Pomoc na dokształcanie niekiedy do zwrotu

Pracownikowi podnoszącemu kwalifikacje zawodowe za zgodą pracodawcy zostały przyznane uprawnienia przysługujące mu z mocy ustawy oraz dobrowolne świadczenia dodatkowe. Przy czym podnoszenie kwalifikacji zawodowych na gruncie prawa pracy to zdobywanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności przez pracownika, z inicjatywy pracodawcy albo za jego zgodą (art. 103¹ § 1 K.p.). Do uprawnień ustawowych pracownika dokształcającego się z inicjatywy lub za zgodą pracodawcy należą urlop szkoleniowy oraz zwolnienie z całości lub części dnia pracy. Oba te uprawnienia mają charakter odpłatny, pracownik zachowuje więc prawo do wynagrodzenia za czas urlopu szkoleniowego lub zwolnienia.

Pracodawca może przyznać pracownikowi podnoszącemu kwalifikacje zawodowe - na podstawie ustnych ustaleń lub w umowie szkoleniowej - dodatkowe świadczenia, w szczególności pokryć opłaty za kształcenie, przejazd, podręczniki i zakwaterowanie (art. 103³ K.p.). Zasadniczo wskazane jest, aby strony zawarły umowę szkoleniową, ale bezwzględnym obowiązkiem jest to tylko wtedy, gdy pracodawca zamierza zobowiązać pracownika w umowie do odpracowania przyznanych mu świadczeń dodatkowych. Okres odpracowania jest ustawowo ograniczony - może wynieść maksymalnie 3 lata od ukończenia dokształcania. Wzór umowy szkoleniowej dostępny jest w serwisie www.druki.gofin.pl, w dziale Prawo pracy.

Pracownik podnoszący kwalifikacje zawodowe z inicjatywy pracodawcy lub za jego zgodą, w określonych przypadkach jest zobowiązany do zwrotu kosztów poniesionych przez pracodawcę z tytułu dodatkowych świadczeń. Pracodawca ma prawo zażądać od niego zwrotu kosztów dofinansowania nauki w sytuacjach określonych w art. 103⁵ pkt 1-4 K.p., tj. gdy:

• pracownik bez uzasadnionych przyczyn nie podejmie podnoszenia kwalifikacji zawodowych albo przerwie naukę,  
• pracodawca rozwiąże z pracownikiem stosunek pracy bez wypowiedzenia z jego winy, w trakcie podnoszenia kwalifikacji zawodowych lub po ich ukończeniu, w terminie określonym w umowie, nie dłuższym niż 3 lata,  
• w okresie nie dłuższym niż 3 lata po ukończeniu podnoszenia kwalifikacji pracownik rozwiąże stosunek pracy za wypowiedzeniem, z wyjątkiem przypadku, gdy jest to podyktowane uzasadnionym zarzutem mobbingu,  
• w okresie nie dłuższym niż 3 lata po ukończeniu podnoszenia kwalifikacji pracownik rozwiąże stosunek pracy bez wypowiedzenia z powodu ciężkiego naruszenia przez pracodawcę jego obowiązków lub wystąpienia mobbingu, mimo braku przyczyn do rozwiązania umowy z tych przyczyn.

Zwrot kosztów następuje w wysokości proporcjonalnej do okresu zatrudnienia po ukończeniu podnoszenia kwalifikacji zawodowych lub do okresu zatrudnienia w czasie ich podnoszenia. To, jak należy rozumieć zasadę proporcjonalnego zwrotu kosztów, wyjaśnił resort pracy (patrz ramka).

 
Brak odpracowania bez konsekwencji Katalog przypadków, w których pracodawca może domagać się zwrotu dofinansowania z tytułu podnoszenia kwalifikacji zawodowych przez pracownika ma charakter zamknięty. Oznacza to, że jeżeli konkretny przypadek rozwiązania umowy w okresie podnoszenia kwalifikacji zawodowych lub odpracowania nie mieści się w tym katalogu, pracodawca nie może żądać zwrotu przyznanej pracownikowi pomocy. W konsekwencji pracodawca nie może domagać się zwrotu dofinansowania w razie wypowiedzenia przez niego umowy o pracę, rozwiązania umowy w drodze porozumienia stron czy z upływem czasu, na który była zawarta. Należy też nadmienić, że zwrotowi nie podlega wynagrodzenie uzyskane przez pracownika za okres urlopu szkoleniowego i zwolnienia od pracy w celu uczestnictwa w zajęciach.

Podstawa prawna:  Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2018 r. poz. 917 ze zm.)

autor: Agata Barczewska
Gazeta Podatkowa nr 75 (1532) z dnia 2018-09-17

GOFIN podpowiada