Obowiązki informacyjne pracodawcy
W trakcie zatrudnienia pracodawca musi przygotować szereg dokumentów i informacji dla pracownika. Pracownik nie jest jednak jedynym adresatem pism informacyjnych od pracodawcy. Przepisy prawa nakazują w pewnych sytuacjach dostarczać je również określonym organom państwowym. Zaniedbanie tego obowiązku grozi konkretnymi sankcjami, włącznie z pociągnięciem do odpowiedzialności karnej.
Ciężki wypadek do wiadomości prokuratora
W razie wystąpienia wypadku przy pracy pracodawca ma bezwzględny obowiązek przeprowadzenia postępowania powypadkowego. Nie uchyla go nawet wysokie prawdopodobieństwo oceny, że zaistniałe zdarzenie nie kwalifikuje się do uznania za wypadek przy pracy. Odpowiedzialność pracodawcy za wyjaśnienie całokształtu okoliczności wypadku ulega zaostrzeniu o dodatkowe wymogi, w przypadku gdy doszło do śmiertelnego, ciężkiego lub zbiorowego (któremu uległy co najmniej 2 osoby) wypadku przy pracy. Zaliczając dane zdarzenie (wypadek) do jednego ze wskazanych wyżej rodzajów, pracodawca posiłkuje się definicjami zawartymi w przepisach ubezpieczeniowych, w tym przypadku w ustawie o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 2009 r. nr 167, poz. 1322 ze zm.). W myśl art. 3 ust. 4-5 tej ustawy, za wypadek śmiertelny uważa się taki wypadek, w wyniku którego pracownik zmarł w okresie 6 miesięcy od jego wystąpienia. Natomiast z ciężkim wypadkiem mamy do czynienia, jeżeli spowodował on ciężkie uszkodzenie ciała, m.in. utratę wzroku, słuchu, mowy albo rozstrój zdrowia, chorobę nieuleczalną lub zagrażającą życiu, trwałą chorobę psychiczną, całkowitą lub częściową niezdolność do pracy w zawodzie lub trwałe, istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.
W sytuacji takiego wypadku pracodawca ma obowiązek niezwłocznego powiadomienia właściwego okręgowego inspektora pracy i prokuratora (art. 234 § 2 K.p.). Należy tego dokonać niezwłocznie, a więc w jak najszybszym (na tyle, na ile jest to możliwe w danej sytuacji) terminie. Niewykonanie tego obowiązku lub nieuzasadniona zwłoka w jego realizacji to nie tylko wykroczenie przeciwko prawom pracownika, ale również przestępstwo karne zagrożone karą grzywny lub ograniczenia wolności (art. 221 Kodeksu karnego, Dz. U. z 1997 r. nr 88, poz. 553 ze zm.). Wskazany obowiązek informacyjny dotyczy też każdego innego wypadku mającego związek z pracą, który miał charakter śmiertelny, ciężki lub zbiorowy, jeżeli może być uznany za wypadek przy pracy.
Za zgodą inspektora lub za jego wiedzą
Długość okresów rozliczeniowych jest "przyporządkowana" do określonego systemu czasu pracy. Niektóre nie mogą przekroczyć 4 tygodni (np. przy systemie w ruchu ciągłym), inne natomiast mogą być przedłużane powyżej miesiąca - do 3, 4, 6, a nawet 12 miesięcy (art. 129 K.p.). Jednak takie przedłużanie okresu rozliczeniowego ponad standardowy miesiąc nie jest bezwarunkowe. Wymagane jest wystąpienie co najmniej szczególnych potrzeb po stronie pracodawcy lub dodatkowo uzależnienie wykonywania pracy od warunków atmosferycznych lub nietypowych uwarunkowań organizacyjnych bądź technicznych.
Niezależnie od spełnienia powyższych przesłanek, przedłużenie okresu rozliczeniowego wymaga uzyskania zgody zakładowej organizacji związkowej. Jeżeli nie zostanie udzielona lub związki nie występują w zakładzie pracy, wówczas pracodawca musi powiadomić właściwego miejscowo inspektora pracy o zastosowaniu dłuższych okresów rozliczeniowych (art. 150 § 2 K.p.). Jest to obowiązek typowo informacyjny, inspektor pracy nie ma bowiem możliwości niewyrażenia zgody na zastosowanie przedłużonych okresów rozliczeniowych. Prawo pracy wymaga tylko, aby o nich wiedział.
Na udzieleniu informacji inspektorowi nie kończy się natomiast sprawa zatrudnienia młodocianego przy pracach lekkich. Pracodawca, który planuje takie zatrudnienie, musi najpierw stworzyć wykaz prac lekkich i uzyskać aprobatę tego wykazu przez lekarza medycyny pracy i państwowego inspektora pracy (art. 2001 K.p.). Nie wystarczy więc informacyjnie przekazać wspomniany wykaz inspektorowi. Pracodawca musi jeszcze poczekać na jego zatwierdzenie przez organ inspekcji.
|
Niektóre obowiązki informacyjne pracodawcy |
|
|
sprawy objęte obowiązkiem przekazania informacji |
|
|
zatrudnianie pracowników pracujących w nocy (informacja na wniosek pracownika, art. 1517 § 6 K.p.) |
właściwy okręgowy inspektor pracy |
|
przeprowadzanie zwolnień grupowych (art. 2 i 4 ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, Dz. U. z 2003 r. nr 90, poz. 844 ze zm.) |
właściwy powiatowy |
|
przeprowadzanie tzw. zwolnień monitorowanych (art. 70 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, Dz. U. z 2008 r. nr 69, poz. 415 ze zm.) |
|
|
zatrudnienie osoby, której wynagrodzenie podlega zajęciu komorniczemu oraz przekazanie, przy ustaniu zatrudnienia, dokumentacji dotyczącej zajęcia nowemu pracodawcy tej osoby (art. 884 Kodeksu postępowania cywilnego, Dz. U. z 1964 r. nr 43, poz. 296 ze zm.) |
właściwy komornik |
|
podejrzenie choroby zawodowej (art. 235 § 1 K.p., zgłoszenie niezwłoczne) |
właściwy okręgowy inspektor pracy, |
|
rozpoczęcie działalności w charakterze pracodawcy (przy zatrudnieniu pierwszego pracownika); pisemna informacja powinna zawierać dane o miejscu, rodzaju i zakresie prowadzonej działalności (art. 209 K.p.). Obowiązek informacyjny należy wykonać w terminie 30 dni od rozpoczęcia działalności (zatrudnienia pierwszego pracownika); Informację należy aktualizować w razie zmiany miejsca, rodzaju i zakresu prowadzonej działalności. O zmianie danych należy poinformować w terminie 30 dni od wystąpienia zmiany. |
właściwy okręgowy inspektor pracy |
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.)
autor: Agata Barczewska
Gazeta Podatkowa nr 33 (865) z dnia 2012-04-23