Sobota to normalny dzień roboczy

W rozumieniu Kodeksu pracy sobota jest takim samym dniem roboczym jak pozostałe dni powszednie. Pracodawca może jednak sprawić, że takim zwykłym dniem roboczym być przestanie. Przykładowo, gdy ustanowi ją w akcie prawa wewnętrznego dniem wolnym od pracy.

W takim wypadku zlecenie pracy w sobotę rodzi po stronie pracownika określone uprawnienia kompensacyjne. Bynajmniej nie finansowe. Pracodawca winien dążyć do zrekompensowania pracownikowi utraconego odpoczynku w naturze.

Sobotnia praca rozkładowa

Czas pracy, z pewnymi tylko wyjątkami, nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym. Tak stanowi art. 129 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.). Zatem podczas doboru rozkładu czasu pracy bądź układania harmonogramów na dany okres rozliczeniowy pracodawca musi przewidzieć odpowiednią liczbę dni wolnych. Winien też pamiętać o nieopuszczalności planowania pracy w dni uznane za wolne przez przepisy powszechnie obowiązujące.

Reklama

Za takie zaś dni Kodeks pracy uznaje niedziele oraz święta wskazane w ustawie z dnia 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy (Dz. U. nr 4, poz. 28 ze zm.). Oczywiście prawo pracy przewiduje pewne wyjątki. Niektóre sektory nie mogą się obejść bez personelu nawet w największe święta państwowe czy religijne. Ponadto planowa praca w niedziele i święta może wynikać z samej swej organizacji (praca zmianowa) lub systemu czasu pracy (np. weekendowy). Są to jednak przypadki ściśle określone przez przepisy prawa.

Pozostałe dni kalendarzowe pozostają do dyspozycji pracodawcy. Wśród nich także sobota, która choć w znacznej ilości zakładów pracy wskazana jako dzień wolny, wcale takim dniem być nie musi. Dniem wolnym z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia roboczego może być poniedziałek, wtorek lub inny dzień tygodnia, bądź nawet różne dni. W zależności od potrzeb pracodawcy lub systemu albo rozkładu czasu pracy znajdującego zastosowanie w danym przypadku. Byleby rozkład czasu pracy przewidywał odpowiednią liczbę dni wolnych oraz zapewniał wymagany przepisami prawa odpoczynek tygodniowy.

Sobotnia praca pozaplanowa

Praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy, stanowi pracę w godzinach nadliczbowych. Praca w godzinach nadliczbowych jest dopuszczalna w razie:

  • konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii,
  • szczególnych potrzeb pracodawcy (art. 151 § 1 K.p.).

W oparciu o powyższy przepis pracodawca może wydać pracownikowi, z pewnymi wyjątkami, polecenie pracy w sobotę bądź innym dniu dla niego wolnym z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia roboczego. Taką pracę należy jednak zrekompensować innym dniem wolnym od pracy (art. 1513 K.p.). Jego termin powinien być uzgodniony z pracownikiem i przypadać w tym samym okresie rozliczeniowym.

Omawiane rozwiązanie zostało wprowadzone nowelizacją Kodeksu pracy z listopada 2003 r. i obowiązuje od 1 stycznia 2004 r. Co do zasady, nie przewiduje pieniężnego rekompensowania pracy w dniu dla pracownika wolnym. Niemniej jednak w praktyce może się zdarzyć, że "oddanie" nadpracowanego dnia w naturze jest niemożliwe. Na przykład wówczas, gdy przepracowana sobota, która zgodnie z harmonogramem miała być dla pracownika dniem wolnym od pracy, jest ostatnim dniem okresu rozliczeniowego.

Ponadto mogą wystąpić trudności na etapie uzgadniania terminu wykorzystania innego dnia wolnego. Przepis nie pozwala bowiem na jednostronną decyzję pracodawcy w tej mierze. Brak porozumienia może zatem skutecznie uniemożliwiać realizację przywołanej zasady. Wówczas - na wypadek przekroczenia przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy - obok normalnego wynagrodzenia, pracownikowi przysługuje 100% dodatek.

UWAGA! Pracodawca musi dysponować mocnymi podstawami uzasadniającymi zastosowanie drugiego z omawianych rozwiązań. Nieudzielenie dnia wolnego powoduje złamanie zasady przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy i może być uznane za wykroczenie przeciwko prawom pracownika. Patrz "Stanowisko Komisji Prawnej Głównego Inspektora Pracy w sprawie zatrudniania pracowników w dniu wolnym wynikającym z przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy" z dnia 8 grudnia 2004 r.

źródło: www.pip.gov.pl.

Pełne omówienie interesującej nas kwestii wymaga poruszenia co najmniej dwóch jeszcze sytuacji. Pierwsza z nich to przepracowanie w dniu wolnym mniejszej liczby godzin niż ma to miejsce w normalnym dniu dla pracownika roboczym. Otóż ustawodawca określił to jednoznacznie: pracownikowi, który wykonywał pracę w dniu wolnym (?) przysługuje w zamian inny dzień wolny. Już zatem przepracowanie jednej tylko godziny (bądź nawet mniejszej ilości czasu) daje pracownikowi prawo do innego dnia wolnego.

W razie zaistnienia odwrotnej sytuacji - pracy w dniu wolnym w wymiarze przekraczającym dobową normę czasu pracy - pracownik powinien otrzymać obok normalnego wynagrodzenia, 50% dodatek za każdą godzinę takiego przekroczenia (100% tylko wówczas, gdy praca ta przypadnie w porze nocnej). Dlaczego tylko 50%? Dodatki 100% przysługują za pracę w:

  • nocy (niezależnie od rodzaju dnia, w którym występuje),
  • niedziele i święta niebędące dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy,
  • dniu wolnym od pracy udzielonym pracownikowi w zamian za pracę w niedzielę lub w święto, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy.

Ponadto 100% dodatek przysługuje za każdą godzinę pracy nadliczbowej z tytułu przekroczenia przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym. W określonych w przepisach sytuacjach także za pracę w niedzielę lub święto.

autor: Jolanta Rogacewicz

Reklama
Reklama
Reklama
Reklama
Strona główna INTERIA.PL
Polecamy
Finanse / Giełda / Podatki
Bądź na bieżąco!
Odblokuj reklamy i zyskaj nieograniczony dostęp do wszystkich treści w naszym serwisie.
Dzięki wyświetlanym reklamom korzystasz z naszego serwisu całkowicie bezpłatnie, a my możemy spełniać Twoje oczekiwania rozwijając się i poprawiając jakość naszych usług.
Odblokuj biznes.interia.pl lub zobacz instrukcję »
Nie, dziękuję. Wchodzę na Interię »