Czas na zmianę przepisów pragmatyk zawodowych!
W związku z rozpoczęciem procesu podwyższania wieku emerytalnego od początku 2013 r. nadszedł czas na dostosowanie pozostałych przepisów nawiązujących do wysokości wieku emerytalnego do uchwalonej 11 maja 2012 r. ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw.
Przepisy pragmatyk zawodowych, które w odmienny sposób określają prawa i obowiązki pracownicze niż przepisy Kodeksu pracy, często wiążą osiągnięcie wieku emerytalnego z obowiązkiem rozwiązania stosunku pracy lub z utratą możliwości zajmowania dotychczasowego stanowiska. W obecnym stanie prawnym istnieją zarówno regulacje, które uprawniają pracodawcę do wcześniejszego rozwiązania stosunku pracy z pracownikiem, który ukończył 60 lub 65 lat, jak i normy przyznające prawa do zabezpieczenia społecznego w związku z osiągnięciem tego wieku.
Taki stan rzeczy nie dość, że od 1 stycznia 2013 r. będzie niezgodny z przepisami ustawy podwyższającej wiek emerytalny do 67. roku życia, ale także z dyrektywą Rady 2000/78/WE z 27 listopada 2000 r., ustanawiającą ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy. Dlatego też w rządowym projekcie ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z podwyższeniem wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn z 29 października 2012 r. postanowiono przyjąć jako zasadę uchylenie regulacji pozwalających na zwolnienie pracownika z pracy tylko i wyłącznie ze względu na osiągnięcie przez niego wieku emerytalnego.
Większość zmian przewidzianych w projekcie polega właśnie na uchyleniu przepisów przewidujących obowiązek albo możliwość rozwiązania stosunku pracy z pracownikiem tylko z tego powodu, że osiągnął on wiek emerytalny i okres zatrudnienia umożliwia mu nabycie uprawnień emerytalnych.
Zmiany w tym zakresie polegać mają na uchyleniu następujących przepisów:
1. art. 23 ust. 1 pkt 4 ustawy z 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela,
2. art. 13 ust. 1 pkt 5 ustawy z 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych,
3. art. 42a ust. 1 pkt 1 i art. 42a ust. 2 pkt 1 ustawy z 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej,
4. art. 93 ust. 2 pkt 1 ustawy z 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli,
5. art. 15 ust. 4 pkt 3 oraz art. 32b ust. 1 pkt 3 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji,
6. art. 274 ust. 2 pkt 4 ustawy z 30 czerwca 2000 r. - Prawo własności przemysłowej,
7. art. 27 ust. 1 pkt 4 ustawy z 27 lipca 2001 r. o kuratorach sądowych,
8. art. 228 § 2 pkt 5 ustawy z 18 września 2001 r. - Kodeks morski,
9. art. 52 ust. 4 pkt 1 ustawy z 8 lipca 2008 r. o Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa,
10. art. 62 ust. 1 pkt 7 ustawy z 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy,
11. art. 71 ust. 2 pkt 1 ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej,
12. art. 105 pkt 11 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o służbie celnej,
13. art. 88 ust. 3 ustawy z 6 września 2001 r. - Prawo farmaceutyczne,
14. art. 101 ust. 3 ustawy z 3 lipca 2002 r. - Prawo lotnicze.
Bez zmian pozostanie obowiązek rozwiązania stosunku pracy z pracownikiem odchodzącym na emeryturę.
W rządowym projekcie ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z podwyższeniem wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn postanowiono zachować w mocy niektóre przepisy pozwalające na rozwiązanie stosunku pracy ze względu na osiągnięcie wieku emerytalnego, zmieniając tylko ów wiek. Wynika to z faktu, że Dyrektywa Rady 2000/78/WE z 27 listopada 2000 r. ustanawiająca ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy pozwala na pewne odstępstwa od zakazu dyskryminacji ze względu na wiek, "jeżeli w ramach prawa krajowego zostanie to obiektywnie i racjonalnie uzasadnione zgodnym z przepisami celem, w szczególności celem polityki zatrudnienia, rynku pracy i kształcenia zawodowego, i jeżeli środki mające służyć realizacji tego celu są właściwe i konieczne".
Projektodawca znalazł takie uzasadnienie w przypadku mianowanych nauczycieli akademickich. Zgodnie z obecnym stanem prawnym stosunek pracy mianowanego nauczyciela akademickiego zatrudnionego w uczelni publicznej wygasa z końcem roku akademickiego, w którym ukończył on 65. rok życia. Stosunek pracy mianowanego nauczyciela akademickiego posiadającego tytuł naukowy profesora, zatrudnionego na stanowisku profesora nadzwyczajnego lub zwyczajnego w uczelni publicznej wygasa z końcem roku akademickiego, w którym ukończył on 70. rok życia. W projekcie ustawy zaproponowano, aby wygaśnięcie stosunku pracy z ukończeniem 67. roku życia było dodatkowo uwarunkowane tym, że nauczyciel nabył prawo do emerytury. Natomiast jeżeli z ukończeniem 67. roku życia osoba ta nie nabyła prawa do emerytury, proponuje się, aby wygaśnięcie stosunku pracy następowało z końcem roku akademickiego, w którym nabyła to prawo. Kolejną zmianą w ustawie Prawo o szkolnictwie wyższym miałoby być zwiększenie z 65 do 67 lat wieku, od którego mianowany nauczyciel akademicki nie może zostać ponownie mianowany.
Równie "kosmetyczne" zmiany zostały zaproponowane w przypadku:
- ustawy z 18 marca 2011 r. o zmianie ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym, ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki oraz o zmianie niektórych innych ustaw,
- ustawy z 9 maja 1996 r. o wykonywaniu mandatu posła i senatora,
- ustawy z 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych.
Ostatnim aktem prawnym, który zostanie znowelizowany zgodnie z przepisami omawianego projektu, jest ustawa z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej. Zmianie ulec ma m.in. definicja niezdolności do pracy z tytułu wieku. Obecny wiek wskazany w przepisie (60 i 65 lat) zostanie zastąpiony przez powołanie przepisów art. 24 ust. 1a i 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, określających wiek emerytalny, obowiązujący od 1 stycznia 2013 r.
Zaproponowane zmiany mają wejść w życie 1 stycznia 2013 r. ze względu na konieczność zapewnienia spójności systemu prawnego - w związku z rozwiązaniami, jakie z początkiem przyszłego roku zostaną wprowadzone ustawą z 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw.
Projektowana ustawa była już przedmiotem konsultacji społecznych i w obecnym kształcie została skierowany do I czytania w Komisji Polityki Społecznej i Rodziny 29 października 2012 r.
Anna Chybińska
Źródło:
- Rządowy projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z podwyższeniem wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn z 29 października 2012 r. (druk nr 834)
- Dyrektywa Rady 2000/78/WE z 27 listopada 2000 r. ustanawiająca ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy