajdują się także świadczenia z zakresu medycyny pracy (w szczególności badania profilaktyczne wymagane na podstawie art. 229 Kodeksu pracy). Szczegółowy zakres świadczeń zdrowotnych określony jest zazwyczaj w załączniku stanowiącym integralną część umowy o abonament medyczny.

W umowie o abonament medyczny, poza określeniem jej zakresu podmiotowego (stron) i przedmiotowego (rodzaje świadczeń), należy ustalić opłatę abonamentową. Opłata abonamentowa to ustalona kwota pieniężna, którą obowiązany jest płacić pracodawca świadczeniodawcy w określonych odstępach czasu. Opłata ma charakter ryczałtowy i periodyczny (płacona jest w określonych odstępach czasu). Opłata abonamentowa jest najczęściej uiszczana miesięcznie (wydaje się to najatrakcyjniejsze dla pracodawcy ze względów finansowych i organizacyjnych), kwartalnie lub rocznie. Poza określeniem w umowie ceny, należy również uregulować zasady jej płatności i ewentualne konsekwencje opóźnień w jej zapłacie (np. odsetki umowne). Specyficznym dla opisywanej umowy elementem jest określenie zasad dostępności i realizacji świadczeń. Przykładowo należy określić czy od specjalisty wymagane jest skierowanie, a jeżeli tak, czy tylko od lekarza świadczeniodawcy oraz w jakim terminie najpóźniej świadczenie musi być zrealizowane. Umowa powinna zawierać zasady rejestracji pacjentów i dokumentowania przez nich uprawnień do świadczeń (przeważnie pacjenci posługują się plastikowymi kartami identyfikacyjnymi na wzór kart płatniczych).

Ponadto w umowie reguluje się kwestie standardowe, m.in. czas jej obowiązywania, zasady jej rozwiązania (przyczyny, termin wypowiedzenia), właściwość miejscową sądu w sprawach spornych i odwołanie do stosowania konkretnych przepisów (np. kodeksu cywilnego, ustawy o zakładach opieki zdrowotnej) w sprawach nieuregulowanych umową. Umowa powinna zostać podpisana przez osoby uprawnione do reprezentowania stron. Dla świadczeniodawcy będącego ZOZ-em będzie to przede wszystkim jego kierownik (zwany w praktyce dyrektorem) lub inna osoba upoważniona, dla pracodawcy - osoba reprezentująca go zgodnie z prawem (zależnie od formy prawnej pracodawcy może to być np. dyrektor lub prezes zarządu itp.). Umowy o abonamenty medyczne mają często załączniki stanowiące integralne części umowy, których przedmiotem może być:

  • zakres świadczeń,
  • wykaz placówek udzielających świadczenia i ich dane adresowe,
  • wykaz uprawnionych pacjentów.
Strony umowy ponoszą odpowiedzialność cywilną, kontraktową za szkody wyrządzone niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem umowy na zasadach określonych w kodeksie cywilnym. Z tego względu i z uwagi na charakter świadczeń związany z ryzykiem wyrządzenia szkód (błędy lekarskie itp.), należy ustalić kwestię ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej świadczeniodawcy.

Z uwagi na brak bezpośrednich regulacji prawnych strony mają pełną swobodę w zakresie wyboru formy umowy o abonament medyczny, jednakże w praktyce spotykamy tylko umowy w formie pisemnej, co należy uznać za zasadne.

Koszty

Pracodawca finansuje koszty dodatkowej opieki medycznej dla pracowników z własnych środków. Wysokość opłaty abonamentowej zależy przede wszystkim od zakresu oferowanych świadczeń i wynosi od kilkudziesięciu do kilkuset złotych miesięcznie od osoby. Pracodawca ponosi koszty dodatkowej opieki medycznej, jednakże zyski (nie tylko materialne) wydają się znacznie większe.

Abonament medyczny należy traktować jako efektywny instrument zarządzania szczególnie zasobami ludzkimi w organizacji. Abonament medyczny wpływa na efektywność całej organizacji poprzez skrócenie, a nawet eliminację absencji chorobowych pracowników. Można go traktować jako element wynagrodzenia lub też jako odrębny czynnik motywacyjny Bezspornie rynek usług medycznych w zakresie abonamentów medycznych rozwija się bardzo prężnie i tendencja ta będzie rosła.

Dodatkowym bodźcem rozwoju i popularyzacji powyższego segmentu usług są zmiany legislacyjne, które umożliwiają wliczanie w koszty działalności wydatków ponoszonych przez pracodawcę na opiekę medyczną dla jego pracowników. Od 1 stycznia 2007 r. pracodawca może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów wszystkie wydatki poniesione na ochronę zdrowia pracowników (w tym również koszty abonamentu medycznego, czy szczepionek przeciwko grypie), a nie jak dotychczas tylko te obligatoryjne, wynikające z Kodeksu pracy (uchylenie w wyniku nowelizacji ustaw podatkowych pkt. 60 w art. 23 ust. 1 updof i pkt. 65 w art. 16 ust. 1 updop).

Podsumowując, należy zauważyć, że większość pakietów prywatnej opieki medycznej obejmuje również medycynę pracy. W związku z czym pracodawca nie musi zawierać osobnej umowy na profilaktyczną opiekę medyczną nad swoimi pracownikami. Ponadto połączenie powyższych usług jest ważnym elementem kształtowania ich cen.

dr adw. Małgorzata Paszkowska ekspert prawa pracy

Praca i Zdrowie
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama
Strona główna INTERIA.PL
Polecamy
Finanse / Giełda / Podatki
Bądź na bieżąco!
Odblokuj reklamy i zyskaj nieograniczony dostęp do wszystkich treści w naszym serwisie.
Dzięki wyświetlanym reklamom korzystasz z naszego serwisu całkowicie bezpłatnie, a my możemy spełniać Twoje oczekiwania rozwijając się i poprawiając jakość naszych usług.
Odblokuj biznes.interia.pl lub zobacz instrukcję »
Nie, dziękuję. Wchodzę na Interię »