Wpływ wynagrodzenia minimalnego na wysokość świadczeń pracowniczych w 2012 r.

2.1. Wynagrodzenie za pracę

Od 1 stycznia 2012 r. wysokość wynagrodzenia minimalnego wyniesie 1.500 zł (Dz. U. nr 192, poz. 1141). Stawka ta będzie obowiązywała pracowników zatrudnionych w pełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy (art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę - Dz. U. nr 200, poz. 1679 ze zm.). Jedynie pracownicy zatrudnieni w okresie pierwszego roku pracy mogą otrzymywać niższe wynagrodzenie, jednak nie mniej niż 80% minimalnego wynagrodzenia za pracę, czyli od 1 stycznia 2012 r. co najmniej 1.200 zł (1.500 zł x 80%).

Przy obliczaniu wysokości minimalnego wynagrodzenia przyjmuje się przysługujące pracownikowi składniki wynagrodzenia i inne świadczenia wynikające ze stosunku pracy, zaliczone według zasad statystyki zatrudnienia i wynagrodzeń określonych przez Główny Urząd Statystyczny do wynagrodzeń osobowych (art. 6 ust. 4 ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę). Szczegółowe informacje, jakie składniki wynagrodzenia należy zaliczyć do wynagrodzeń osobowych, zawierają objaśnienia do formularza Z-06 i Z-03, które są dostępne na stronie internetowej GUS (www.stat.gov.pl, zakładka "Formularze").

Jednakże kilka rodzajów składników zostało przez ustawodawcę wyłączonych przy obliczaniu wysokości wynagrodzenia minimalnego. Takiemu wyłączeniu podlegają:

• nagrody jubileuszowe,


 

• odprawy pieniężne przysługujące pracownikowi w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy,


 

• wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych.

2.2. Dodatek za pracę w porze nocnej

Wzrost wynagrodzenia minimalnego wpływa na podniesienie świadczeń związanych z pracą, które ustalane są na podstawie minimalnego wynagrodzenia. Zalicza się do nich m.in. dodatek za pracę w nocy. Dodatek ten przysługuje pracownikowi wykonującemu pracę w porze nocnej, za każdą godzinę tej pracy, w wysokości 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę (art. 151⁸ § 1 Kodeksu pracy, dalej K.p.).

Zasady obliczania dodatku za pracę w porze nocnej wynikają z rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. nr 62, poz. 289 ze zm.). W myśl § 4b tego rozporządzenia, w celu obliczenia dodatkowego wynagrodzenia za godzinę pracy w porze nocnej, minimalne wynagrodzenie należy podzielić przez liczbę godzin pracy przypadających do przepracowania w danym miesiącu.

Przy czym ustalona przepisami Kodeksu pracy stawka dodatku za pracę w porze nocnej jest stawką minimalną. Zatem pracodawca w przepisach płacowych obowiązujących w zakładzie może określić wyższą kwotę tego dodatku.

Wysokość dodatku za pracę w porze nocnej w 2012 r. w zakładach, w których sobota jest dniem wolnym z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy
 

2.3. Wysokość odprawy z tytułu zwolnień grupowych

Pracownikom zwalnianym w ramach zwolnień grupowych przysługuje odprawa pieniężna. Z art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U. nr 90, poz. 844 ze zm.), dalej ustawy o zwolnieniach grupowych, wynika, że jej wysokość zależy od stażu pracy u danego pracodawcy i wynosi:

• jednomiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 2 lata,


 

• dwumiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy od 2 do 8 lat,


 

• trzymiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy ponad 8 lat.

Wysokość odprawy nie może przekraczać kwoty 15-krotnego minimalnego wynagrodzenia za pracę, obowiązującego w dniu rozwiązania stosunku pracy.

WAŻNE: Kwota odprawy pieniężnej od 1 stycznia 2012 r. nie będzie mogła przekroczyć 22.500 zł.

Odprawę ze zwolnień grupowych ustala się według zasad obowiązujących przy obliczaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy (art. 8 ust. 3 ustawy o zwolnieniach grupowych). Ekwiwalent ten ustala się natomiast, stosując reguły obowiązujące przy obliczaniu wynagrodzenia urlopowego, z pewnymi zmianami. Zostały one określone w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz. U. nr 2, poz. 14 ze zm.).

2.4. Wynagrodzenie za przestój i odszkodowanie za mobbing

Wzrost płacy minimalnej powoduje też wzrost wynagrodzenia przestojowego. Pracownikowi za czas niewykonywania pracy, jeżeli był gotów do jej wykonywania, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy, przysługuje wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania - 60% wynagrodzenia. W każdym przypadku wynagrodzenie to nie może być jednak niższe od wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę. Od 1 stycznia 2012 r. wynagrodzenie przestojowe nie może w związku z tym być niższe niż 1.500 zł i przysługuje pracownikowi, gdy przestój nie był przez niego zawiniony.

Podobnie wzrośnie także odszkodowanie za mobbing. Pracownik, który wskutek mobbingu rozwiązał umowę o pracę, ma prawo dochodzić od pracodawcy odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę. Od 1 stycznia 2012 r. wysokość ta nie może być więc niższa niż 1.500 zł. Odszkodowania w takiej samej wysokości może także dochodzić osoba, wobec której pracodawca naruszył zasadę równego traktowania w zatrudnieniu.

2.5. Wyższe kwoty wolne od potrąceń

Podniesienie wysokości wynagrodzenia minimalnego powoduje również wzrost kwot wolnych od potrąceń. Pracodawca jest obowiązany do ich stosowania przy dokonywaniu potrąceń z wynagrodzenia pracownika na podstawie przepisów Kodeksu pracy. Dla różnych rodzajów potrąceń obowiązują inne kwoty wolne. Wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości:

• minimalnego wynagrodzenia za pracę przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych - przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,


 

• 75% wymienionego wynagrodzenia - przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi,


 

• 90% wymienionego wynagrodzenia - przy potrącaniu kar pieniężnych przewidzianych w art. 108 K.p.

WAŻNE: Wobec pracowników niepełnoetatowych kwoty wolne od potrąceń ulegają zmniejszeniu proporcjonalnie do wymiaru ich czasu pracy.

Kwotą wolną od potrąceń w przypadku dokonywania potrąceń na podstawie pisemnej zgody pracownika (tzw. dobrowolnych) jest:

• minimalne wynagrodzenie za pracę, o którym mowa powyżej - przy potrącaniu należności na rzecz pracodawcy,


 

• 80% powyższej kwoty - przy potrącaniu innych należności (art. 91 § 2 K.p.).

Ustalając kwoty wolne od potrąceń, przepisy Kodeksu pracy przewidują odliczanie wyłącznie składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. Nie wymieniają składki na ubezpieczenie zdrowotne. Biorąc jednak pod uwagę stanowisko Departamentu Prawa Pracy MPiPS, dotyczące ustalenia dopuszczalnej kwoty potrącenia, należy przyjąć, że przy obliczaniu kwoty wolnej również należy odliczyć składkę zdrowotną.

Wysokość kwot wolnych od potrąceń w 2012 r. przy zatrudnieniu na pełny etat
 

2.6. Najniższa podstawa wymiaru świadczeń chorobowych

Podstawa wymiaru zasiłków oraz wynagrodzenia chorobowego przysługujących pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% tego wynagrodzenia. Tak stanowi art. 45 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2010 r. nr 77, poz. 512 ze zm.). Zatem od 1 stycznia 2011 r. najniższa podstawa wymiaru świadczeń chorobowych dla pracownika pełnoetatowego wyniesie:

• 1.035,48 zł - w pierwszym roku pracy (1.200 zł pomniejszone o 13,71%),


 

• 1.294,35 zł - w kolejnych latach pracy (1.500 zł pomniejszone o 13,71%).

Dla pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy najniższa podstawa wymiaru ulega zmniejszeniu proporcjonalnemu do wymiaru czasu pracy.

2.7. Obniżona podstawa wymiaru składek dla przedsiębiorców

Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych, opłacających składki na przedmiotowe ubezpieczenia od obniżonej podstawy, od 1 stycznia 2012 r. nie może być niższa niż 450 zł (1.500 zł x 30%).

Wymienione osoby składki na ubezpieczenia społeczne obliczone od zadeklarowanej kwoty, nie niższej niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia, mogą opłacać w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej. Tak wynika z art. 18a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.). Regulacja ta nie ma jednak zastosowania do osób, które:

• prowadzą lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej prowadziły pozarolniczą działalność,


 

• wykonują działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, u którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy (lub spółdzielczego stosunku pracy) czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.

Biuletyn Informacyjny dla Służb Ekonomiczno - Finansowych Nr 36 z dnia 2011-12-20

GOFIN podpowiada