Czy okulary i soczewki wydane pracownikom są opodatkowane?

Obowiązek zapewnienia pracownikom okularów korygujących wzrok nakładają na pracodawcę przepisy bhp. Należy do nich m.in. rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposa­żonych w monitory ekranowe (Dz. U. z 1998 r. nr 148, poz. 973). Przy czym z § 8 tego rozporządzenia wynika, że obowiązek ten powstaje tylko w stosunku do pracowników:

• zatrudnionych na stanowiskach z monitorami ekranowymi, którzy użytkują te monitory w czasie pracy co najmniej przez połowę dobowego wymiaru czasu pracy,
   
• u których stosowanie okularów wynika z zalecenia lekarza wydanego w związku z badaniami okulistycznymi, przeprowadzonymi w ramach profilaktycznej opieki zdrowotnej; jednocześnie badania te muszą wykazać potrzebę stosowania okularów podczas pracy przy obsłudze monitora ekranowego.

Dla pracownika wartość otrzymanego świadczenia rzeczowego, jakim są okulary, stanowi przychód ze stosunku pracy. Ponieważ okulary należą do świadczeń rzeczowych związanych z zapewnieniem bezpiecznych warunków pracy, uzyskany z tego tytułu przychód korzysta ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 11 ustawy o pdof.

Należy podkreślić, że wskazana preferencja podatkowa obejmuje świadczenie w postaci okularów, jeśli zostaną spełnione warunki określone w przepisach omawianego rozporządzenia. Niespełnienie choć jednego z nich rodzi po stronie pracownika przychód podlegający opodatkowaniu. Z sytuacją taką będziemy mieli do czynienia, jeżeli np. zakup okularów zostanie sfinansowany pracownikowi, który w czasie pracy nie użytkuje monitora ekranowego lub użytkuje go, ale przez okres krótszy niż połowa dobowego wymiaru czasu pracy.

Z przepisów bhp wynika obowiązek pracodawcy zapewnienia pracowni­kom okularów korygujących wzrok. Nie ma w nich mowy o soczewkach (szkłach) kontaktowych. W związku z tym powszechny był pogląd, że świadczenie rzeczowe, którego przedmiotem są soczewki (szkła kontaktowe), stanowi przychód podlegający opodatkowaniu. Sytuacja uległa zmianie w związku z wydanym przez Ministerstwo Finansów pismem z dnia 27 lipca 2009 r., nr DD3/066/46/CRS/09/586 (opublikowanym w Biuletynie Skarbowym nr 1 z 2010 r.). Wynika z niego, że soczewki kontaktowe pełnią tę samą funkcję co okulary korekcyjne, tzn. znoszą lub zmniejszają skutki wrodzonej lub nabytej wady wzroku, takiej jak nadwzroczność, krótkowzroczność, astygmatyzm (niezborność) czy starczowzroczność. Powołując się na wyjaśnienia udzielone przez Ministra Pracy i Polityki Społecznej resort finansów wskazał, że do świadczeń rzeczowych przysługujących pracownikowi na podstawie przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy można zaliczyć również soczewki kontaktowe. Dotyczy to jednak tylko sytuacji, gdy lekarz specjalista, w wyniku badań okulistycznych przeprowadzonych w ramach profilaktycznej opieki zdrowotnej, zaleci ich stosowanie przy obsłudze mo­nitora zamiast okularów, gdyż przy danej wadzie wzroku pracownika nie jest możliwe skorygo­wanie wzroku przy pomocy okularów.

We wskazanym przypadku wartość pieniężna świadczenia w postaci soczewek korzysta ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 11 ustawy o pdof. Zwolnienie to nie ma natomiast zastosowania do pozostałych przypadków zakupu pracownikowi soczewek. Przykładowo, gdy pracodawca finansuje zakup soczewek, których stosowanie zalecił lekarz specjalista w trakcie prywatnych badań. W takiej sytuacji wartość tego świadczenia będzie stanowiła dla pracownika przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

Należy zauważyć, że w przepisach brak jest uregulowań odnośnie wysokości finansowania zakupu okularów i soczewek (w sytuacji gdy lekarz specjalista zaleci ich stosowanie przy obsłudze mo­nitora zamiast okularów). Oznacza to, że pracodawca może we własnym zakresie (np. w regulaminie wynagradzania) określić kwotę, do jakiej będzie pokrywał koszt ich zakupu. Przy czym zdaniem Państwowej Inspekcji Pracy w przypadku okularów pracodawca powinien ponosić:

• pełny koszt robocizny i szkieł o parametrach oznaczonych przez lekarza oraz
   
• koszt oprawy odpowiadającej co najmniej standardowi podstawowemu.

Ważny jest również sposób, w jaki będzie odbywało się finansowanie zakupu okularów i soczewek. Z powołanego wcześniej pisma Ministerstwa Finansów wynika, że obowiązek pracodawcy zapewnienia okularów, a zatem również soczewek, powinien być realizowany poprzez wydanie ich w naturze. W jego ocenie zwrot pieniędzy za zakupy poczynione przez pracownika nie jest zwolniony od podatku. Należy zatem przyjąć, że taki sposób finansowania zakupu okularów i soczewek nie jest uznawany przez resort finansów za dozwolony sposób realizacji obowiązku ich zapewnienia.

W tej sytuacji warto zwrócić uwagę na stanowisko WSA w Warszawie zawarte w wyroku z dnia 17 lutego 2009 r., sygn. akt III SA/Wa 2839/08 w kwestii zastosowania zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 11 ustawy o pdof w zakresie wydatków na zakup artykułów spożywczych dla pracowników. Uwzględniając zawartą w nim argumentację należy stwierdzić, że omawiane zwolnienie będzie miało zastosowanie, gdy pracownicy dokonujący zakupów będą działali w imieniu i na rzecz pracodawcy, co znajdzie potwierdzenie w fakturach wystawionych na pracodawcę. W tym przypadku dochodzi do wydania pracownikom świadczenia w postaci okularów i soczewek zakupionych przez pracodawcę. Obowiązki w zakresie tych zakupów może spełnić bowiem każda osoba umocowana przez pracodawcę, w tym także pracownik uprawniony do okularów i soczewek. W takich okolicznościach cała kwota świadczenia pokryta przez pracodawcę będzie wolna od podatku.

Podstawa prawna: ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2010 r. nr 51, poz. 307 ze zm.).

autor: Beata Siwkowska
Gazeta Podatkowa Nr 713 z dnia 2010-11-08

GOFIN podpowiada