Resort pracy przygotowuje duże zmiany w wystawianiu zaświadczeń lekarskich

Przygotowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej projekt nowelizacji ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa oraz niektórych innych ustaw ma na celu wprowadzenie między innymi zmian w procedurze wystawiania zwolnień lekarskich. Zmiany będą dotyczyły przede wszystkim formy ich wystawiania oraz sporządzania wydruku.

W myśl projektu dowodami stwierdzającymi czasową niezdolność do pracy z powodu choroby - przy ustalaniu prawa do zasiłków i ich wysokości będą zarówno:

- zaświadczenia lekarskie w formie dokumentu elektronicznego,
- wydruki zaświadczeń lekarskich oraz
- zaświadczenie lekarskie wystawione na formularzu zaświadczenia lekarskiego wydrukowane z systemu informatycznego.

Przez pewien czas będzie także można wystawiać zwolnienia w obecnie obowiązującej formie. Docelowo jednak zaświadczenia lekarskie będą obowiązkowo wystawiane jedynie w formie elektronicznej.

W myśl proponowanych zmian wystawiający zwolnienie lekarskie na podstawie danych od ubezpieczonego będą mieli na swoim profilu informacyjnym dostęp do danych ubezpieczonego, jego płatników składek, a także członków rodziny, jeżeli zwolnienie będzie związane z koniecznością sprawowania osobistej opieki nad członkiem rodziny. Dane te będą automatycznie zapisane w zaświadczeniu lekarskim, a ich aktualność potwierdzać będzie ubezpieczony.

Wystawione w ten sposób zaświadczenie (wypełnione i podpisane) będzie automatycznie zapisywane (tj. z chwilą wypełnienia formularza elektronicznego i jego podpisania) na elektroniczną skrzynkę podawczą ZUS.

Obok zaświadczenia lekarskiego w postaci elektronicznej będzie funkcjonował wydruk zaświadczenia lekarskiego wystawionego w postaci elektronicznej. Dla ważności tego wydruku będzie on musiał posiadać podpis i pieczątkę wystawiającego. Sporządzenie wydruku będzie możliwe jedynie po wystawieniu zaświadczenia lekarskiego w postaci elektronicznej. Pracodawcy nieposiadający profilu informacyjnego płatnika składek będą otrzymywali wydruk zaświadczenia lekarskiego bezpośrednio od ubezpieczonego.

W sytuacjach nagłych zaświadczenie będzie można sporządzić w formie pisemnej, w postaci gotowego blankietu, np. podczas wizyty u chorego. Każdy blankiet wydrukowany przez wystawiającego ze swojego profilu będzie posiadać identyfikator i będzie rejestrowany przez system. Blankiet będzie miał moc zaświadczenia lekarskiego, a wystawiający będzie miał obowiązek jego wprowadzenia do systemu w ciągu 3 dni od wystawienia zaświadczenia w formie pisemnej.

Projekt określa też zasady dostarczania zaświadczeń lekarskich do płatników składek. Doręczenie zaświadczenia lekarskiego nastąpi przez skrzynkę podawczą ZUS na profil informacyjny płatnika składek (bez numeru statystycznego choroby), a jeżeli płatnik składek nie będzie posiadał profilu - wydruk zaświadczenia będzie dostarczany przez ubezpieczonego. Płatnik składek nieposiadający profilu informacyjnego (bo nie rozliczał składek za więcej niż 5 osób), a tym samym niemający możliwości otrzymania zaświadczenia lekarskiego w postaci elektronicznej, będzie otrzymywał od ubezpieczonego wydruk zaświadczenia lekarskiego. Płatnik składek nieposiadający profilu będzie miał obowiązek informowania ubezpieczonego w pierwszym dniu podlegania ubezpieczeniu chorobowemu o obowiązku dostarczania wydruku zaświadczenia lekarskiego.

W myśl proponowanych zmian ZUS będzie miał obowiązek przechowywać zaświadczenia lekarskie przez okres 3 lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym zostało ono wystawione.

Również lekarze orzecznicy ZUS będą wystawiali zaświadczenia lekarskie w formie elektronicznej.

Wnioski o wypłatę zasiłków będzie można również składać w formie elektronicznej.

Ministerstwo Pracy chce także zmienić zasady obliczania podstawy wymiaru zasiłku w przypadku krótszego niż 12 miesięcy podlegania ubezpieczeniu chorobowemu osób prowadzących pozarolniczą działalność oraz innych grup osób, dla których podstawę wymiaru stanowi kwota zadeklarowana. Obecny stan prawny sprzyja bowiem nadużyciom, przede wszystkim wśród osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą. Po bardzo krótkim okresie ubezpieczenia chorobowego (1-2 miesiące), z wysoką podstawą wymiaru składki następuje długi okres pobierania zasiłku w wysokości adekwatnej do podstawy wymiaru składki. Osoby prowadzące pozarolniczą działalność wykorzystują możliwość przerwania ubezpieczenia chorobowemu (które jest dobrowolne), aby uniknąć obliczenia planowanego zasiłku z 12 miesięcy ubezpieczenia. W razie ponownego przystąpienia do ubezpieczenia i zadeklarowania maksymalnej kwoty podstawy wymiaru składek zasiłek oblicza się od podstawy z okresu "nowego" ubezpieczenia.

Według obecnie obowiązujących przepisów ZUS nie może kwestionować kwoty zadeklarowanej przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność jako podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, jeżeli mieści się ona w granicach określonych w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych. W odniesieniu do osób zgłoszonych do ubezpieczeń społecznych jako osoby prowadzącej pozarolniczą działalność, ZUS ma prawo do kwestionowania istnienia tytułu objęcia tymi ubezpieczeniami - jeżeli działalność podjęto dla pozoru.

W związku z tym resort pracy chce, aby w przypadku opłacania składki od wyższej niż najniższa podstawa wymiaru składek, podstawę wymiaru zasiłku stanowiła najniższa podstawa wymiaru składek, jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem pierwszego miesiąca kalendarzowego ubezpieczenia chorobowego. Jeżeli niezdolność do pracy powstała później, podstawę wymiaru ma stanowić suma najniższej podstawy wymiaru składki oraz kwota stanowiąca 1/12 kwot nadwyżek ponad najniższa podstawę za każdy kolejny miesiąc ubezpieczenia. Powyższe rozwiązania mają uśrednić podstawę wymiaru składki i w konsekwencji podstawę wymiaru zasiłku w przypadku krótkiego okresu ubezpieczenia chorobowego i zadeklarowanego przychodu, przekraczającego najniższą podstawę wymiaru składki.

Ponadto przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłków dla ubezpieczonych, dla których podstawę wymiaru stanowi kwota zadeklarowana, podlegających ubezpieczeniu przez okres krótszy niż 12 miesięcy uwzględniany będzie okres ubezpieczenia z poprzedniego tytułu, jeżeli okres ubezpieczenia chorobowego rozpoczął się po przerwie nieprzekraczającej 30 dni od ustania ubezpieczenia chorobowego z innego tytułu.

Projekt nowelizacji przewiduje też zmiany w Kodeksie pracy w celu umożliwienia pracownikowi-ojcu dziecka skorzystanie z urlopu macierzyńskiego w przypadku śmierci matki, jak również porzucenia przez nią dziecka. Ponadto pracownica legitymująca się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji, której stan zdrowia uniemożliwia sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, będzie mogła zrezygnować z urlopu po wykorzystaniu co najmniej 8 tygodni tego urlopu, a niewykorzystana jego część będzie mogła zostać udzielona pracownikowi - ojcu dziecka. Projekt wprowadza także analogiczne rozwiązanie, jeżeli matka dziecka niezdolna do samodzielnej egzystencji nie jest pracownicą.

Omawiany projekt zmian w ustawie o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa oraz niektórych innych ustaw trafi teraz pod obrady rządu, a następnie do prac w Sejmie.

Aneta Mościcka
Źródło: www.mpips.gov.pl