Urlopy przy końcu roku

Dotychczas nie skorzystałem z tegorocznego urlopu na żądanie. Czy w przypadku, gdyby ta sytuacja utrzymała się do końca roku, będę mógł wykorzystać ten urlop w roku 2008?

Czytelnik będzie mógł skorzystać z urlopu wypoczynkowego, o ile taki mu pozostanie, jedynie w ramach planu urlopowego bądź w terminie uzgodnionym z pracodawcą. Uprawnienie do "żądania" wygaśnie.

Pracodawca jest obowiązany udzielić na żądanie pracownika i w terminie przez niego wskazanym 4 dni urlopu wypoczynkowego w każdym roku kalendarzowym. Wynika to z art. 1672 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.). Owe 4 dni wchodzą w skład pełnej puli urlopowej przynależnej zainteresowanemu za dany rok. Jednak w tym przypadku, odmiennie od pozostałego urlopu wypoczynkowego, wniosek pracownika jest dla pracodawcy wiążący. Nie oznacza to bynajmniej, że pracownik może udzielić urlopu "sam sobie". Zgłoszenie żądania musi nastąpić najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu. Zdaniem Sądu Najwyższego przed rozpoczęciem przez pracownika dniówki roboczej (patrz: wyrok z dnia 15 listopada 2006 r., sygn. akt I PK 128/06).

Instytucja urlopu na żądanie jest ściśle powiązana z danym rokiem kalendarzowym. Niestety, uprawnienie niewykorzystane nie podlega kumulacji w kolejnym roku kalendarzowym. Dni urlopu wypoczynkowego za 2007 r., które były przeznaczone do wykorzystania na żądanie, a nie zostały wykorzystane w żadnym trybie, w styczniu 2008 r. staną się zwykłym urlopem zaległym. Czytelnik uzyska natomiast prawo do żądania urlopu w terminie przez siebie wskazanym w liczbie czterech dni za rok 2008.

Z uwagi na trudną sytuację kadrową pracodawca nie udzielił mi urlopu w zaplanowanym terminie. Czy jeżeli nie zdołam wykorzystać tegorocznego urlopu do końca marca 2008 r., uprawnienie przepadnie? A może mogę otrzymać ekwiwalent pieniężny za ten urlop?

Odpowiedź na obydwa pytania jest przecząca. Urlop Czytelniczki za 2007 r. nie przepadnie. Nie ma niestety możliwości zrekompensowania uprawnienia ekwiwalentem pieniężnym.

Problem poruszony przez Czytelniczkę wymaga spojrzenia wielopłaszczyznowego. Po pierwsze, przesunięcie terminu urlopu jest dopuszczalne z powodu szczególnych potrzeb pracodawcy, jeżeli nieobecność pracownika spowodowałaby poważne zakłócenia toku pracy (art. 164 § 2 K.p.). Powyższe obliguje jednak pracodawcę do poczynienia nowych uzgodnień w kwestii innego terminu urlopu. W okolicznościach uzasadniających przesunięcie urlopu na inny termin niż określony w planie urlopów lub ustalony po porozumieniu z pracownikiem, pracodawca udziela pracownikowi niewykorzystanego urlopu w terminie z nim uzgodnionym. Powyższe wynika z § 5 rozporządzenia z dnia 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego? (Dz. U. nr 2, poz. 14 ze zm.). Urlopu niewykorzystanego w terminie ustalonym w planie urlopowym bądź w trybie indywidualnych uzgodnień stron, należy pracownikowi udzielić najpóźniej do końca pierwszego kwartału następnego roku kalendarzowego.

Po drugie, roszczenie o zaległy urlop wypoczynkowy (o ile taka zaległość mimo wszystko wystąpi) przedawnia się z upływem 3 lat od daty wymagalności tego roszczenia (art. 291 § 1 K.p.). Dopiero po upływie tego okresu zaległy a niewykorzystany urlop definitywnie przepada.

Wreszcie po trzecie, brak jest możliwości finansowego skompensowania uprawnień urlopowych. Wypłata ekwiwalentu pieniężnego jest przewidziana jedynie w sytuacji, gdy następuje rozwiązanie lub wygaśnięcie stosunku pracy (art. 171 § 1 K.p.).

Pracownik w sierpniu 2007 r. wykorzystał pełny wymiar urlopu wypoczynkowego za ten rok. Od 1 września 2007 r. przebywa na urlopie bezpłatnym. Z początkiem przyszłego roku wraca do pracy. Czy w takiej sytuacji możemy pomniejszyć wymiar jego urlopu za obecny rok kalendarzowy?

Nie. W przedstawionej sytuacji nie wystąpi taka możliwość.

Pracownikowi, który nabył prawo do urlopu wypoczynkowego za dany rok, powracającemu m.in. po co najmniej 1-miesięcznym urlopie bezpłatnym do pracy u dotychczasowego pracodawcy w ciągu tego samego roku kalendarzowego, urlop wypoczynkowy należy proporcjonalnie obniżyć. Wyjątek stanowi sytuacja, gdy przed rozpoczęciem urlopu bezpłatnego pracownik wykorzystał urlop wypoczynkowy w przysługującym mu lub w wyższym wymiarze (art. 1552 § 2 K.p.).

W rozpatrywanym przypadku występują zatem dwie przeszkody dla proporcjonalnego obniżenia wymiaru urlopu za 2007 r. Po pierwsze, pracownik nie powróci do pracy w tym samym roku kalendarzowym (nastąpi to na początku roku 2008). Po drugie, zgodnie z informacją zawartą w pytaniu, pracownik wykorzystał już pełną pulę tegorocznego urlopu. W takim przypadku zaś, obniżenia wymiaru dokonać nie można.

Pierwszego lipca br. na podstawie umowy zawartej ze starostą przyjęliśmy stażystę. Od 1 stycznia 2008 r. osoba ta zostanie zatrudniona w ramach umowy o pracę. Czy odbywany obecnie staż będzie miał wpływ na przyszłoroczne uprawnienia urlopowe tej osoby?

Tak, jednak jedynie w zakresie wymiaru urlopu.

Okres pobierania przez bezrobotnego, który odbywa staż w miejscu pracy, stypendium wlicza się do okresu pracy wymaganego do nabycia lub zachowania uprawnień pracowniczych, za wyjątkiem:
- okresów wymaganych do nabycia prawa i długości okresu pobierania zasiłku,
- okresu zatrudnienia, od którego zależy nabycie prawa do urlopu wypoczynkowego,
- stażu pracy określonego w odrębnych przepisach, wymaganego do wykonywania niektórych zawodów (art. 79 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy - Dz. U. nr 99, poz. 1001 ze zm.).

Zatem okres pobierania stypendium należy zaliczyć jedynie do stażu pracy ustalanego dla celów określenia wymiaru urlopu.

Jolanta Rogacewicz