Monitoring pracowników

Kandydat do pracy musi ujawnić potencjalnemu pracodawcy nie tylko podstawowe dane osobowe, jak imię, nazwisko, datę urodzenia, adres do korespondencji i wykształcenie, ale także imiona rodziców oraz przebieg dotychczasowej kariery zawodowej.

Dodatkowo, od już zatrudnionych można wymagać podania numeru PESEL. Ponadto osoby znajdujące się w szczególnej sytuacji i korzystające z tego tytułu z pewnych przywilejów przewidzianych przez prawo pracy - przykładowo kobiety korzystające z urlopu macierzyńskiego - muszą ujawnić więcej danych na swój temat. Podobna sytuacja dotyczy przedstawicieli niektórych zawodów - policjantów, prokuratorów czy sędziów.

Jednak katalog sytuacji, w których pracodawca może uzyskać dodatkowe informacje o podwładnym, jest szerszy. Jeżeli na danym stanowisku wymagana jest niekaralność pracownika, korzystanie przez niego z pełni praw publicznych czy posiadanie prawa do wykonywania zawodu, pracodawca ma prawo uzyskać informacje z Krajowego Rejestru Karnego. Dotyczy to przykładowo pracowników służby cywilnej, policjantów, nauczycieli mianowanych, ochroniarzy czy agentów służb specjalnych.

Opisywane do tej pory sytuacje regulowane są przez Kodeks Pracy oraz ustawy dotyczące wykonywania niektórych zawodów. Natomiast w kwestii kontroli nad personelem, prawo pracy przewiduje jedynie, iż pracodawca zobowiązany jest do poszanowania godności i innych dóbr osobistych zatrudnianych osób. Skutek - stosowanie różnych narzędzi i praktyk w zakresie kontroli pracowników nie jest ani zakazane, ani oficjalnie dozwolone przez prawo pracy. W przypadku braku istnienia odpowiednich przepisów, korzysta się z orzecznictwa sądowego lub działa na podstawie wykształconego długotrwałego postępowania.

Generalnie stosuje się zasadę, że informacje uzyskane dzięki testom psychologicznym, badaniom wariografem czy czytnikom biometrycznym (badającym np. linie papilarne czy skanujące tęczówkę oka) mogą być wykorzystywane jedynie w związku z wykonywaniem obowiązków zawodowych. Ponadto pracownik powinien wcześniej wyrazić zgodę na takie badania.

Kontrola dotyczy także zachowania pracownika w miejscu pracy. W tym celu stosuje się kamery, nadzoruje korzystanie przez personel z firmowego komputera i internetu, a także przeszukuje podwładnych. Kamery nie mogą być instalowane w miejscach naruszających prywatność zatrudnianych, jak łazienka czy przebieralnia. Ponadto pracownicy muszą być poinformowani o takiej kontroli.

Podwładni muszą także wiedzieć, że na ich komputerach w miejscu pracy zainstalowany jest program kontrolujący czas, jaki mogą spędzać na przeglądaniu stron WWW niezwiązanych z wykonywaną pracą. Zdarza się, że pracodawcy blokują witryny internetowe wykorzystywane w celach prywatnych. Przełożeni mogą również nadzorować pocztę elektroniczną zatrudnianych. Prawo do czytania wiadomości dotyczy jedynie służbowych maili. Odnośnie przeszukiwania pracowników w celu sprawdzenia, czy nie wynoszą produktów firmowych z miejsc pracy, przyjmuje się, że personel musi być uprzedzony o możliwości takiej kontroli.

Pracownik nie musi natomiast wyrazić zgody na kontrolę alkomatem - jednak samo podejrzenie o spożycie alkoholu skutkuje nie dopuszczeniem takiej osoby do wykonywania obowiązków zawodowych.

Nowatorską metodą kontrolowania pracowników jest zatrudnienie "tajemniczego klienta". To osoba, która udając zainteresowanie kupnem produktu czy usługi sprawdza, jak personel zachowuje się w stosunku do klientów oraz czy przestrzega obowiązujących standardów pracy.

Lidia Kafarska

analityk rynku pracy, Sedlak & Sedlak

Pobierz darmowy: PIT 2010