Sądy pracy oraz terminy w postępowaniach pracowniczych wg kodeksu pracy

Zasady tworzenia sądów pracy, organizację i tryb postępowania przed sądami pracy regulując przepisy odrębne - w szczególności Ustawa o ustroju sądów powszechnych.

W sądzie rejonowym lub w sądzie okręgowym może zostać utworzony wydział pracy, ubezpieczeń społecznych albo pracy i ubezpieczeń społecznych - do spraw odpowiednio z zakresu prawa pracy lub z zakresu ubezpieczeń społecznych. Rozpoznawanie spraw z zakresu prawa pracy lub ubezpieczeń społecznych, należących do właściwości sądu rejonowego, w którym nie utworzono wydziału do tych spraw, Minister Sprawiedliwości przekazuje w drodze rozporządzeń innemu sądowi rejonowemu lub odpowiednio okręgowemyu po zasięgnięciu opinii Krajowej Rady Sądownictwa.

Zgodnie z kodeksem pracy: sądy pracy stanowią odrębne jednostki organizacyjne sądów rejonowych. sądami pracy i ubezpieczeń społecznych są odrębne jednostki organizacyjne sądów wojewódzkich, zwane sądami pracy.

Co do zasady, sprawy rozpoznaje w I instancji sąd rejonowy. Zgodnie z art.461 §11 kodeksu postępowania cywilnego do właściwości rzeczowej sądów rejonowych, bez względu na wartość przedmiotu sporu, należą sprawy z zakresu prawa pracy o ustalenie istnienia stosunku pracy, o uznaniu bezskuteczności wypowiedzenia stosunku pracy, o przywróceniu do pracy i przywróceniu poprzednich warunków pracy lub płacy oraz łącznie z nimi dochodzone roszczenia i o odszkodowania w przypadku nieuzasadnionego lub naruszającego przepisy wypowiedzenia oraz rozwiązania stosunku pracy, a także spraw dotyczących kar porządkowych i świadectwa pracy oraz roszczenia z tym związane .

Należy pamiętać, że do właściwości sądów pracy nie należą spory dotyczące: ustanawiania nowych warunków pracy i płacy; stosowania norm pracy oraz pomieszczeń w hotelach pracowniczych. W dwóch pierwszych przypadkach, wyłączenie to następuje ze względu na charakter tych spraw. Ich przedmiotem są bowiem interesy pracownicze, a nie prawa i obowiązki stron stosunku prawnego. Tego rodzaju sprawy rozwiązywane są jedynie w drodze sporu zbiorowego. W przypadku zaś sporów dotyczących pomieszczeń w hotelach pracowniczych są rozstrzygane w ramach spraw cywilnych, w postępowaniu ogólnym.

Przechodząc zaś do krótkiego omówienia właściwych terminów, wyznaczonych przez ustawodawcę pracownikowi, celem realizacji roszczeń pracowniczych na drodze postępowania sądowego przed sądami pracy, należy zauważyć, iż na gruncie kodeksu pracy przedmiot ten został praktycznie wyczerpany na gruncie art.265 k.p. Zgodnie bowiem z powyższym przepisem "odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę wnosi się do sądu pracy w ciągu 7 dni od dnia doręczenia pisma wypowiadającego umowę o pracę.

Żądanie przywrócenia do pracy lub odszkodowania wnosi się do sądu pracy w ciągu 14 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia lub od dnia wygaśnięcia umowy o pracę.

Żądanie nawiązania umowy o pracę wnosi się do sądu pracy w ciągu 14 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o odmowie przyjęcia do pracy."

Powyższe terminy będą zachowane gdy, pracownik najpóźniej ostatniego dnia złoży pozew we właściwym sądzie lub w polskim urzędzie pocztowym. W przypadku skierowania pozwu do niewłaściwego sądu, ten będzie miał obowiązek przekazania pozwu do sądu właściwego - termin również będzie zachowany.

Przy otrzymaniu wypowiedzenia umowy o pracę, należy zwrócić uwagę czy zawiera ono pouczenie pracodawcy, o prawie odwołania do sądu pracy. Jest to obligatoryjny element takiego dokumentu . W przypadku braku pouczenie, możliwym będzie powołanie się na to uchybienie we wniosku o przywrócenie, ewentualnie uchybionego terminu do dokonania czynności.

Zgodnie z powyższym, ustawodawca, bezpośrednio do przepisów kodeksu pracy, wprowadził również instytucję przywrócenia terminu na dokonanie określonej czynności przez pracownika. Przywrócenie takie, może być dokonane na wniosek pracownika, złożony w terminie 7 dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminu. Wniosek pracownika może zostać złożony w dowolnej formie (forma pisemna, ustna do protokołu lub nawet dorozumiana). We wniosku tym, pracownik musi uprawdopodobnić okoliczności uzasadniające przywrócenie terminu, w tym brak swojej winy (umyślnej i nieumyślnej) w jego uchybieniu. To właśnie wina pracownika w uchybieniu terminu jest głównym elementem podlegającym ocenie sądu.

W sytuacji gdy sąd przypisze winę pracownikowi w niezachowaniu terminu, następuje odmowa przywrócenia terminu i merytoryczne rozstrzygnięcie sprawy w formie oddalenia powództwa pracownika .

Krzysztof Gładych, aplikant radcowski w Kancelarii BKM

Łukasz Bernatowicz, radca prawny w Kancelarii BKM