Czasowe zawieszenie niektórych obowiązków stron stosunku pracy
Kryzys. Zamówienia spadają. O nowych klientów trudno. Koszty pracy zaczynają coraz bardziej uwierać. Pora zacząć myśleć o strategii przetrwania i o cięciu kosztów. Także kosztów pracy. Zwykle zaczyna się od zwolnień.
Na pierwszy ogień idą zazwyczaj ci najmniej efektywni lub - niestety - ci, którzy zostali przyjęci w czasach prosperity i wynegocjowali sobie za dobre ( w stosunku do pozostałych pracowników) warunki pracy. Co jednak robić gdy mamy dobry zespół, który budowaliśmy latami? Rozbić go łatwo, ale kiedyś kryzys się skończy a wtedy ile potrwa jego odbudowa ? Jakie straty firma poniesie z powodu spadku jakości i tempa realizacji zamówień ?
Nie zawsze musimy zwalniać
Warto pamiętać, że nie zawsze musimy zwalniać. Są inne wyjścia. Jednym z nich jest czasowe zawieszenie niektórych przepisów prawa pracy w zakresie praw i obowiązków stron stosunku pracy.
Artykuł. 91. § 1 kodeksu pracy przewiduje, że jeżeli jest to uzasadnione sytuacją finansową pracodawcy ("sytuacja finansowa" to dość obszerny termin, obejmujący w zasadzie każdy przypadek pogorszenia standingu firmy) można zawrzeć porozumienie o zawieszeniu stosowania w całości lub w części przepisów prawa pracy, określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy. Nie dotyczy to jednak przepisów kodeksu pracy oraz przepisów innych ustaw i aktów wykonawczych. Jak to należy rozumieć? Chodzi o to, że przepisami prawa pracy są także normy prawa wewnątrzzakładowego, czyli obowiązujące u danego pracodawcy regulaminy pracy, wynagradzania, etc. Przepisy kodeksu pracy, przepisów innych ustaw i aktów wykonawczych ustanawiają natomiast pewne minimum standardów, poniżej których już zejść nie wolno (np ograniczyć wymiar urlopu albo wydłużyć normy czasu pracy, poza dopuszczalne granice). Możemy zatem zawrzeć porozumienie zawieszające np prawo do różnych bonusów pracowniczych, lub ograniczyć uprawnienia pracownicze, przywracając je do minimum ustawowego. Dotyczyć to może w szczególności:
- dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych,
- nagród jubileuszowych,
- premii regulaminowych,
- odprawy emerytalnej.
Pracodawca i związki
Porozumienie takie zawiera pracodawca i reprezentująca pracowników organizacja związkowa, a jeżeli pracodawca nie jest objęty działaniem takiej organizacji, porozumienie zawiera pracodawca i przedstawicielstwo pracowników wyłonione w trybie przyjętym u tego pracodawcy. To też jest dobra okazja żeby włączyć w proces np kierowników działów (lub innych pracowników), którzy mogą poszukać oszczędności "u siebie" lub zgłosić inne warte rozważenia propozycje. Ważne, że zamiast atmosfery niepewności i plotek (będą zwalniać !) możemy stworzyć atmosferę współodpowiedzialności za firmę. Zawieszenie stosowania przepisów prawa pracy nie może trwać dłużej niż przez okres 3 lat. Analogicznie można postąpić w przypadku gdy firma pracodawcy objęta jest zakładowym lub ponadzakładowym układem zbiorowym. Należy jednak pamiętać, aby takie porozumienie przekazać właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy.
Podobna regulacja dotyczy możliwości zawieszenia układu zbiorowego: "Art. 24127. § 1. Ze względu na sytuację finansową pracodawcy strony układu zakładowego mogą zawrzeć porozumienie o zawieszeniu stosowania u danego pracodawcy, w całości lub w części, tego układu oraz układu ponadzakładowego bądź jednego z nich, na okres nie dłuższy niż 3 lata. W razie gdy u pracodawcy obowiązuje jedynie układ ponadzakładowy, porozumienie o zawieszeniu stosowania tego układu lub niektórych jego postanowień mogą zawrzeć strony uprawnione do zawarcia układu zakładowego".
adwokat Andrzej Zacharzewski
