Lekarstwo na kryzys?

Masowe zwolnienia dotykają pracowników handlu, hut, banków, ale nie tylko. W każdej branży znajdzie się firma zapowiadająca redukcję sporej liczby pracowników. Kto będzie pracował? Pracodawcy zapowiadają proponowanie umów krótkookresowych i zatrudnianie osób z agencji pracy.

Jedne z największych zwolnień grupowych rozpoczęły się w połowie maja w TESCO. Jak zapowiada dyrekcja - do końca czerwca pracę straci tam 980 osób.

- Naszym zdaniem pracę mogło stracić nawet 10 procent zatrudnionych - mówi Elżbieta Jakubowska, przewodnicząca "S" w sieci Tesco. - Spodziewamy się też umów zmieniających, które zmniejszyłyby etaty i wypowiadały dotychczasowe warunki.

Oficjalną przyczyną zwolnień jest reorganizacja pracy. Związkowcy natomiast podejrzewają, że to próba szukania oszczędności - zwalniania osób mających umowy na czas nieokreślony, a następnie zatrudniania ich przez agencje pracy tymczasowej.

- Jak na razie pracodawca części pracowników proponuje przejście na pół lub trzy czwarte etatu - mówi Jakubowska. - Odmowa jest równoznaczna z odejściem z pracy. Wręczając wypowiedzenia, pracodawca proponuje porozumienie stron.

Żaden z funkcjonujących w Tesco związków zawodowych nie zgodził się na przeprowadzenie zwolnień grupowych. Solidarność zaproponowała utworzenie międzyzwiązkowego komitetu protestacyjnego.

Po fasadowych, zdaniem związkowców, konsultacjach społecznych związki podpisały oświadczenie dotyczące braku porozumienia w sprawie zwolnień pracowników. W ich ocenie pracodawca naruszył ustawę o związkach zawodowych, nie informując o kondycji finansowej firmy i nie podając podstawy zwolnień grupowych.

- Chcieliśmy poznać szczegółowe dane, ale pracodawca ich nam nie pokazał - mówi Jakubowska. - Pytał, po co nam one potrzebne. Nie podał nawet, ile osób chce zwolnić. A to gwarantuje ustawa.

Związkowcy postulowali, by przed zwolnieniami uchronić ludzi, którym na rynku pracy jest obecnie najtrudniej - osoby po 50. roku życia i samotne matki. Dodatkowo - zwiększenie ustawowych odpraw dla zwalnianych oraz wypłatę jednorazowych odszkodowań z tytułu utraty pracy od 50 proc. do 400 proc. zasadniczego wynagrodzenia. Pracodawca jednak odrzucił te propozycje. W regulaminie zwolnień grupowych umieszczono zapis, że ochronie podlegać będą jedyni żywiciele rodzin.

Związkowcy nie dawali za wygraną i postanowili wystąpić do pracodawcy o pakiet socjalny dla zwalnianych pracowników, co spowodowało wejście w spór zbiorowy. Solidarność chce ograniczyć liczbę zwolnień w Tesco do minimum. Domagają się kontroli prokuratury i Państwowej Inspekcji Pracy.

- Postulowaliśmy, żeby zwiększyć zatrudnienie, bo pracowników i tak jest w Tesco za mało. Jeden człowiek obsługuje często nie jedno, a dwa lub nawet trzy stanowiska. Ludzie są przepracowani.

Zwolnienie 1000 osób do końca roku 2012 zapowiedział ArcelorMittal Poland SA. Tam również porozumienie między związkami a pracodawcą nie nastąpiło. Po konsultacjach zarząd spółki wprowadził regulamin zwolnień grupowych. Z pracą pożegnają się wybrani pracownicy siedmiu zakładów koncernu. Oficjalne przyczyny zwolnień to restrukturyzacja, kryzys i trudna sytuacja na rynku stali. Związkowcy uważają, że nie ma przesłanek ekonomicznych, by zmniejszać zatrudnienie.

- Kondycja zakładu nie jest zła - mówi Jerzy Goiński, przewodniczący Międzyzakładowej Organizacji Związkowej NSZZ "S" w Arcelor Mittal Poland SA. - Przyczyną są pewnie oszczędności na kosztach stałych i dzięki oszczędnościom, zwiększanie zysków płynących do właściciela.

14 marca spółka uruchomiła program odejść pracowniczych.

- Analizy trwają, jeszcze nie wiemy, ile osób skorzystało z programu - mówi Goiński.

Zarząd Huty Batory w Chorzowie również zapowiedział zwolnienia grupowe. Przyczyną miała być zła koniunktura na wyroby hutnicze. 2 kwietnia od 6 rano przeciw zwolnieniom i zatrudnianiu przez agencje pracy spontanicznie zastrajkowało 250 pracowników. Chcieli odstąpienia od zwolnień, wycofania wypowiedzeń, zatrudnienia zwolnionych osób, przywrócenia układu zbiorowego pracy, wypłaty funduszu socjalnego z okazji świąt wielkanocnych oraz likwidacji umów śmieciowych. Region Śląsko-Dąbrowski NSZZ Solidarność poparł strajkujących i zaoferował pomoc prawną. Po proteście odstąpiono od zwolnień grupowych, ale ponad 100 osób, które wzięło w nim udział, wypowiedzenia jednak dostało. Pracodawca proponował odejście za porozumieniem stron.

- Po majówce większość zwolnionych osób przyjęto ponownie, ale przez agencje pracy - mówi Stefania Penkała, przewodnicząca "S" w Hucie Batory.

130 osób straci pracę w podtoruńskiej fabryce telewizorów Orion Electric Poland. Pracuje tam 260 osób. Władze fabryki tłumaczą zwolnienia kryzysem i brakiem popytu na telewizory.

- Mocno zaangażowaliśmy w sprawę Oriona samorząd województwa. Sytuacja w fabryce będzie tematem obrad Wojewódzkiej Komisji Dialogu Społecznego. I mamy nadzieję, że w wyniku naszych zabiegów zwolnienia zostaną cofnięte - mówi Jacek Żurawski, przewodniczący regionu Toruńsko-Włocławskiego NSZZ Solidarność. - Strefa ekonomiczna powstała po to, by ludzie mieli pracę, a nie ją tracili. Jako Solidarność robimy wszystko, żeby nie doszło do zwolnień.

Zwolnienia szykują się również w słupskiej Scanii. Powodem może być brak zamówień na autobusy.

- Nie znamy jeszcze konkretów - mówi Mirosław Okuniewski, przewodniczący komisji zakładowej Solidarności w Scanii. - Pierwszych rozmów w tej sprawie spodziewamy się w połowie czerwca. Na razie pracodawca twierdzi, że chce uniknąć zwolnień.

W sektorze bankowym zwolnienia dotkną pracowników Nordei, City Handlowego, BPH, DnB Nord, BNP Paribas.

- Banki mają kłopoty w rodzimych krajach i przeorganizowują działalność - mówi Mieczysław Bielawski, przewodniczący Sekcji Krajowej Bankowców NSZZ Solidarność. - Wiele banków połączyło się, a połączenia równają się zwolnieniom. Instytucja powstała z dwóch innych nie potrzebuje dwóch central.

DnB Nord zapowiedział rezygnację z usług detalicznych, co spowoduje zwolnienie większości z 900 osób zatrudnionych przez firmę. Nordea zamyka 60 ze 194 placówek, pracę straci 400 osób. W mniejszych miejscowościach zabraknie niebawem ponad 500 miejsc pracy w placówkach City Handlowy. W BPH wręczanie wypowiedzeń już się zaczęło. Do końca listopada 2012 roku otrzyma je w sumie 600 osób (głównie pracowników centrali banku). Restrukturyzacja zatrudnienia jest związana z "upraszczaniem struktury organizacyjnej i jej dostosowaniem do strategii banku na kolejne lata" - czytamy w komunikacie banku. Jego władze zapowiedziały, że pracownikom zaoferowany będzie pakiet odpraw i pomocy. Do połowy 2013 roku z pracą pożegnać się będzie musiało też 410 pracowników BNP Paribas Bank Polska. Redukcje etatów są tam prowadzone w ramach programu poprawy wydajności.

Czym grożą zwolnienia w sektorze bankowym?

- Zwolnienia grupowe mogą spowodować zamrożenie płac w branży - komentuje Bielawski. - Jeśli będzie duża konkurencja na rynku pracy, nie będzie motywacji, by ludziom podnosić pensje.

O planowanym zwolnieniu 519 osób dowiedzieli się na początku kwietnia pracownicy Netii SA. 129 osób otrzyma nowe, zmienione umowy. Jak informuje zarząd, zwolnienia i zmiany są dyktowane przez budowę nowej struktury Grupy Netia.

Zwolnienie 134 osób do 30 czerwca zapowiedziały władze Ceramiki Harasiuki w Nisku na Podkarpaciu. To oznacza, że etaty zatrzyma tylko 27 osób ze 161-osobowej załogi.

- Zawiadomienie o zwolnieniach grupowych wpłynęło do Urzędu Pracy 30 marca - potwierdza Piotr Rutyna, dyrektor PUP w Nisku. - Powodem jest trudna sytuacja ekonomiczna spowodowana ograniczeniem inwestycji w branży oraz spadkiem popytu na oferowane produkty. Paradoksalnie, równolegle z informacją o zwolnieniach grupowych, wpłynęły do nas z zakładu oferty pracy krótkoterminowej.

Od początku roku bezrobocie wzrasta. Pod względem liczby zwolnionych rekordowy był rok 2009. Czy liczba grupowych zwolnień spowoduje, że ten niechlubny rekord w tym roku zostanie pobity?

Alicja Dzierzbicka