Urlopy pracowników niepełnosprawnych
1) Ile dni urlopu przysługuje pracownikowi legitymującemu się umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, który podjął pierwszą w życiu pracę w bieżącym roku? Nadmieniam, że przedłożone przez zainteresowanego w dniu zatrudnienia orzeczenie o stopniu niepełnosprawności zostało wydane przed kilkoma laty.
Pracownik niepełnosprawny podejmujący pierwszą pracę nabywa prawo do części urlopu kodeksowego z każdym przepracowanym miesiącem. Natomiast nabycie prawa do dodatkowego urlopu z tytułu niepełnosprawności nastąpi z upływem rocznego okresu zatrudnienia.
Według art. 153 K.p., w roku kalendarzowym podjęcia pracy po raz pierwszy pracownikowi przysługuje prawo do urlopu z upływem każdego miesiąca pracy, w wymiarze 1/12 wymiaru urlopu przysługującego po przepracowaniu roku. Prawo do kolejnych urlopów pracownik nabywa w każdym następnym roku kalendarzowym.
Problematykę uprawnień urlopowych pracowników z odpowiednim stopniem niepełnosprawności reguluje ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2011 r. nr 127, poz. 721), dalej ustawa o rehabilitacji. Według art. 19 tej ustawy, pracownikowi z orzeczonym znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności przysługuje prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego w wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym. Urlop dodatkowy nie przysługuje osobie uprawnionej do urlopu wypoczynkowego w wymiarze przekraczającym 26 dni roboczych lub do urlopu dodatkowego na podstawie odrębnych przepisów (chyba że jest on niższy niż 10 dni roboczych, wówczas zamiast niego przysługuje urlop z tytułu niepełnosprawności).
| Ważne: Prawo do pierwszego urlopu dodatkowego osoba uprawniona nabywa po przepracowaniu jednego roku po dniu zaliczenia jej do jednego z wymienionych stopni niepełnosprawności, a prawo do następnych nabywa co roku z dniem 1 stycznia, o ile tego dnia pozostaje w zatrudnieniu. |
Przez dzień zaliczenia do stopnia niepełnosprawności należy rozumieć dzień posiedzenia zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności. Uprawnienie do pierwszego dodatkowego urlopu wypoczynkowego pracownik nabywa w pełnym wymiarze 10 dni. Wynika to z faktu, iż urlop ten przysługuje z dołu, po przepracowaniu okresu 12 miesięcy. Dopiero urlop kolejny, do którego pracownik uzyska prawo w następnym roku kalendarzowym, będzie w razie nieprzepracowania pełnego roku kalendarzowego urlopem proporcjonalnym.
| Przykład |
Absolwent średniej szkoły zawodowej podjął pierwszą pracę od 15 lutego 2011 r. na czas określony wynoszący 2 lata. Pracownik legitymuje się umiarkowanym stopniem niepełnosprawności od 20 maja 2002 r., co udokumentował stosownym orzeczeniem.
W 2011 r. pracownik z każdym przepracowanym miesiącem (każdego 14 dnia miesiąca) nabywa prawo do 1/12 z należnego mu wymiaru urlopu kodeksowego, tj. do 1,66 dnia (1/12 x 20 dni). W sumie za przepracowanych 10 miesięcy uzyska prawo do 16,60 dnia urlopu wypoczynkowego (1,66 dnia x 10 m-cy). Natomiast po przepracowaniu roku, czyli z dniem 14 lutego 2012 r. nabędzie prawo do 10 dni urlopu dodatkowego. Zatem w 2012 r. skorzysta z 30 dni urlopu (20 dni urlopu kodeksowego, do którego będzie miał prawo od 1 stycznia oraz 10 dni urlopu dodatkowego wynikającego z ustawy o rehabilitacji, do którego będzie uprawniony od 14 lutego 2012 r.).
Zwracamy uwagę! Od 1 czerwca 2011 r. pracownik legitymujący się umiarkowanym lub znacznym stopniem niepełnosprawności nabywa prawo do pierwszego dodatkowego urlopu po przepracowaniu roku po dniu zaliczenia go do ww. stopnia niepełnosprawności, z tym że nie wcześniej niż od dnia przedstawienia pracodawcy orzeczenia potwierdzającego tę niepełnosprawność (wliczenia do stanu zatrudnienia osób niepełnosprawnych na podstawie art. 2a ustawy o rehabilitacji). Pisaliśmy na ten temat w UiPP nr 11/2011, str. 4-6. Sygnalizujemy, że zdaniem części autorów prawo do pierwszego dodatkowego urlopu pracownik nabywa po przepracowaniu roku od dnia przedstawienia pracodawcy orzeczenia potwierdzającego znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności.
2) Niepełnosprawny pracownik z orzeczonym umiarkowanym stopniem niepełnosprawności w 2010 r. z powodu choroby nie wykorzystał dodatkowego urlopu wypoczynkowego. Czy można go udzielić w bieżącym roku?
Posiadanie uprawnień do dodatkowego urlopu wypoczynkowego przez osobę niepełnosprawną zwiększa wymiar urlopu wypoczynkowego przysługującego pracownikom na podstawie art. 154 K.p. z 20 dni do 30 dni albo z 26 dni do 36 dni. Zgodnie z art. 66 ustawy o rehabilitacji, w sprawach w niej nieuregulowanych stosuje się m.in. Kodeks pracy. W tej sytuacji do urlopów dodatkowych stosuje się kodeksowe przepisy prawa urlopowego. A to oznacza, że niewykorzystane urlopy powinny zostać udzielone do 31 marca 2011 r. Wyjaśniamy, że powyższy termin ma charakter instrukcyjny, a po jego upływie niewykorzystany urlop nie przepada. Pracownik będzie mógł wykorzystać go w naturze także później. Pracodawca, który nie udziela urlopów w roku nabycia do nich prawa lub do końca I kwartału następnego roku, narusza przepisy kodeksowe i naraża się na odpowiedzialność z art. 282 § 1 pkt 2 K.p. za wykroczenie przeciwko prawom pracownika.
Ubezpieczenia i Prawo Pracy Nr 14 z dnia 2011-07-10