Ty pytasz, ekspert odpowiada: Działalność gospodarcza w trakcie urlopu bezpłatnego

Nie ma żadnych przeszkód, aby osoba zatrudniona na umowę o pracę prowadziła działalność gospodarczą. Co ciekawsze, nie ma ona obowiązku informowania pracodawcy o podjętej działalności pod warunkiem, że jako formę opodatkowania wybierze skalę podatkową. Należy jednak pamiętać, że jeśli działalność będzie mieć miejsce w czasie urlopu bezpłatnego, to z tytułu działalności odprowadzamy wszystkie obowiązkowe składki na ubezpieczenia społeczne. Forma opodatkowania, którą Pan wybierze zależy od osiąganych przychodów. Jeśli nie są one wysokie, to przy założeniu, że chce Pan rozliczać się wspólnie z żoną, najlepszym rozwiązaniem jest skala podatkowa.

Z chwilą rozpoczęcia działalności gospodarczej powstaje obowiązek ubezpieczeń, który kończy się w momencie zaprzestania jej prowadzenia. Oczywiście obowiązek ten ustaje również a czas zawieszania działalności, o czym pisać będziemy w dalszej części.

Jak zgłosić działalność w ZUS? Na początku osoba, która po raz pierwszy rozpoczyna prowadzenie działalności gospodarczej powinna udać się do organu ewidencyjnego w celu złożenia wniosku o wpis do ewidencji działalności gospodarczej (EDG-1). Dopiero wtedy na podstawie danych z tego wniosku, ZUS sporządzi dokumenty zgłoszeniowe płatnika składek, którymi są: formularze ZUS ZFA, ZUS ZBA i ZUS ZAA. Niezależnie od tego osoba zakładająca działalność gospodarczą ma obowiązek zgłoszenia siebie do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego w ZUS na formularzu ZUS ZUA w terminie 7 dni od dnia powstania ubezpieczeń.

Gdyby osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę założyła działalność gospodarczą, wtedy, jeśli z tytułu zatrudnienia otrzymywałaby co najmniej minimalne wynagrodzenie, nie odprowadzałaby obowiązkowych składek społecznych, a tylko zdrowotną. Jednak w czasie urlopu bezpłatnego stosunek pracy ulega zawieszeniu, co oznacza, że pracownik nie podlega już ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu zatrudnienia. Ponieważ w tym samym czasie prowadzi on działalność gospodarczą, to podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu, a także zdrowotnemu i wypadkowemu. Może również przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.

Na podstawie art. 18 ust. 8 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych składki na ubezpieczenia społeczne z działalności opłaca się od zadeklarowanej kwoty, jednak nie niższej niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ogłoszonego na dany rok kalendarzowy. W 2010 r. jest to kwota 3146 zł (obwieszczenie MPiPS z 11.12.2009 r. w sprawie kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w roku 2010 oraz przyjętej do jej ustalenia kwoty prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia, M.P. Nr 80, poz. 997). Na uwagę zasługuje fakt, że kwota ta jest proporcjonalnie zmniejszana za miesiąc, w którym działalność gospodarcza trwa przez część miesiąca. Z kolei podstawa wymiaru składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe nie może przekraczać miesięczne 250% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale.

Od marca 2009 r. wysokość podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne ustalana jest raz do roku. Aktualnie podstawę tę stanowi kwota przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, włącznie z wypłatami z zysku, w IV kwartale 2009 r., które wyniosło 3 456,61 zł (obwieszczenie Prezesa GUS w sprawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, włącznie z wypłatami z zysku, w czwartym kwartale 2009 r. z 19.1.2010 r., M.P. z 2010 r. Nr 4, poz. 39).

Przykład

Krzysztof Z. założył działalność gospodarczą od 16 sierpnia 2010 r. z tytułem do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. Podstawa obowiązkowych składek w sierpniu z tytułu działalności wyniesie:

• składki społeczne i Fundusz Pracy
1 887,60 zł: 31 (dni kalendarzowe) x 18 (dni prowadzenia działalności w sierpniu) = 1096,02 zł
składka emerytalna: 1096,02 zł x 19,52% = 213,94 zł
składka rentowa: 1096,02 zł x 6% = 65,76 zł

• składka zdrowotna (nie stosujemy zasady proporcjonalności)
2 592,46 zł x 9% = 233,32 zł

• składka na ubezpieczenie wypadkowe (stała wysokość składki)
1096,02 zł x 1,67% = 18,30 zł

Założenie indywidualnej działalności gospodarczej pod własnym nazwiskiem nie wymaga spełnienia wielu formalności. Przede wszystkim, warto zauważyć, że przedsiębiorca wykonujący działalność samodzielnie ma prawo do wyboru zasad, na jakich będzie opodatkowany. Aby jednak tego dokonać należy kolejno:

1. uzyskać wpis do ewidencji działalności gospodarczej,
2. uzyskać numer REGON,
3. uzyskać numer NIP (o ile go nie posiada) lub zaktualizować dane NIP,
4. zarejestrować się w ZUS - o czym pisaliśmy wcześniej.

Pozostałe formalności za osobę zakładającą firmę powinien dokonać organ ewidencyjny, który ma na to 3 dni od przyjęcia wniosku. Jednak część zadań w urzędzie skarbowym podatnik musi dokonać sam. Jest to między innymi wybór formy opodatkowania. Rozpoczynający działalność osoba taka ma do wyboru następujące formy opodatkowania:

• skalę podatkową,
• podatek liniowy,
• ryczałt od przychodów ewidencjonowanych,
• karta podatkowa.

Jednak o tym, która z zaprezentowanych form jest najkorzystniejsza musi zdecydować sam podatnik. Tabela obok przedstawia najistotniejsze informacje, o których powinna wiedzieć osoba wybierająca sposób opodatkowania.

Prawo przedsiębiorcy do zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej wynika z art. 14a ustawy z 2.7.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2007 r. Nr 155, poz. 1095 ze zm.). Możliwość korzystania z tej instytucji podlega jednak ograniczeniom. Z przyjętych regulacji wynika m.in., że:

• prawo do zawieszenia ma wyłącznie przedsiębiorca niezatrudniający pracowników,
• wykonywanie działalności można zawiesić na okres od miesiąca do 24 miesięcy,
• w spółce cywilnej prowadzenie działalności muszą zawiesić wszyscy wspólnicy.

Jak dokonać zawieszenia wykonywania działalności, a następnie jej wznowienia? Wystarczy złożyć pisemny wniosek we właściwym organie ewidencyjnym. Organ ten przekaże informację o zawieszeniu bądź wznowieniu przez przedsiębiorcę działalności urzędowi skarbowemu oraz ZUS. Należy pamiętać, że w czasie zawieszenia działalności przedsiębiorca nie może osiągać bieżących przychodów z tej działalności. Oznaczenie jako "bieżące" znaczy tyle, że nie wyklucza się możliwości osiągania przychodów z tej działalności, osiągniętych wskutek czynności dokonanych przed zawieszeniem.

W zależności od formy opodatkowania dochodów z działalności gospodarczej, za okres zawieszenia jej wykonywania przedsiębiorca jest zwolniony z obowiązku uiszczenia zaliczek opłacanych w formie uproszczonej (art. 44 ust. 10 updof) oraz ryczałtu (art. 21 ust. 1d ustawy z 20.11.1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, Dz. U. Nr 144, poz. 930 ze zm.).

Osoby prowadzące działalność gospodarczą mają obowiązek na żądanie usługobiorcy lub kupującego wystawić rachunek potwierdzający dokonanie sprzedaży lub wykonanie usługi. Rachunek ten może być wystawiany na podstawie umowy cywilnoprawnej lub też mieć formę faktury. Jeżeli osoba prowadząca działalność gospodarczą ponosi duże koszty związane z jej wykonywaniem, to warto zastanowić się nad decyzją rejestracji jako płatnika podatku od towarów i usług (VAT). Wtedy od wartości większości zakupionych towarów i usług odliczy 22%. Należy jednak mieć na uwadze, że rejestracja VAT pociąga za sobą konieczność odprowadzania podatku od sprzedawanych usług (lub towarów). Jest to również bardziej skomplikowana ewidencja i księgowość.

Anna Kopyść

www.ekspertkadrowy.pl