Upał? Pracujemy krócej!
Warunki klimatyczne mogą poważnie utrudnić normalne funkcjonowanie zakładu pracy. Uciążliwe są zarówno ostre mrozy, jak i dokuczliwe upały. Wysokie temperatury, charakterystyczne dla letnich miesięcy, mogą zmusić pracodawcę do zmian w organizacji czasu pracy. Zobacz, jak prawo reguluje te kwestie.
Upalne dni w ciągu lata nie są żadną niespodzianką. Jednak w klimacie umiarkowanym ich natężenie w stopniu przekraczającym miejscowe normy, stanowi poważny problem dla pracowników i pracodawców.
Wysokie temperatury mogą niekorzystnie wpływać na pracę urządzeń i jakość materiałów, utrudniając albo spowalniając proces produkcji. Powodują też poważne obciążenie organizmu pracownika, negatywnie wpływając na jego wydajność.
Pracodawcy muszą przeciwdziałać takim trudnościom, chroniąc pracowników przed nadmiernym nasłonecznieniem. W wielu zakładach w użyciu są wówczas podręczne wiatraki, okna zasłania się żaluzjami, zapewnia się pracownikom zimną, pitną wodę.
Jednak te środki zaradcze mogą być niewystarczające. U pracodawców, którzy nie dysponują klimatyzacją, jedyną metodą na upały może okazać się skrócenie czasu pracy albo wprowadzenie przerw w jej wykonywaniu.
W stosunku do zatrudnionych przy pracach szczególnie szkodliwych lub uciążliwych dla zdrowia oraz monotonnych czy wykonywanych w ustalonym z góry tempie, przepisy Kodeksu pracy przewidują możliwość skrócenia podstawowych norm czasu pracy (art. 145 K.p.).
Przy pracach monotonnych i w ustalonym z góry tempie możliwe jest natomiast jedynie wprowadzenie przerw wliczanych do czasu pracy.
W celu skrócenia czasu pracy, na zasadach określonych w art. 145 K.p., pracodawca musi posiadać wykaz stanowisk, na których czas pracy z powodu uciążliwych lub szkodliwych warunków (lub monotonności pracy) będzie krótszy. Wykaz ten wymaga zaopiniowania przez lekarza sprawującego profilaktyczną opiekę zdrowotną nad zatrudnionymi oraz skonsultowania z pracownikami lub ich przedstawicielami.
Pracodawca, ustalając wykaz prac wykonywanych w warunkach szkodliwych lub uciążliwych oraz prac monotonnych, powinien brać pod uwagę w szczególności to, czy w środowisku pracy na danym stanowisku występują czynniki szkodliwe dla zdrowia. Mogą one mieć związek m.in. z temperaturą powietrza.
Pracodawca może posiłkować się rozporządzeniem w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. Określa ono np. że dopuszczalna wartość obciążenia termicznego w mikroklimacie gorącym, przy pracy lekkiej, dla osoby nieprzystosowanej do tego klimatu, wynosi 29° C.
Powyższe ograniczenie wynika z rozporządzenia w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudnienia przy niektórych z tych prac.
Skrócenie czasu pracy poprzez obniżenie norm lub wprowadzenie dodatkowych przerw w pracy nie może mieć negatywnych konsekwencji dla pracownika. Poziom jego wynagrodzenia, mimo efektywnie krótszej pracy, musi więc pozostać bez zmian.
Przepisy nie precyzują procedury wprowadzenia w firmie skróconego czasu pracy. Można więc przyjąć, że zastosowanie art. 145 K.p. nie wymaga zmian we wspomnianym regulaminie lub w układzie zbiorowym pracy, choć ich dokonanie jest dopuszczalne.
Skrócony czas pracy wprowadza się na okres, w którym występują czynniki szkodliwe bądź uciążliwe dla zdrowia.
Powrót do "normalnych" godzin pracy, po ustąpieniu tych warunków, nie będzie wymagał wypowiedzenia zmieniającego lub aneksu do umowy o pracę (patrz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 lipca 1979 r., sygn. akt. I PRN 67/79).
W sprawie zastosowania regulacji z art. 145 K.p. specjalny komunikat - apel do pracodawców, wystosowała Państwowa Inspekcja Pracy. Zachęca w nim do chronienia zdrowia pracowników przed upałem poprzez skracanie czasu pracy na podstawie art. 145 K.p. Jednocześnie przypomina inne obowiązki pracodawcy w związku z wysokimi temperaturami.
Podstawa prawna:
- ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.),
- rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24.08. 2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudnienia przy niektórych z tych prac (Dz. U. nr 200, poz. 2047 ze zm.),
- rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29.11. 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. nr 217, poz. 1833 ze zm.).
autor: Agata Barczewska
Gazeta Podatkowa Nr 685 z dnia 2010-08-02