Więcej obowiązków bhp przy pracy na dwóch stanowiskach
Coraz częściej spotyka się praktykę powierzania jednemu pracownikowi pracy na dwóch (lub nawet więcej) stanowiskach jednocześnie. Taka kumulacja stanowisk może nastąpić w ramach jednego etatu. Celem takiego rozwiązania jest na ogół chęć "zaoszczędzenia" na kosztach zatrudnienia dodatkowych osób, jednak jeden pracownik na dwóch stanowiskach pracy może oznaczać dodatkowe wydatki dla pracodawcy.
Prawo pracy nie zabrania zatrudniania pracownika na więcej niż jednym stanowisku, w ramach tej samej umowy o pracę. Klasycznym modelem wykonywania pracy jest wprawdzie świadczenie jej na jednym stanowisku pracy, nie ma jednak formalnych przeszkód do ukształtowania stosunku pracy w ten sposób, że jeden etat podzielony zostanie między dwa (a teoretycznie nawet więcej) stanowiska pracy. Taki sposób wykonywania pracy musi znaleźć odzwierciedlenie w umowie o pracę, w której należy dokonać przyporządkowania danego stanowiska do przedziału czasowego, w którym ma być na nim wykonywana praca. Podział czasowy między poszczególne stanowiska może przebiegać według kryterium wymiaru etatu (np. po 1/2 etatu na dane stanowisko) lub liczby godzin pracy poświęconej na pracę w ramach danego stanowiska. Niezależnie jednak od tego, jak bardzo "wielostanowiskowy" będzie pracownik, jego stosunek pracy nie ulegnie zdublowaniu odpowiednio do ilości tych stanowisk. Nadal będzie to jeden etat, dlatego pracodawcy, którzy wybiorą taki sposób zatrudniania pracownika, mogą dojść do mylnego przekonania, że wystarczające będzie jednorazowe skierowanie pracownika na badania wstępne czy odbycie szkolenia bhp. Tymczasem powierzenie pracownikowi dodatkowego stanowiska pracy może wygenerować dodatkowe koszty zatrudnienia po stronie pracodawcy.
Profilaktyczne badania wstępne potocznie kojarzą się z momentem przyjmowania pracownika do pracy. Rzeczywiście, badania te mają charakter jednorazowy w tym sensie, że ich przeprowadzenie związane jest z konkretnym wstępnym etapem zatrudnienia. Pracownik podlega im więc tylko raz - zasadniczo w każdym przypadku podjęcia zatrudnienia u danego pracodawcy. Stosunkowo rzadziej zdarza się przeprowadzenie badań wstępnych jeszcze w dwóch innych przypadkach, tj. wtedy, gdy pracownik młodociany przenoszony jest na inne stanowisko pracy lub "zwykły" pracownik przenoszony jest na stanowisko pracy, na którym panują warunki uciążliwe lub czynniki szkodliwe dla zdrowia (art. 229 § 1 K.p.).
Powierzenie pracy na więcej niż jednym stanowisku na ogół nie dotyczy pracowników młodocianych, stąd przy pracy na dwóch (kilku) stanowiskach bardziej prawdopodobna jest sytuacja, że na jednym z tych stanowisk panować będą szkodliwe lub uciążliwe warunki. W takich okolicznościach zasadne będzie skierowanie pracownika na badania wstępne w odniesieniu do tego stanowiska, mimo że pracownik formalnie nie zostanie na nie przeniesiony. Na pewno jednak przeprowadzenie takich badań będzie zabezpieczeniem pracodawcy przed ewentualnym zarzutem, że pracę na stanowisku o szkodliwych lub uciążliwych warunkach powierzył pracownikowi, który posiada przeciwwskazania do takiej pracy.
Praca na kilku stanowiskach w ramach jednej umowy w większości nie będzie skutkowała przeprowadzeniem dodatkowych badań wstępnych. Znacznie częściej obowiązek przeprowadzenia dodatkowo badań profilaktycznych będzie dotyczył badań okresowych. Jak sama nazwa wskazuje, obowiązują one przez pewien okres czasu, którego długość jest zróżnicowana w zależności od rodzaju stanowiska czy wykonywanej pracy, w związku z którą wykonywane są te badania. Zawsze jednak okresowe badania profilaktyczne, podobnie jak wstępne, dotyczą pracy na danym stanowisku pracy. Lekarz medycyny pracy nie ocenia bowiem ogólnej zdolności czy też niezdolności do wykonywania pracy przez daną osobę, ale zdolność do pracy na konkretnym stanowisku pracy. Dlatego też zatrudnienie pracownika na więcej niż jednym stanowisku może oznaczać konieczność wykonania kilku, w zależności od liczby stanowisk, badań okresowych. Rozstrzygające będzie w takiej sytuacji ustalenie, czy warunki pracy na poszczególnych stanowiskach się różnią. Jeżeli są takie same (podobieństwo tylko w pewnym stopniu nie wystarczy), odrębne badania okresowe nie będą konieczne. Jeżeli odmienne - a tak będzie w większości przypadków - na każde stanowisko będzie potrzebne oddzielne badanie okresowe. Ponieważ badania te obowiązują tylko przez pewien czas, pracodawca będzie musiał monitorować każde ze stanowisk pod kątem upływu ważności badań okresowych na dane stanowisko.
W razie równoczesnego zatrudnienia na różnych stanowiskach pracy, oceny ryzyka zawodowego należy dokonać w odniesieniu do każdego stanowiska oddzielnie.
Zdublowane badania profilaktyczne to nie jedyny problem, jaki może mieć pracodawca, który powierzy pracownikowi kilka stanowisk w ramach jednego etatu. Analogiczna sytuacja może wystąpić przy realizacji obowiązku przeszkolenia pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Takie szkolenie musi przejść każdy zatrudniony na podstawie stosunku pracy, poprzez odbycie szkolenia wstępnego oraz powtarzającego się co pewien czas szkolenia okresowego. Szkolenia te przypisane są do danego stanowiska pracy, co szczególnie widoczne jest na przykładzie szkolenia wstępnego, którego istotnym elementem jest instruktarz stanowiskowy. Pracodawca może zaniechać takiego szkolenia tylko wówczas, gdy bezpośrednio po zakończeniu danej umowy o pracę ponownie zatrudni tego samego pracownika na tym samym stanowisku pracy co poprzednio (art. 2373 K.p.). W drodze analogii można więc przyjąć, że w razie podjęcia przez pracownika pracy na dwóch lub więcej stanowiskach, wstępne szkolenie bhp trzeba przeprowadzić na każdym stanowisku, które różnią się charakterem lub warunkami pracy od pozostałych.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.)
autor: Agata Barczewska
Gazeta Podatkowa nr 76 (908) z dnia 2012-09-20