Po wyroku TK niektóre grafiki do zmiany
Następstwem orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z 2 października 2012 r. jest przywrócenie zasady obniżania wymiaru czasu pracy o osiem godzin za każde święto występujące w okresie rozliczeniowym i przypadające w innym dniu niż niedziela. W wielu przypadkach (choć nie zawsze) będzie to skutkować udzieleniem pracownikom dodatkowego dnia wolnego od pracy.
Naruszenie zasady równości
Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 2 października 2012 r. sygn. akt K 27/11, opublikowanym w Dz. U. z dnia 8 października 2012 r. pod poz. 1110, uznał art. 130 § 21 K.p. pozbawiający pracowników innego dnia wolnego w zamian za święto przypadające w dniu wolnym od pracy, wynikającym z rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, za niezgodny z konstytucyjną zasadą równości. Stosowanie wymienionej w tym przepisie regulacji powodowało, iż pracodawcy wprowadzali w grafikach pracowników dzień wolny z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy w święto, często przypadające w różnych dniach tygodnia (z wyjątkiem niedzieli). Prowadziło to do zwiększenia wymiaru i w efekcie "odpracowywania" święta w innym dniu. W ten sposób pracownicy zostawali pozbawieni dodatkowego dnia wolnego, jeżeli przypadał w święto i pracowali dłużej niż pracownicy, dla których zgodnie z grafikiem święto nie pokrywało się z dniem wolnym wynikającym z rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy.
Po uznaniu przez TK przepisu art. 130 § 21 K.p. za niezgodny z Konstytucją, od daty publikacji wyroku w tej sprawie, tj. od 8 października 2012 r., wymiar czasu pracy pracownika w przyjętym okresie rozliczeniowym oblicza się:
- mnożąc 40 godzin przez liczbę tygodni przypadających w okresie rozliczeniowym,
- dodając do otrzymanej liczby godzin iloczyn 8 godzin i liczby dni pozostałych do końca okresu rozliczeniowego, przypadających od poniedziałku do piątku,
- obniżając wymiar czasu pracy o 8 godzin za każde święto występujące w okresie rozliczeniowym i przypadające w innym dniu niż niedziela (przykład 1 i 2).
Obecnie więc dzień wolny z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy musi być niezależny od wolnego dnia świątecznego.
Zmiany w grafikach i regulaminach
W firmach, w których w rozkładach czasu pracy, jako dzień wolny od pracy z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy wskazano soboty, nie wystąpi obowiązek korygowania grafików pracy. Żadne bowiem święto do końca 2012 r. nie wypadnie w tym dniu. Także w 2013 r. nie ma święta przypadającego w sobotę, stąd w zakładach, w których jest ona dniem wolnym z racji przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy, pracownicy nie zyskają dodatkowych dni wolnych.
Natomiast pracodawcy, u których wyznaczony dzień wolny od pracy pokrywa się ze świętem (w listopadzie i grudniu 2012 r.), powinni jeszcze raz obliczyć wymiary czasu pracy w tych okresach i w razie zbyt dużej liczby dni pracy wyznaczyć dodatkowe dni wolne. Należy jednak zaznaczyć, że nie w każdym przypadku pokrywania się święta z dniem wolnym od pracy będzie zachodziła potrzeba wyznaczenia innego dnia wolnego od pracy, jak np. w jednomiesięcznym okresie rozliczeniowym obejmującym listopad 2012 r., gdy czwartki są dniami wolnymi.
Do końca 2012 r. święta (oprócz niedzieli) przypadają jeszcze 1 listopada - Wszystkich Świętych (czwartek), 25 i 26 grudnia - pierwszy i drugi dzień Bożego Narodzenia (wtorek i środa). Harmonogramy na 2013 r. należy sporządzić już z uwzględnieniem zmienionego brzmienia art. 130 K.p.
Jeżeli chodzi o układy zbiorowe pracy i regulaminy pracy, w których zostały określone rozkłady czasu pracy ze stałym dniem wolnym od pracy, przypadającym na dowolny dzień tygodnia oprócz niedzieli i które nie zawierają postanowień o nieobniżaniu wymiaru czasu pracy za święto przypadające w takim dniu, nie ma potrzeby ich zmiany. Bez względu bowiem na to, jaki dzień wolny z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy w zakładzie wyznaczy pracodawca, to obecnie i tak za święto przypadające w takim dniu musi obniżyć wymiar czasu pracy o 8 godzin.
Bezwzględnej zmiany wymagają jedynie te układy zbiorowe i regulaminy pracy, które w swoich zapisach ustalają, że jeżeli zgodnie z przyjętym rozkładem święto przypada w dniu wolnym od pracy, wynikającym z rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, to nie obniża ono wymiaru czasu pracy.
|
Przykład 1 W jednomiesięcznym okresie rozliczeniowym obejmującym listopad 2012 r. występuje jedno święto przypadające w innym dniu niż niedziela. W firmie, jako dzień wolny od pracy z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy wskazano czwartki. Wymiar czasu pracy obejmujący ten okres będzie wynosił: (40 godz. × 4 tyg.) + (8 godz. × 2 dni) - (8 godz. × 1 dzień) = 168 godz., 168 godz. : 8 godz. = 21 dni. Liczba dni pracy wynikająca z kalendarza w listopadzie 2012 r. wynosi 21 i pokrywa się z liczbą dni wynikającą z wymiaru. Nie wystąpi więc obowiązek wyznaczenia dodatkowego dnia wolnego od pracy. Przykład 2 W zakładzie jako dzień wolny od pracy z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy wyznaczono wtorki. W jednomiesięcznym okresie rozliczeniowym obejmującym grudzień 2012 r. wymiar czasu pracy będzie wynosił: (40 godz. × 4 tyg.) + (8 godz. × 1 dzień) - (8 godz. × 2 dni) = 152 godz., 152 godz. : 8 godz. = 19 dni. Liczba dni pracy wynikająca z kalendarza w grudniu 2012 r. przy wolnych wtorkach wynosi 21. Stąd wystąpi obowiązek skorygowania liczby tych dni do 19, tak jak to wynika z obliczonego wymiaru czasu pracy (należy wskazać dwa dodatkowe dni wolne od pracy). |
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.)
autor: Ewa Madejek
Gazeta Podatkowa nr 85 (917) z dnia 2012-10-22