Czy ZUS może zakwestionować wysokość podstawy wymiaru składki chorobowej przedsiębiorcy?

Do obliczenia wysokości zasiłku macierzyńskiego ZUS przyjmie przeciętną kwotę podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe za pełne kalendarzowe miesiące tego ubezpieczenia poprzedzające miesiąc powstania prawa do zasiłku (art. 52 ustawy zasiłkowej). Jeżeli za te miesiące ubezpieczona zadeklaruje wyższą niż minimalna podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, to do obliczenia wysokości zasiłku zostanie przyjęta kwota faktycznie przez nią zadeklarowana, z zastrzeżeniem, o którym mowa poniżej.

Przypominamy, że zgodnie z art. 20 ustawy o sus, podstawę wymiaru składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Do kwoty tej nie stosuje się rocznego ograniczenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Jednakże podstawa wymiaru składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe nie może przekraczać miesięcznie 250% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale. Kwotę 250% ustala się miesięcznie poczynając od trzeciego miesiąca kwartału kalendarzowego na okres 3 miesięcy na podstawie przeciętnego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału, ogłaszanego dla celów emerytalnych (od 1 marca do 31 maja 2010 r. kwota ta wynosiła 8.109 zł, a od 1 czerwca do 31 sierpnia 2010 r. wynosi 8.290,95 zł).

Podstawę wymiaru zasiłku przysługującego ubezpieczonemu niebędącemu pracownikiem stanowi kwota przeciętnej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% podstawy. Jeżeli ubezpieczenie trwa krócej - za pełne kalendarzowe miesiące tego ubezpieczenia. Tak wynika z art. 48 i art. 3 pkt 4 ustawy zasiłkowej.

Jeżeli osoba prowadząca działalność gospodarczą zadeklaruje - za miesiące poprzedzające miesiąc powstania prawa do zasiłku - wyższą niż minimalna podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, to w podstawie wymiaru zasiłku ZUS powinien uwzględnić kwoty zadeklarowane (po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% tej podstawy). ZUS nie jest bowiem uprawniony do kwestionowania kwoty zadeklarowanej przez osobę prowadzącą działalność gospodarczą jako podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, jeżeli mieści się ona w granicach określonych ustawą o sus, co wynika z braku przepisów uprawniających ZUS do podważania podstawy wymiaru składek. Tak też orzekł Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 21 kwietnia 2010 r. w składzie 7 sędziów (sygn. akt II UZP 1/10).

W związku z powyższym, osoba prowadząca działalność gospodarczą może zadeklarować maksymalną kwotę podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Jak wynika z uzasadnienia do ww. uchwały, nie ma przeszkód aby maksymalną kwotę podstawy wymiaru składek ZUS przedsiębiorca zadeklarował nawet w sytuacji gdy firma przynosi straty.

W dalszej części uzasadnienia do ww. uchwały Sąd Najwyższy wyjaśnił, że ubezpieczony może, wraz z końcem okresu pobierania zasiłku, obniżyć podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (w tym na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe) do kwoty minimalnej, tj. stanowiącej 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, ogłoszonego na dany rok kalendarzowy. W 2010 r. minimalną podstawę wymiaru stanowi kwota 1.887,60 zł (60% z kwoty 3.146 zł).

Ubezpieczona od 2 lat prowadzi działalność gospodarczą i z tego tytułu podlega ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu oraz zdrowotnemu. Natomiast do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego przystąpiła dopiero od 1 kwietnia 2010 r. Do 31 marca 2010 r. składki na ubezpieczenia społeczne opłacała od kwoty stanowiącej 60% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. Od 1 kwietnia 2010 r. osoba ta zadeklarowała jako podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, w tym ubezpieczenie chorobowe kwotę 8.109 zł.

W dniu 11 maja 2010 r. urodziła dziecko i nabyła prawo do zasiłku macierzyńskiego. Podstawę wymiaru zasiłku stanowi kwota podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe za kwiecień 2010 r., po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71%, w wysokości 6.997,26 zł, tj.: 8.109 zł - 1.111,74 zł.

Stawka dzienna zasiłku macierzyńskiego wynosi 233,24 zł (6.997,26 zł x 100% : 30). Zasiłek macierzyński za 21 dni maja 2010 r. wyniósł 4.898,04 zł, tj. 233,24 zł x 21 dni.

Zwracamy uwagę! Jeżeli ubezpieczona urodzi dziecko w miesiącu, w którym przystąpiła do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, to do obliczenia podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego ZUS przyjmie najniższą podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu 13,71% tej kwoty (bez względu na zadeklarowaną przez ubezpieczoną kwotę podstawy wymiaru składki chorobowej).

Takie rozstrzygnięcie wynika z art. 49 pkt 1 ustawy zasiłkowej (por. też ust. 190 komentarza ZUS do ustawy zasiłkowej).

Ubezpieczenia i Prawo Pracy Nr 11 z dnia 2010-06-01

GOFIN podpowiada