Ile umów zlecenia można zawrzeć z jedną osobą?

praca

Piątek, 29 stycznia 2010 (13:35)

Czy pomiędzy kolejnymi umowami muszą być zachowane jakieś przerwy? Jeśli tak, to jak długie?

Kodeks cywilny nie limituje liczby umów zlecenia zawieranych pomiędzy tymi samymi stronami. Tym bardziej nie ma przeszkód, aby jeden podmiot pozostawał w zasadzie w dowolnej liczbie stosunków tego typu. Przepisy nie przewidują również jakichkolwiek ograniczeń w zakresie odstępu czasu pomiędzy kolejnymi umowami. Mogą być one zatem zawierane jedna po drugiej, a nawet pokrywać się ze sobą w czasie.

Tak więc teoretycznie podmiot albo podmioty jako strony tej samej umowy mogą być w dowolnym momencie związane dowolną liczbą umów zlecenia. Nie jest to bowiem problem prawny, ale raczej faktyczny. Należy jednak pamiętać o ewentualnych konsekwencjach masowego zawierania umowy zlecenia np. między dwiema osobami fizycznymi, które mogą wyniknąć z przepisów innych niż te, które bezpośrednio dotyczą tego rodzaju kontraktów.

Reklama

Zgodnie z zasadą swobody umów wyrażoną w art. 353¹ Kodeksu cywilnego, zawierając umowę, strony mogą ułożyć stosunek prawny według własnego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) tego stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Z jednej strony przepis ten daje stronom bardzo szerokie możliwości kształtowania łączącej je więzi prawnej - na tym polega działanie norm prawa cywilnego, które, w przeciwieństwie do przepisów prawa pracy czy prawa administracyjnego, czynią strony stosunku prawnego równymi sobie "właścicielami" ich wspólnej więzi. Z drugiej jednak wyznacza standard oceny treści wzajemnych praw i obowiązków. Nie mogą one znacząco odbiegać od wzorców przyjętych w przepisach prawa i powszechnie przyjętych obyczajach.

Jak należy odnieść art. 353¹ K.c. do przepisów dotyczących umowy zlecenia? Istota umowy zlecenia została wyrażona w art. 734 § 1 K.c., zgodnie z którym przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie. Tak więc natura stosunku i ustawa zostaną naruszone, jeśli strony przedmiotem zlecenia uczynią np. powstrzymywanie się przez przyjmującego zlecenie od określonych działań (celem zlecenia jest określone działanie). Z kolei do naruszenia treści umowy zlecenia doszłoby np. wówczas, gdyby strony wyłączyły solidarną odpowiedzialność kilku osób wspólnie przyjmujących zlecenie (art. 745 K.c.) albo gdyby jedna z nich z góry zrzekła się uprawnienia do wypowiedzenia zlecenia z ważnych powodów (art. 746 § 3 K.c.).

Tak więc o ile przepisy Kodeksu cywilnego nie limitują zawierania umów zlecenia, to jednak w konkretnym przypadku może się okazać, że umowa jest sprzeczna z celem lub treścią tego stosunku albo z zasadami współżycia społecznego. Pytanie zostało sformułowane bardzo ogólnie. Wobec braku bardziej szczegółowych informacji nie sposób odnieść kwestii liczby konkretnych umów do art. 353¹ K.c.

W opisanej sytuacji warto mieć również na uwadze unormowania Kodeksu pracy z art. 22 § 1¹ i § 1², które wskazują, że zatrudnienie na warunkach charakterystycznych dla stosunku pracy jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, niezależnie od nazwy umowy, oraz że nie jest dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilną przy zachowaniu warunków wykonywania pracy charakterystycznych dla stosunku pracy. Tak więc kształtując wzajemne stosunki w oparciu o jedną lub o wiele umów zlecenia, strony powinny mieć na uwadze, że przepisy prawa pracy nie dopuszczają możliwości ich obejścia przez zawarcie umowy cywilnoprawnej. Jeżeli, poza nazwą zawartego kontraktu, wszystkie elementy więzi prawnej będą wskazywać, że w istocie mamy do czynienia z umową o pracę, stronie słabszej (przyjmującemu zlecenie) będzie służyło powództwo o ustalenie istnienia stosunku pracy. Takie ustalenie pociągnie za sobą wszystkie skutki wynikające z przepisów prawa pracy, ale także np. z przepisów dotyczących ubezpieczeń społecznych.

Najważniejsze różnice pomiędzy umową zlecenia a umową o pracę zachodzą w zakresie:

charakteru wzajemnego powiązania stron umowy (w przypadku stosunku pracy mamy do czynienia z podporządkowaniem pracownika pracodawcy w zakresie sposobu, czasu i miejsca wykonania pracy);
wynagrodzenia (zlecenie może być nieodpłatne, za pracę zawsze należy się płaca);
osobistego charakteru świadczenia (w przeciwieństwie do umowy o pracę zlecenie można przekazać do wykonania osobie trzeciej);
odpowiedzialności solidarnej (która może zachodzić w przypadku kilku osób wspólnie wykonujących zlecenie, jest natomiast wyłączona w przypadku kilku pracowników, którzy zasadniczo odpowiadają samodzielnie w zakresie powierzonych im obowiązków).

Na płaszczyźnie prawa pracy zawarcie pomiędzy tymi samymi podmiotami kilku umów o pracę może być dopuszczalne jedynie wyjątkowo, kiedy kolejna umowa dotyczy rodzaju pracy wyraźnie innego niż uzgodniony w podstawowym czasie pracy (uchwała Sądu Najwyższego z dn. 12.03.1969 r., III PZP 1/69, OSNCP 1969/11/197).

Podstawa prawna:

Ustawa z dn. 23.04.1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.
Ustawa z dn. 26.06.1974 r. - Kodeks pracy - tekst jedn. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.