Czy można wypłacać wynagrodzenie w euro?
Od 24 stycznia 2009 roku obowiązuje znowelizowany art. 358 kodeksu cywilnego, wprowadzający dość rewolucyjną zmianę polegającą na odejściu od obowiązującej dotychczas tzw. zasady walutowości przy określaniu zobowiązań. Czy to oznacza, że można już otrzymywać pensję w euro? Tak, ale nie zawsze.
Zasada walutowości oznaczała, że zobowiązania pieniężne na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej mogły być wyrażone tylko w pieniądzu polskim a wyjątki od tej zasady były określane ustawowo. Od stycznia 2009 roku natomiast obowiązuje regulacja, zgodnie z którą, jeżeli przedmiotem zobowiązania jest suma pieniężna wyrażona w walucie obcej, dłużnik może spełnić świadczenie w walucie polskiej, chyba że ustawa, orzeczenie sądowe będące źródłem zobowiązania lub czynność prawna zastrzega spełnienie świadczenia w walucie obcej.
Euro "tylnymi drzwiami"
Regulacja ta w swej istocie wprowadza "tylnymi drzwiami" stosowanie euro w obrocie, pozwalając na wyrażanie dowolnego w zasadzie zobowiązania (w tym także wynikającego ze stosunku pracy) w walucie innej niż polska. Należy jednak przyjąć, że z uwagi na treść par. 2 art. 358 kc "wartość waluty obcej określa się według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia wymagalności roszczenia (...)" nie można w praktyce wyrazić zobowiązania w walucie niewymienialnej, z uwagi na brak średniego kursu wymiany.
Ponieważ przepisy kodeksu pracy nie zawierają żadnych szczegółowych regulacji co do waluty wypłacanego wynagrodzenia, jedynym ale istotnym ograniczeniem możliwości całkowicie swobodnego ustalania wynagrodzenia w euro pozostają przepisy ustawy z 27 dnia lipca 2002 r. prawo dewizowe (Dz. U. nr 141, poz. 1178 z późn. zm.). Na mocy art. 7 wskazanej ustawy zostało wydane rozporządzenie ministra finansów z 3 września 2002 r. w sprawie ogólnych zezwoleń dewizowych (Dz. U. nr 154, poz. 1273 z późn. zm.).
Zgodnie z § 9 tego rozporządzenia, zezwala się rezydentom będącym pracodawcami w rozumieniu kodeksu pracy na:
1) dokonywanie w kraju wpłat w walutach obcych na rachunki bankowe pracowników będących rezydentami, z tytułu wynagrodzenia za pracę oraz innych należnych świadczeń związanych z wykonywaniem pracy za granicą;
2) dokonywanie na rzecz pracowników, będących rezydentami, płatności w walutach obcych, z tytułu podróży służbowej odbywanej poza granicami kraju w sprawach tych pracodawców.
Ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio do stron stosunku służbowego nawiązanego w drodze mianowania oraz do osób pełniących na podstawie wyboru bądź powołania określone funkcje w organach osób prawnych lub organach władzy publicznej, niebędących pracownikami.
Pomimo zatem zmiany art. 358 kc pracodawca może określić wynagrodzenie za pracę w obcej walucie bez szczególnego zezwolenia dewizowego, jedynie w przypadkach określonych wyżej.
W razie stwierdzenia przez inspektora pracy, że pracodawca naruszył zasadę walutowości, określając w umowie o pracę wynagrodzenie w walucie obcej pozwala inspektorowi na zastosowanie wystąpienia do pracodawcy.
Natomiast w przypadku gdy wynagrodzenie zostało określone w umowie o pracę w walucie obcej jako równowartość określonej kwoty w złotówkach i spełnione są wszystkie inne przesłanki wydania nakazu, inspektor pracy może wydać nakaz na podstawie art. 9 pkt 2a ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy. Wydając nakaz inspektor określa w decyzji kwoty świadczeń w walucie polskiej.
adwokat Andrzej Zacharzewski
