Ocena ryzyka zawodowego w prawie europejskim

Zgodnie z art. 6 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG Rady z 12 czerwca 1989 roku w sprawie wprowadzenia środków w celu poprawy bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w miejscu pracy (Dz.U.UE. L.89.183.1 z późn. zm.), tzw. dyrektywy ramowej, w zakresie obowiązków pracodawca powinien przedsięwziąć środki niezbędne do zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników, włącznie z zapobieganiem zagrożeniom związanym z wykonywaniem czynności służbowych, informowaniem i szkoleniem, jak również zapewnieniem niezbędnych ram organizacyjnych i środków. Pracodawca powinien reagować na potrzeby i odpowiednio dostosowywać środki, biorąc pod uwagę zmieniające się okoliczności i środki zapobiegawcze, umożliwiające poprawę istniejącej sytuacji. Realizacja wyżej określonych przedsięwzięć jest możliwa jedynie po dokonaniu szczegółowej i rzetelnej oceny ryzyka zawodowego związanego z pracą na stanowiskach pracy tworzonych przez danego pracodawcę. W myśl art. 6 ust. 3 pkt a ww. dyrektywy, celem dokonywanej przez pracodawcę oceny zagrożeń dla bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w miejscu pracy jest wybór narzędzi i środków pracy, substancji chemicznych lub stosowanych preparatów i wyposażenia miejsc pracy. Ponadto stosownie do tej oceny środki prewencyjne oraz metody produkcji i sposoby pracy stosowane przez pracodawcę powinny zapewnić zwiększenie poziomu ochrony pracowników dotyczącego bezpieczeństwa i higieny pracy oraz być zintegrowane w zakres czynności i przedsięwzięć prowadzonych przez przedsiębiorstwo. Pracownicy powinni być szczegółowo poinformowani przez pracodawcę o wynikach przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego. Art. 10 ust. 1 pkt a wskazanej dyrektywy stanowi, że pracodawca powinien podjąć odpowiednie środki, tak aby pracownicy lub ich przedstawiciele w przedsiębiorstwie otrzymali, zgodnie z prawodawstwem krajowym lub przyjętymi procedurami, niezbędne informacje dotyczące zagrożeń dla bezpieczeństwa i zdrowia oraz rodzaju podejmowanych przedsięwzięć ochronnych i zapobiegawczych, jak również działań odnoszących się zarówno do przedsiębiorstwa w całości, jak i stanowiska roboczego lub pracy.

Dyrektywa ramowa zakreśla jedynie ogólne zasady dokonywania oceny ryzyka zawodowego. W dyrektywach szczegółowych, wydawanych na podstawie art. 16 tegoż aktu, ustawodawca europejski określił dokładniej sposób przeprowadzania oceny zagrożeń w środowisku pracy dla poszczególnych rodzajów prac w związku z narażeniem na określone czynniki szkodliwe bądź niebezpieczne.

Dyrektywa 90/270/EWG Rady z 29 maja 1990 r. w sprawie minimalnych wymagań w dziedzinie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia przy pracy z urządzeniami wyposażonymi w monitory ekranowe (Dz.U.UE. L.90.156.14 z późn. zm.) w art. 3 określa obowiązek pracodawcy polegający na analizie stanowisk pracy w celu oceny warunków zdrowotnych i bezpieczeństwa, na które wystawiają pracowników, szczególnie w odniesieniu do możliwych zagrożeń dla wzroku, problemów fizycznych i obciążeń psychicznych. Po dokonaniu oceny ryzyka pracodawcy zobowiązani są do podjęcia właściwych środków w celu usunięcia stwierdzonych zagrożeń, biorąc pod uwagę dodatkowe lub połączone skutki stwierdzonych zagrożeń.

Dyrektywa 90/269/EWG Rady z 29 maja 1990 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących ochrony zdrowia i bezpieczeństwa podczas ręcznego przemieszczania ciężarów w przypadku możliwości wystąpienia zagrożenia, zwłaszcza urazów kręgosłupa pracowników (Dz.U.UE. L.90.156.9 z późn. zm.) w art. 4 stanowi, że o ile nie ma możliwości uniknięcia ręcznego przemieszczania ciężarów, pracodawca powinien zorganizować stanowiska pracy w taki sposób, ażeby zapewnić przemieszczenia w sposób tak bezpieczny i zdrowy, jak to możliwe, i oszacować warunki zdrowia i bezpieczeństwa związane z rodzajem pracy ze szczególnym uwzględnieniem charakterystyk obciążenia oraz charakterystyk środowiska pracy określonych w załączniku 1 do wymienionej dyrektywy. Charakterystyki obciążenia zakładają, że ręczne przemieszczanie ciężarów może powodować zagrożenia, zwłaszcza urazy kręgosłupa, o ile ciężar jest za ciężki lub za duży, nieporęczny lub trudny do utrzymania, niestabilny lub jego zawartość jest niestabilna, usytuowany w sposób wymagający trzymania lub manipulowania w odległości od tułowia lub ma tendencję do wyginania się lub obwijania wokół tułowia, a także gdy z powodu swojego kształtu lub składu może powodować urazy u pracowników, zwłaszcza w przypadku kolizji. Z kolei charakter środowiska pracy może zwiększać ryzyko, zwłaszcza urazów kręgosłupa, jeżeli nie ma wystarczającej przestrzeni, zwłaszcza w płaszczyźnie pionowej, żeby zrealizować postawione zadanie, powierzchnia jest nierówna, stwarzająca zagrożenie przy poruszaniu się lub jest śliska w stosunku do spodów obuwia pracowników, stanowisko pracy lub środowisko pracy uniemożliwia przemieszczanie ciężarów na bezpiecznej wysokości lub przy prawidłowej pozycji pracownika, podłoga lub powierzchnia robocza ma różne poziomy, co wymusza przemieszczanie ciężarów na różnych wysokościach, podłoga lub powierzchnia oparcia stóp jest niestabilna, jak również gdy temperatura, wilgotność lub wentylacja jest nieodpowiednia. Ponadto dokonując oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy związanych z ręcznym przenoszeniem ciężarów, pracodawca powinien uwzględnić warunki pracy zawodowej także określone w załączniku do wskazanej dyrektywy. Praca zawodowa może stanowić ryzyko, zwłaszcza urazów kręgosłupa, jeżeli obciąża się kręgosłup częstym lub zbyt długotrwałym wysiłkiem fizycznym, stosuje się nieodpowiednie okresy odpoczynku lub regeneracji, ciężary przenosi się z nadmiernym podnoszeniem, opuszczaniem lub nadmierną odległością przenoszenia, a także gdy rytm pracy wymuszony jest procesem technologicznym i nie może być zmieniony przez pracownika.

W myśl art. 3 dyrektywy 2004/37/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 29 kwietnia 2004 r. w sprawie ochrony pracowników przed zagrożeniem dotyczącym narażenia na działanie czynników rakotwórczych lub mutagenów podczas pracy (Dz.U.UE. L.04.158.50), w przypadku każdej czynności, która może narażać pracownika na działanie czynników rakotwórczych lub mutagenów, określa się charakter, stopień i czas trwania takiego kontaktu w celu umożliwienia oceny zagrożenia zdrowia i bezpieczeństwa pracownika oraz ustanowienia środków, które należy podjąć. Ocenę ponawia się systematycznie oraz w każdym przypadku, kiedy zachodzi jakakolwiek zmiana warunków, które mogą mieć wpływ na narażenie pracownika na działanie czynników rakotwórczych lub mutagenów. Podczas dokonywania oceny zagrożenia uwzględnia się wszystkie inne sposoby narażenia, na przykład takie jak wchłanianie do skóry lub przez nią. Podczas przeprowadzania oceny pracodawca zwraca szczególną uwagę na czynniki wpływające na stan zdrowia i bezpieczeństwo szczególnie zagrożonych pracowników oraz uwzględnia, między innymi, potrzebę niezatrudniania tych pracowników w miejscach, w których mogą być narażeni na działanie czynników rakotwórczych lub mutagenów.

Dyrektywa 2000/54/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 18 września 2000 r. w sprawie ochrony pracowników przed ryzykiem związanym z narażeniem na działanie czynników biologicznych w miejscu pracy (Dz.U.UE. L.00.262.21) w art. 3 wskazuje, że w przypadku jakiejkolwiek czynności mogącej stwarzać ryzyko wystąpienia narażenia na działanie czynników biologicznych należy ustalić rodzaj, stopień oraz czas trwania narażenia pracowników w celu umożliwienia oceny stopnia wszelkiego zagrożenia dla zdrowia lub bezpieczeństwa pracowników oraz ustanowienia środków ostrożności, które należy podjąć. W odniesieniu do czynności wiążących się z narażeniem na działanie kilku grup czynników biologicznych, ryzyko określane jest na podstawie zagrożeń wywoływanych przez wszystkie obecne niebezpieczne czynniki biologiczne. Ocena powinna być odnawiana regularnie oraz w każdym przypadku, gdy następuje jakakolwiek zmiana warunków, mogąca wpłynąć na narażenie pracowników na działanie czynników biologicznych.

W dyrektywie (art. 3 ust. 3) określono również, jakie informacje powinny być brane przez pracodawcę pod uwagę przy ocenie ryzyka zawodowego występującego na stanowiskach pracy związanych z narażeniem na czynniki biologiczne. Ocenę należy przeprowadzić z uwzględnieniem: klasyfikacji czynników biologicznych stanowiących lub mogących stanowić niebezpieczeństwo dla zdrowia ludzi, określonych w art. 18 dyrektywy, zaleceń właściwych władz wskazujących na konieczność kontroli czynników biologicznych w celu ochrony zdrowia pracowników, informacji na temat chorób, które mogą wystąpić w następstwie pracy wykonywanej przez pracownika, a także potencjalnego działania alergizującego lub toksycznego, występującego w wyniku wykonywanej przez pracownika pracy.

Sposób dokonywania oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy, na których występuje narażenie na czynniki chemiczne określa art. 4 dyrektywy 98/24/WE Rady z 7 kwietnia 1998 r. w sprawie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracowników przed ryzykiem związanym ze środkami chemicznymi w miejscu pracy (Dz.U.UE. L.98.131.11 z późn. zm.). Zgodnie z powołanym przepisem, pracodawca ocenia ryzyko zagrażające bezpieczeństwu i zdrowiu pracowników wynikające z obecności tych środków chemicznych, biorąc pod uwagę niebezpieczne właściwości tych środków, informacje dotyczące bezpieczeństwa i zdrowia, które podawane są przez dostawcę (np. stosowna karta zawierająca dane dotyczące bezpieczeństwa), poziom, typ i długość narażenia, warunki pracy z udziałem tych środków, włącznie z ich ilością, dopuszczalne wartości narażenia zawodowego lub dopuszczalne wartości biologiczne ustalone na terytorium danego państwa członkowskiego, skutki podjętych działań prewencyjnych lub środków, które należy podjąć, jak również tam gdzie jest to możliwe, wnioski, które można wyciągnąć z przeprowadzonych kontroli stanu zdrowia.

Ponadto przepisy dyrektywy zakładają, że ocena zagrożenia jest udokumentowana w sposób zgodny z ustawodawstwem krajowym i praktyką, i może zawierać dowody dostarczone przez pracodawcę, że charakter i zakres zagrożenia związanego z działaniem środków chemicznych czynią niepotrzebną dalszą bardziej szczegółową ocenę zagrożenia. Ocena zagrożenia jest uaktualniana, szczególnie jeśli miały miejsce znaczące zmiany, które mogłyby uczynić ją nieaktualną, lub gdy wyniki kontroli stanu zdrowia wskazują, że jest ona konieczna. Ocena zagrożenia powinna określać także niektóre działania przedsiębiorstwa, takie jak konserwacja i naprawa, w których można przewidzieć ryzyko narażenia lub które z innych względów mogą mieć szkodliwe skutki dla bezpieczeństwa i zdrowia, nawet mimo podjęcia wszelkich technicznych środków. W przypadku działań wymagających narażenia na działanie kilku niebezpiecznych środków chemicznych, ryzyko ocenia się na podstawie zagrożenia, jakie niosą środki chemiczne w dowolnej kombinacji. W przypadku podjęcia przez pracodawcę nowej działalności z udziałem niebezpiecznych środków chemicznych, dyrektywa dopuszcza rozpoczęcie pracy jedynie po przeprowadzeniu oceny ryzyka związanego z tą działalnością i wdrożeniu wybranych środków zapobiegawczych.

Dyrektywa 1999/92/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 16 grudnia 1999 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których może wystąpić atmosfera wybuchowa (Dz.U.UE. L.00.23.57 z późn. zm.) w art. 4 określa, że w toku oceny ryzyka zawodowego pracodawca ocenia konkretne zagrożenie wynikające z przebywania w przestrzeni zagrożonej wybuchem, biorąc pod uwagę co najmniej: prawdopodobieństwo powstania atmosfer zagrożonych wybuchem i ich trwałość, prawdopodobieństwo zaistnienia źródeł zapłonu, włączając wyładowania elektrostatyczne, które będą obecne i staną się aktywne oraz skuteczne, instalacje, użyte substancje, zachodzące procesy i ich ewentualne wzajemne oddziaływanie, jak również rozmiar przewidywanych skutków. Ryzyko wybuchu powinno być oceniane całościowo, a więc ocena ryzyka zawodowego uwzględnia także te miejsca w zakładzie pracy, które są albo mogą być połączone przez otwory z miejscami, gdzie może powstawać atmosfera wybuchowa są brane pod uwagę przy ocenie ryzyka wybuchu.

W myśl art. 4 dyrektywy 2002/44/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 25 czerwca 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa dotyczących narażenia pracowników na ryzyko spowodowane czynnikami fizycznymi - wibracjami (Dz.U.UE. L.02.177.13 z późn. zm.), pracodawca ocenia i, w razie potrzeby, dokonuje pomiaru poziomu wibracji mechanicznych, na jakie narażeni są pracownicy. Pomiaru, dla prawidłowego sformułowania oceny ryzyka zawodowego, dokonuje się zgodnie z zasadami określonymi w załączniku do wymienionej dyrektywy. Podstawą oceny poziomu narażenia na wibracje przekazywane na kończyny górne jest obliczenie dziennej wartości narażenia, znormalizowanej dla ośmiogodzinnego okresu odniesienia A(8), wyrażonej jako pierwiastek kwadratowy sumy kwadratów (rms) (łączna wartość) wartości przyspieszenia ważonych częstotliwością, ustalonych na ortogonalnych osiach ahwx, ahwy, ahwz, określonych w normie ISO 5349-1(2001). Dopuszcza się dokonanie oceny poziomu narażenia na podstawie szacunku opartego na pochodzącej od producenta informacji dotyczącej poziomu emisji ze stosowanego sprzętu roboczego, oraz w oparciu o obserwacje specyficznych sposobów wykonywania pracy lub o pomiar. Z kolei podstawą oceny poziomu narażenia na wibracje jest wyliczenie dziennej wartości narażenia A(8), wyrażonej jako równoważne ciągłe przyspieszenie w okresie ośmiu godzin, obliczone jako najwyższa wartość (rms) lub wartość najwyższej dawki wibracji (VDV) z przyspieszeń ważonych częstotliwością, ustalonej na trzech ortogonalnych osiach (1,4awx, 1,4awy awz) dla pracownika w pozycji siedzącej lub stojącej, zgodnie z normą ISO 2631-1(1997). Dopuszcza się dokonanie oceny poziomu narażenia na podstawie szacunku opartego na pochodzącej od producenta informacji dotyczącej poziomu emisji ze stosowanego sprzętu roboczego oraz w oparciu o obserwacje konkretnych sposobów wykonywania pracy lub o pomiar. Dyrektywa wymaga od pracodawcy przechowywania danych uzyskanych z oceny lub pomiaru poziomu narażenia na wibracje mechaniczne w odpowiedniej postaci, umożliwiającej odwołanie się do nich na późniejszym etapie.

W toku dokonywania oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy związanych z narażeniem na wibracje pracodawca jest obowiązany zwrócić szczególną uwagę na: poziom, rodzaj i czas trwania narażenia, łącznie z każdym przypadkiem narażenia na sporadyczne wibracje lub powtarzające się wstrząsy, skutki dla zdrowia i bezpieczeństwa pracowników narażonych w szczególnym stopniu, wszelkie pośrednie skutki dla bezpieczeństwa pracownika, wynikające z interakcji wibracji mechanicznych i miejsca pracy lub innych sprzętu roboczego, informacje przedstawione przez producentów sprzętu roboczego - zgodnie z odpowiednimi dyrektywami wspólnotowymi, istnienie sprzętu zastępczego, zaprojektowanego tak, aby ograniczać poziomy narażenia na wibracje mechaniczne, szczególne warunki pracy, takie jak niskie temperatury, a także odpowiednie informacje uzyskane z kontroli medycznej.

Dyrektywa 2003/10/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 6 lutego 2003 r. w sprawie minimalnych wymagań w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa dotyczących narażenia pracowników na ryzyko spowodowane czynnikami fizycznymi - hałasem (Dz.U.UE. L.03.42.38 z późn. zm.) w art. 4 stanowi, że pracodawca ocenia i, w razie potrzeby, dokonuje pomiaru poziomu hałasu, na jaki narażeni są pracownicy. Metody i aparatura stosowane do pomiaru powinny być dostosowane do warunków środowiskowych, w szczególności w świetle rodzaju hałasu, jaki ma być mierzony, czasu ekspozycji, czynników otoczenia oraz charakterystyk aparatury pomiarowej. W ocenie wyników pomiarów należy uwzględniać niedokładności pomiaru wyznaczone zgodnie z praktyką metrologiczną.

Dokonując oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy, na których pracownicy narażeni są na hałas, pracodawca powinien uwzględnić następujące czynniki: poziom, rodzaj i czas ekspozycji, włącznie z ekspozycją na hałas impulsowy, wszelkie skutki dla zdrowia i bezpieczeństwa pracowników należących do grup ryzyka o szczególnej wrażliwości, o ile jest to wykonalne z technicznego punktu widzenia, wszelkie skutki dla zdrowia i bezpieczeństwa pracownika, wynikające z interakcji pomiędzy hałasem i ototoksycznymi substancjami związanymi z wykonywaną pracą oraz pomiędzy hałasem i wibracjami, wszelkie pośrednie skutki dla zdrowia i bezpieczeństwa pracownika, wynikające z interakcji pomiędzy hałasem i sygnałami ostrzegawczymi lub innymi dźwiękami, które powinien on obserwować w celu zmniejszenia ryzyka wypadku, informacje o emisji hałasu dostarczone przez producentów sprzętu roboczego zgodnie z odpowiednimi dyrektywami UE, istnienie sprzętu alternatywnego, zaprojektowanego do ograniczenia emisji hałasu, odpowiednie informacje uzyskane z badań lekarskich, jak również dostępność indywidualnych ochron słuchu o odpowiedniej charakterystyce tłumienia.

Dyrektywa 2004/40/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 29 kwietnia 2004 r. w sprawie minimalnych wymagań w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa dotyczących narażenia pracowników na ryzyko spowodowane czynnikami fizycznymi - polami elektromagnetycznymi (Dz.U.UE. L.04.159.1 z późn. zm.) w art. 4 nakłada na pracodawcę obowiązek dokonania oceny oraz, w razie potrzeby, pomiarów lub obliczeń poziomu pól elektromagnetycznych, na których działanie narażeni są pracownicy. Ocenę, pomiary lub obliczenia, do momentu objęcia wszystkich istotnych przypadków ocen, pomiarów lub obliczeń zharmonizowanymi normami europejskimi CENELEC, przeprowadza się zgodnie z uzasadnionymi naukowo normami, a także, jeśli są istotne, biorąc pod uwagę poziomy emisji podane przez producentów sprzętu, jeżeli podlega on odpowiednim dyrektywom wspólnotowym.

W toku dokonywania oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy związanych z narażeniem na pola elektromagnetyczne pracodawca jest obowiązany zwrócić szczególną uwagę na: poziom, widmo częstotliwości, czas trwania i rodzaj ekspozycji, wszelkie skutki dotyczące zdrowia i bezpieczeństwa pracowników szczególnie zagrożonych, wszelkie skutki pośrednie, takie jak zakłócenia elektronicznego sprzętu medycznego i elektronicznych urządzeń medycznych (w tym elektrostymulatorów serca i innych wszczepionych urządzeń), zagrożenie balistyczne od przedmiotów ferromagnetycznych w polach magnetostatycznych o indukcji magnetycznej przekraczającej 3mT, uruchomienie urządzeń elektrowybuchowych aktywowanych elektrycznie (detonatorów) oraz pożary i wybuchy w wyniku zapalenia materiałów łatwopalnych od iskier wywołanych przez pola indukowane, prądy kontaktowe lub wyładowania iskrowe. Ponadto w ocenie ryzyka pracodawca powinien uwzględnić istnienie sprzętu zastępczego zaprojektowanego w celu zmniejszania poziomu ekspozycji na pola elektromagnetyczne, odpowiednie informacje uzyskane w wyniku nadzoru medycznego, wielorakie źródła ekspozycji, a także jednoczesną ekspozycję na pola o różnych częstotliwościach.

W myśl art. 4 dyrektywy 2006/25/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 5 kwietnia 2006 r. w sprawie minimalnych wymagań w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa dotyczących narażenia pracowników na ryzyko spowodowane czynnikami fizycznymi - sztucznym promieniowaniem optycznym (Dz.U.UE. L.06.114.38 z późn. zm.) pracodawca, w przypadku pracowników narażonych na promieniowanie optyczne emitowane przez sztuczne źródła, ocenia i, jeżeli to konieczne, dokonuje pomiaru lub obliczeń poziomów ekspozycji na promieniowanie optyczne, na jakie mogą być narażeni pracownicy, tak aby środki niezbędne do ograniczenia ekspozycji do mających zastosowanie poziomów mogły zostać określone i wprowadzone w życie. Metodologia stosowana do oceny, pomiaru lub obliczeń powinna odpowiadać normom Międzynarodowej Komisji Elektrotechnicznej (IEC) w odniesieniu do promieniowania laserowego i zaleceń Międzynarodowej Komisji Oświetleniowej (CIE) oraz Europejskiego Komitetu Normalizacyjnego (CEN) w odniesieniu do promieniowania niekoherentnego (nielaserowego). W przypadkach ekspozycji, które nie są objęte tymi normami i zaleceniami, i do czasu, gdy odpowiednie normy lub zalecenia UE staną się dostępne, ocenę, pomiary lub obliczenia przeprowadza się, stosując dostępne wytyczne krajowe lub międzynarodowe oparte na naukowych podstawach. W obydwu przypadkach ekspozycji ocena może uwzględniać dane dostarczone przez producentów sprzętu w przypadkach objętych odpowiednią dyrektywą wspólnotową.

Dokonując oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy związanych z narażeniem na sztuczne promieniowanie optyczne, pracodawca jest zobowiązany zwrócić szczególną uwagę na: poziom, zakres długości fal oraz czas trwania ekspozycji na promieniowanie optyczne emitowane przez sztuczne źródła, wszelkie skutki dla zdrowia i bezpieczeństwa pracowników należących do grup ryzyka o szczególnej wrażliwości, wszelkie możliwe skutki dla zdrowia i bezpieczeństwa pracowników, wynikające z interakcji w miejscu pracy między promieniowaniem optycznym a chemicznymi substancjami fotouczulającymi, wszelkie pośrednie skutki, takie jak czasowe oślepienie, eksplozja lub pożar, istnienie wyposażenia zastępczego, przeznaczonego do ograniczenia poziomów ekspozycji na promieniowanie optyczne, odpowiednie informacje uzyskane w wyniku profilaktycznych badań lekarskich, wielorakie źródła narażenia na sztuczne promieniowanie optyczne, klasyfikację zastosowaną dla lasera, określoną zgodnie z odpowiednią normą IEC, oraz, w odniesieniu do każdego sztucznego źródła, co do którego istnieje prawdopodobieństwo spowodowania uszkodzenia podobnego do tego, jakie może spowodować laser klasy 3B lub 4, każdą podobną klasyfikację, jak również informacje dostarczone przez producentów źródeł promieniowania optycznego i związanego z nimi wyposażenia roboczego, zgodnie z odpowiednimi dyrektywami wspólnotowymi.

Zgodnie z postanowieniami większości wskazanych wyżej dyrektyw szczegółowych w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, ocena ryzyka zawodowego musi być zapisana na odpowiednim nośniku, zgodnie z prawem krajowym i praktyką. Może zawierać sporządzone przez pracodawcę uzasadnienie, stwierdzające, że z uwagi na charakter i zakres zagrożeń związanych z określonym czynnikiem dalsza szczegółowa ocena zagrożenia jest zbędna. Ocenę należy systematycznie aktualizować, w szczególności jeśli nastąpiły istotne zmiany, które mogły spowodować, że ocena stała się nieaktualna lub jeśli wyniki kontroli medycznej wykażą konieczność aktualizacji.

Dyrektywy szczegółowe określają również działania, jakie pracodawca powinien podejmować w oparciu o dokonaną ocenę ryzyka zawodowego. Wśród działań tych należy wymienić przede wszystkim próby wprowadzenia innych metod pracy, ograniczających ryzyko związane z danym zagrożeniem, dobór sprzętu o niższym poziomie emisji danego czynnika szkodliwego, z uwzględnieniem rodzaju wykonywanej pracy, wprowadzenie środków technicznych mających na celu redukcję zagrożenia, właściwe programy konserwacji sprzętu roboczego, miejsc pracy i systemów stanowisk pracy, właściwe projektowanie i rozmieszczenie miejsc pracy i stanowisk pracy, maksymalne ograniczenie czasu trwania i poziomu ekspozycji, zapewnienie pracownikom właściwie dobranych środków ochrony indywidualnej, a także odpowiednich instrukcji. Ponadto zgodnie z prawem wspólnotowym miejsca pracy, określone podstawie oceny ryzyka, w których pracownicy mogliby być narażeni na czynniki szkodliwe, których poziomy przekraczają wartości graniczne ekspozycji, powinny być odpowiednio oznakowane - zgodnie z dyrektywą 92/58/EWG Rady z 24 czerwca 1992 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących znaków bezpieczeństwa i/lub zdrowia w pracy. Większość dyrektyw szczegółowych zobowiązuje także pracodawców do informowania pracowników o wynikach dokonanej oceny ryzyka zawodowego, wynikach przeprowadzonych w ramach oceny ryzyka pomiarów lub obliczeń dotyczących poziomów ekspozycji na dany czynnik szkodliwy, wraz z wyjaśnieniem ich znaczenia oraz potencjalnego zagrożenia.

Jak wynika z powyższego zestawienia wymogów określonych ustawodawstwem europejskim, jakie spełniać powinna prawidłowo przeprowadzona ocena ryzyka zawodowego na poszczególnych stanowiskach pracy, stanowi ona dokładne źródło informacji o rodzaju i stopniu narażenia pracowników na określone czynniki szkodliwe i niebezpieczne w środowisku pracy. Ocena taka, wraz z podejmowanymi na jej bazie działaniami prewencyjnymi, stanowią kluczowy element prawidłowo funkcjonującego systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy w nowoczesnym przedsiębiorstwie.

Michał Wyszkowski, ekspert prawa pracy