Czas pracy w podróży służbowej
Jak rozliczyć podróż służbową pracownika zatrudnionego w systemie podstawowym, w stałych godzinach pracy, pracującego od poniedziałku do piątku? Czy czas trwania podróży służbowej i czas pracy to pojęcia tożsame?
Podróż służbowa rozpoczyna się od momentu opuszczenia stałego miejsca pracy w celu wykonania zleconego przez pracodawcę zadania służbowego, a kończy się w chwili powrotu do stałego miejsca pracy, względnie miejsca zamieszkania, po wykonaniu tego zadania. To istotna cecha odróżniająca ją od czasu pracy, do którego co do zasady zalicza się jedynie okresy przeznaczone na wykonanie przydzielonego przez pracodawcę zadania służbowego.
Czas trwania podróży w znaczeniu ścisłym (tj. przejazdu do i z miejsca wykonania zadania), nie jest wliczany do czasu pracy, gdyż nie jest przeznaczony na wykonywanie pracy, chyba że przypada na godziny rozkładowe pracownika. W wyroku z dnia 23 czerwca 2005 r. (sygn. akt II PK 265/04, OSNP 2006/5-6/76) Sąd Najwyższy stwierdził, że choć czas dojazdu i powrotu z miejscowości stanowiącej cel podróży oraz czas pobytu w tej miejscowości nieprzeznaczony na pracę nie są pozostawaniem w dyspozycji pracodawcy, zgodnie z art. 128 § 1 K.p., to jednak w zakresie przypadającym na normalne godziny pracy podlega wliczeniu do jego normy.
Zaliczenie do czasu pracy jedynie tych godzin podróży, które przypadają w czasie pracy wynikającym z harmonogramu powoduje, że podróże odbywane w dniu wolnym lub poza godzinami pracy nie mają wpływu na prawo do wynagrodzenia, jeśli nie są połączone z wykonywaniem pracy oraz nie uszczuplają należnego pracownikowi odpoczynku. Odrębnie należy traktować podróże służbowe, podczas których pracownik wykonuje pracę, np. prowadząc pojazd, którym przewozi innych pracowników. Takie wnioski płyną z analizy wyroku Sądu Najwyższego z dnia 4 kwietnia 1979 r. (sygn. akt I PRN 30/79, OSNC 1979/10/202). Uznano w nim, że czas przejazdu pracownika do miejsca delegowania i z powrotem w ramach podróży służbowej nie jest z reguły czasem pracy, jeśli jednak celem podróży jest przewóz pracowników, a pracownikowi zlecono poza normalnymi godzinami pracy dodatkowe obowiązki kierowcy, czas przejazdu musi być kwalifikowany jako czas pracy.
----------------------
Przykład
Pracownik jest zatrudniony na stanowisku majstra budowy w podstawowym systemie czasu pracy od 700 do 1500. W kwietniu br. został wysłany w krajową podróż służbową, podczas której kierował samochodem służbowym i przewoził kilku pracowników. Pracownik wraz z brygadą wyruszyli w podróż w poniedziałek 22 kwietnia o 7.00 docierając na miejsce o 12.00. W tym dniu praca była wykonywana do 15.00. W kolejnych dniach od wtorku do piątku wszyscy pracowali od 7.00 do 15.00, a w następny poniedziałek w dniu 29 kwietnia od 7.00 do 11.00, po czym nastąpił wyjazd powrotny, który trwał do 16.00.
Podróż służbowa rozpoczęła się w poniedziałek 22 kwietnia o 7.00, a zakończyła w poniedziałek 29 kwietnia o 16.00 obejmując 7 dób i 9 godzin, w związku z czym pracownicy nabyli prawo do 8 diet krajowych. Natomiast czas pracy pracowników podczas podróży służbowej należy rozliczać odrębnie. W przypadku majstra, który prowadząc samochód wykonywał inną niż umówiona dodatkową pracę, czas przejazdu podlega zaliczeniu do czasu pracy w całości, co spowodowało przekroczenie normy dobowej w poniedziałek, 29 kwietnia. Majster pracował w tym dniu 9 godzin, a więc o godzinę dłużej niż wynosi norma czasu pracy, w związku z czym ma prawo do rekompensaty czasem wolnym lub wynagrodzeniem uzupełnionym o 50 proc. dodatek. Pozostałym pracownikom czas przejazdu należy zaliczyć do czasu pracy jedynie w tym zakresie, w jakim przypada na normalne godziny pracy (tj. od 7.00 do 15.00).
----------------------
Zwracamy uwagę! Większość przedsiębiorstw budowlanych realizuje inwestycje w różnych miejscowościach zlokalizowanych na określonym obszarze. Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 9 grudnia 2011 r. (sygn. akt II PZP 3/11, OSNP 2012/15-16/186) dopuścił, by dla pracowników tych przedsiębiorstw określić miejsce pracy ruchomo, jako "budowy prowadzone przez pracodawcę na obszarze np. kilku województw". W takim przypadku miejscem pracy pracowników będzie ten punkt znajdujący się na wskazanym w umowie obszarze, na którym pracownik przez dłuższy czas świadczy pracę.
Ubezpieczenia i Prawo Pracy Nr 13 z dnia 2013-07-01
