Łatwiej będzie zostać repatriantem

Stwierdzenie polskiego pochodzenia będzie uprawniać do czasowego zamieszkania w Polsce. Co ważne - cudzoziemiec uzyska zezwolenie bez potrzeby wykazania regularnego źródła dochodu lub więzów rodzinnych z obywatelami polskimi. Projekt ustawy o stwierdzeniu pochodzenia polskiego przygotowany przez resort spraw wewnętrznych i administracji zwalnia też z opłaty za zezwolenie na zamieszkanie, która wynosi 340 zł.

- Projektowane rozwiązania wychodzą naprzeciw potrzebom osób najbogatszych, które stać będzie na przyjazd do Polski i założenie działalności gospodarczej. Zwolnienie z opłaty jest jednak zbyt małym krokiem w stosunku do najbiedniejszych Polaków za granicą. Na pewno nie wpłynie na wzrost liczby osób wracających do Polski - uważa Aleksandra Ślusarek, prezes Związku Deportowanych do Kazachstanu i na Syberię.

Nowy rodzaj wizy

Wydanie zezwolenia poprzedzi nowy rodzaj wizy pobytowej - wizy w celu utrzymywania więzi z Polską. Będzie ona uprawniać do pobytu na terytorium Polski do roku.

- Większość cudzoziemców polskiego pochodzenia interesuje przede wszystkim uzyskanie możliwości swobodnego przekraczania granicy Polski oraz podjęcie pracy, w tym sezonowej lub studiów - twierdzi Michał Rachoń, rzecznik resortu spraw wewnętrznych i administracji.

Projekt ustawy jest wykonaniem art. 52 konstytucji, który stanowi, że osoba, której pochodzenie polskie zostało ustalone zgodnie z ustawą, może osiedlić się na terytorium Polski na stałe - wyjaśnia Michał Rachoń.

Proponowane przepisy określają zasady i tryb uznawania polskiego pochodzenia cudzoziemców. Konsul będzie mógł stwierdzić polskie pochodzenie, jeśli co najmniej jedno z rodziców lub dziadków albo dwoje pradziadków cudzoziemca było narodowości polskiej. Warunkiem niezbędnym ma być pielęgnowanie polskich tradycji i zwyczajów. Decyzja konsula stanie się podstawą wydania wizy pobytowej, a także zezwolenia na czasowe zamieszkanie. Po dwóch latach cudzoziemiec otrzyma pozwolenie na osiedlenie się. Łatwiej uzyska też status repatrianta.

- Problem jednak w tym, że własne projekty ma też Kancelaria Premiera i Ministerstwo Spraw Zagranicznych. Między tymi aktami istnieje wewnętrzna sprzeczność. Dziś zagranicznym Polakom trudniej uzyskać pracę w Polsce niż Chińczykom czy Wietnamczykom - mówi Robert Wyszyński, dyrektor Instytutu Kresowego.

Dowody pochodzenia

Postępowanie o stwierdzenie pochodzenia polskiego będzie wszczynane na wniosek cudzoziemca. Narodowość polską potwierdzą dokumenty urzędowe władz polskich lub państwa urodzenia, które informują o polskiej narodowości przodków lub potwierdzają prześladowania ze względu na polską narodowość.

- Często zdarza się, że brak jest jakichkolwiek dokumentów. Założenia projektu mogą się wtedy okazać tylko deklaracją - obawia się Wiesław Turzański, prezes zarządu Fundacji Pomoc Polakom na Wschodzie.

- Ustawa dopuszcza jednak dowodzenie pochodzenia polskiego wszelkimi sposobami i te dokumenty wskazuje tylko przykładowo - uspokaja Michał Rachoń.

- Należy jasno określić kryteria ustalania polskiego pochodzenia, bo jeśli uznamy, że ma je każdy, kto miał jakiekolwiek korzenie polskie, możemy się spodziewać napływu milionów wniosków - obawia się dyrektor Robert Wyszyński.

Jak wskazuje - w samym Kazachstanie ok. 25 proc. obywateli miało przodków pochodzących z Polski.

Decyzję ma wydawać konsul miejsca stałego zamieszkania cudzoziemca. Od decyzji będzie przysługiwać odwołanie do ministra spraw wewnętrznych w terminie 30 dni od dnia jej doręczenia.

Praca bez zezwolenia

Regulacja umożliwi posiadaczom zezwolenia na czasowe zamieszkanie, pracę i działalność gospodarczą na zasadach analogicznych jak dla obywateli polskich. Zdaniem ekspertów, proponowane rozwiązania mogą przyczynić się do wypełnienia luki na rynku pracy wynikającej z emigracji zarobkowej obywateli polskich.

- Już teraz braki kadrowe, związane z odpływem najbardziej przedsiębiorczych osób do UE, stwarzają zagrożenie dla utrzymania tempa wzrostu PKB. Wskazane jest jednak opracowanie działań, które ułatwią adaptację zawodową i kulturową tych osób - mówi Natalia Chodorowska z Krajowej Izby Gospodarczej.

Polskim cudzoziemcom wystarczy uzyskanie wpisu do rejestru przedsiębiorców w KRS albo do ewidencji działalności gospodarczej.

- Gospodarka w coraz większym stopniu odczuwa brak osób dynamicznych, gotowych podjąć ryzyko związane z działalnością gospodarczą, a także osób aktywnych zawodowo - podkreśla Natalia Chodorowska.

- Zmiany pozwolą na promowanie przyjazdu do Polski osób przedsiębiorczych i aktywnych zawodowo, mogą korzystnie oddziaływać na gospodarkę polską, a także przyczynią się do lepszej integracji społecznej cudzoziemców - dodaje Michał Rachoń.

Łatwiej o status repatrianta

Projekt nowej ustawy wprowadzi zmiany w uzyskiwaniu statusu repatrianta. Obecnie w trybie uproszczonym możliwe jest nabycie w ten sposób obywatelstwa polskiego tylko przez osoby pochodzenia polskiego z azjatyckich republik byłego ZSRR. Projekt rozszerza krąg osób uprawnionych na wszystkie osoby, które posiadają decyzję o stwierdzeniu pochodzenia polskiego i zezwolenie na osiedlenie się. Osiedlenie się będzie możliwe, jeśli cudzoziemiec przebywał w Polsce dwa lata po zezwoleniu na zamieszkanie i przeniósł tu centrum swych spraw życiowych.

- Cudzoziemcy pochodzenia polskiego będą mogli korzystać z różnych form pielęgnowania więzi z Polską: od pobytu na podstawie wiz długoterminowych, przez zezwolenia na czasowe zamieszkanie, na osiedlenie się, aż do nabycia obywatelstwa polskiego w trybie uznania za repatrianta - konkluduje Michał Rachoń.

Piotr Trocha